Κυβερνο-βιοασφάλεια και βιο-υβριδικές απειλές

Γράφει ο Αθανάσιος Μποζίνης

Η πανδημία του COVID-19 προώθησε όχι μόνο την ψηφιοποίηση (digitalization) των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών δραστηριοτήτων, αλλά έθεσε ταυτόχρονα και τις βάσεις για νέες προσεγγίσεις και προτεραιότητες σε θέματα διεθνούς και εθνικής ασφάλειας.

Η κυβερνο-βιοασφάλεια (Cyber-Biosecurity) αποτελεί έναν πολύ νέο υποτομέα της παγκόσμιας βιοασφάλειας (Global Biosecurity) και έχει ως βασικό σκοπό να ερευνήσει τη συνεχώς αυξανόμενη αλληλεξάρτηση του κυβερνοχώρου (Cyberspace) και της βιοασφάλειας (Biosecurity). Ειδικότερα η κυβερνο-βιοασφάλεια:

1) Ερευνά τη στρατηγική χρήση του κυβερνοχώρου (Cyber Strategy) ως πηγή διακίνησης και άντλησης πληροφοριών, προκειμένου να υποστηριχθούν και να εφαρμοστούν αποτελεσματικά οι πολιτικές βιοασφάλειας. Παράδειγμα αποτελεί η εφαρμογή της ψηφιακής διακυβέρνησης προκειμένου να ανταποκριθεί στις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές πιέσεις και επιπτώσεις της πανδημίας, ενώ ένα ακόμα παράδειγμα σε διεθνές επίπεδο αποτελεί ο πρωτοπόρος ψηφιακός χάρτης πληροφοριών για την επέκταση της πανδημίας COVID-19 από το Πανεπιστήμιο του John Hopkins (Corona Virus Resource Center JHU).

2) Εφαρμόζει πολιτικές κυβερνοασφάλειας (Cyber Security Policies) για την προστασία των βιο-τεχνολογικών πληροφοριών και δεδομένων από κυβερνοεπιθέσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη κυβερνοεπίθεση στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, κατά την κρίσιμη χρονική περίοδο διαδικασίας ψήφισης και έγκρισης των εμβολίων για την πανδημία.

3) Προωθεί την ασφαλή και ηθική (Bioethics) διαχείριση των ψηφιακών ιατρικών δεδομένων (Medical Data Governance) που είναι αποθηκευμένα στα πληροφοριακά συστήματα των υπουργείων Υγείας και στα νοσοκομεία. 4) Αυξάνει τη δια-λειτουργικότητα και την ασφάλεια των βιομετρικών δεδομένων (Biometrics), ειδικά για τα μελλοντικά ψηφιακά διαβατήρια, αλλά και ως διαδικασίες για τον ασφαλή έλεγχο εισόδου σε εγκαταστάσεις υψηλής ασφαλείας (π.χ. παράνομη είσοδο σε πυρηνικό εργοστάσιο που με μια τρομοκρατική επίθεση απειλείται η (βιο)ασφάλεια πολιτών και περιβάλλοντος.

5) Εξασφαλίζει τη σωστή και ηθική χρήση των αναδυόμενων τεχνολογιών του κυβερνοχώρου, όπως της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία χρησιμοποιείται για την πρόβλεψη μοντέλων βιολογικών κινδύνων, αλλά και για την τάχιστη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο πλαίσιο διαχείρισης κρίσεων υγείας (π.χ. σε πανδημίες ή σε βιολογικό πόλεμο).

6) Διασφαλίζει τον διαρκή έλεγχο των κυβερνο-πληροφοριών για θέματα βιοασφάλειας και βιοπολιτικής (π.χ. πανδημία), προκειμένου να μην αποπροσανατολίζεται η κοινή γνώμη από ψεύτικες ειδήσεις (Fake News) ή από αποτυχημένες προβλέψεις και μοντέλα πρόβλεψης που διαδίδονται ειδικά στα social media από κατά φαντασίαν ειδικούς επιστήμονες. 7) Αναλύει και προσπαθεί να προβλέψει τις πιθανές επιπτώσεις του κυβερνοχώρου στην ανθρώπινη βιο-ασφάλεια (Human Bio-Security), ειδικά στο πλαίσιο του Διαδικτύου των Πραγμάτων (Internet of Things), όπου άνθρωποι και συσκευές θα είναι δια-συνδεδεμένοι και θα αλληλεπιδρούν. Ως παράδειγμα εδώ αναφέρουμε τις πιθανές μελλοντικές επιπτώσεις του 5G στην ανθρώπινη υγεία, αλλά και των κυβερνοεπιθέσεων σε πληροφοριακά συστήματα ελέγχου αεροπλάνων, πλοίων, αυτοκινήτων με σκοπό την πρόκληση ατυχημάτων με πολλαπλά θύματα.

Ενα άλλο παράδειγμα αποτελεί πιθανή κυβερνοεπίθεση σε συστήματα μονάδων ελέγχου δεξαμενών νερού (χρήση drones), με αποτέλεσμα τη μόλυνση (βιοτρομοκρατία) των πόσιμων υδάτων, με σκοπό την εξάπλωση νόσου – ασθένειας στους κατοίκους μια πόλης. Ως πολύ σημαντικό, θα αναφέρουμε την πιθανότητα κυβερνοεπίθεσης (με παράλληλη χρήση πολλαπλών καμικάζι-drones) με σκοπό την καταστροφή των πληροφοριακών συστημάτων σε χώρους φύλαξης μεγάλης παρτίδας εμβολίων, φαρμάκων ή εξοπλισμού για την αντιμετώπιση βιολογικών απειλών ή πανδημίας, στοχεύοντας στο μέγιστο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό κόστος σε ένα κράτος.

Η κυβερνο-βιοασφάλεια αποτελεί βασικό μέρος της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας, όπου μέσω της δια-κυβερνητικής συνεργασίας θα πρέπει να έχει ως βασικό σκοπό την αποτελεσματική βιο-προστασία των πολιτών από μελλοντικές κυβερνο-βιοαπειλές και βιο-υβριδικές επιθέσεις.

Ο Αθανάσιος Η. Μποζίνης είναι επίκουρος καθηγητής Νέων Τεχνολογιών και Βιοασφάλειας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, πρώην ερευνητής για θέματα κυβερνοπολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και εν ενεργεί