Περιβαλλοντικό αποτύπωμα: Τι είναι και πώς μπορούμε να το μειώσουμε;

Με τον πλανήτη να «λυγίζει» υπό το βάρος της ανθρώπινης δραστηριότητας, και να ξεσπά μέσα από καταστροφικά καιρικά φαινόμενα, φονικές πυρκαγιές και άνοδο της στάθμης των ωκεανών, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη σημασία της αναπροσαρμογής της συμπεριφορά μας, με στόχο την προστασία του. Βιώσιμη ανάπτυξη, ενεργειακή αναβάθμιση και λελογισμένη χρήση των φυσικών πόρων, ανήκουν στις κυριότερες λύσεις που έχουμε αυτή τη στιγμή στα χέρια μας για την αποτροπή της καταστροφής. Και οι μικρές και μεγαλύτερες καθημερινές μας επιλογές, όσο μικρές και αν φαίνονται μπροστά στη «μεγάλη εικόνα» της βαριάς βιομηχανίας, συνθέτουν το δικό μας περιβαλλοντικό αποτύπωμα, που προστίθεται στις πιέσεις που ασκούμε στη φύση ως ανθρωπότητα.

Τι είναι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα;

Ουσιαστικά, πρόκειται για το σύνολο των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων επί της γης, του νερού και της ατμόσφαιρας. Το περιβαλλοντικό αποτύπωμά μας, προκύπτει τόσο από τους φυσικούς πόρους που απαιτούνται για την παραγωγή των προϊόντων και των υπηρεσιών που καταναλώνουμε, όσο και από τη διάθεση των αποβλήτων που προκύπτουν από αυτή μας την κατανάλωση.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ελλάδα καταναλώνει φυσικούς πόρους 2,5 φορές ταχύτερα σε σχέση με το χρόνο που χρειάζονται τα οικοσυστήματα προκειμένου να τους αναπληρώσουν.

Και όσο μικρή και αν αισθανόμαστε ότι είναι η επίπτωση της καθημερινότητάς μας επί του περιβάλλοντος, ίσως αρκεί να αναφέρουμε ότι, για παράδειγμα, το 2016, η συμμετοχή της οικιακής κατανάλωσης ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας της χώρας έφτασε στο υψηλότατο 26%.

Πώς μπορούμε να μειώσουμε το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα;

Αναβαθμίζοντας ενεργειακά το σπίτι μας

Πρόκειται για το μεγαλύτερο και ουσιαστικότερο βήμα που μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να γίνουμε πιο φιλικοί προς το περιβάλλον. Από τη θερμομόνωση των εξωτερικών τοίχων και την αλλαγή κουφωμάτων, μέχρι την αντικατάσταση του συστήματος θέρμανσης με αντλίες θερμότητας ή ακόμη και την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού σταθμού αυτοπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, υπάρχουν πολλές εργασίες που μπορούν να καταστήσουν το σπίτι μας λιγότερο ενεργοβόρο. Ανάμεσά τους ανήκει και η εγκατάσταση συστημάτων θέρμανσης νερού μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (π.χ. ηλιακοί θερμοσίφωνες) και συστημάτων έξυπνης διαχείρισης (smart home). Όλες αυτές οι παρεμβάσεις, τα τελευταία χρόνια επιδοτούνται στο πλαίσιο της εθνικής περιβαλλοντικής πολιτικής, μέσα από προγράμματα όπως το φετινό Εξοικονομώ-Αυτονομώ.

Αλλάζοντας τη διατροφή μας

Δεν χρειάζεται να γίνουμε όλοι vegan, όμως η μείωση της ποσότητας κρέατος που καταναλώνουμε έχει κομβική σημασία για τη διατήρηση του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος σε χαμηλά επίπεδα. Για την μαζική εκτροφή ζώων, απαιτείται πλήθος φυσικών πόρων, συμπεριλαμβανομένου του νερού, ενώ παράλληλα τα εδάφη που χρησιμοποιούνται για την κτηνοτροφία υποβαθμίζονται.

Αποχαιρετώντας το πλαστικό μιας χρήσης

Από τις σακούλες στο σουπερμάρκετ, μέχρι τα πλαστικά καλαμάκια και τα ποτήρια, το πλαστικό μιας χρήσης δυστυχώς παραμένει κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Το συγκεκριμένο υλικό δεν διασπάται, επιβαρύνοντας έτσι σημαντικά το φυσικό περιβάλλον. Η αντικατάστασή του από άλλα προϊόντα πολλαπλών χρήσεων είναι ευκολότερη από όσο ίσως πιστεύετε.

Ανακυκλώνοντας

Όλο και περισσότερες συσκευασίες πλέον μπορούν να αποκτήσουν μια δεύτερη ζωή μέσω της ανακύκλωσης. Η συγκεκριμένη διαδικασία συμβάλλει στην εξοικονόμηση πόρων και μειώνει τη μόλυνση της ατμόσφαιρας και του υδροφόρου ορίζοντα. Ακόμη, αρκετά προϊόντα μπορούν να υποστούν μετατροπές προκειμένου να χρησιμοποιηθούν εκ νέου: Για παράδειγμα, ένα φθαρμένο φόρεμα ενδεχομένως μπορεί να μεταμορφωθεί σε καινούργια φούστα –ή έστω σε ξεσκονόπανο.

Μετακινούμενοι ευσυνείδητα

Θα μπορούσαν ίσως κάποιες καθημερινές σας διαδρομές να πραγματοποιηθούν με τα πόδια ή με τη βοήθεια του ποδηλάτου σας; Σε περίπτωση που η απάντηση είναι θετική, μην το σκεφτείτε δεύτερη φορά: Αφήστε το αυτοκίνητο στο σπίτι. Εκτός από το περιβάλλον, θα σας ευγνωμονεί και ο οργανισμός σας.

Εξοικονομώντας νερό

Το χαμηλό κόστος του δεν πρέπει να μας ξεγελάει: Το νερό είναι πολύτιμο. Για αυτό και πρέπει να το χρησιμοποιούμε με… το σταγονόμετρο. Αυτό δεν σημαίνει μόνο περιορισμό του χρόνου που περνάμε στο ντους. Το πότισμα των φυτών με το ποτιστήρι αντί με το λάστιχο, προκειμένου να ελέγχουμε την ποσότητα που χρησιμοποιούμε, ο έλεγχος για τυχόν διαρροές στις βρύσες του σπιτιού και, φυσικά, το γέμισμα του κάδου του πλυντηρίου πριν την πλύση, μπορούν να επιφέρουν ουσιαστική μείωση της οικιακής κατανάλωσης.