Κοροναϊός – Μετάλλαξη : Ένα χάος πολύ βρετανικό και πολύ ευρωπαϊκό

Υποτίθεται ότι ένα από τα διδάγματα των τελευταίων ετών, με κορυφαία την εμπειρία της ίδια της πανδημίας, ήταν η ανάγκη έγκαιρης λήψης μέτρων και καλύτερου συντονισμού. Ωστόσο, οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών και στη Βρετανία και στην ΕΕ έδειξαν ότι όλα αυτά μπορούν να οδηγήσου και σε χαοτικές καταστάσεις.

Τα γεγονότα είναι γνωστά: ενώ η βρετανική κυβέρνηση, που έχει ήδη ξεκινήσει τους εμβολιασμούς, εφόσον δεν χρειαζόταν να περιμένει την έγκριση των ευρωπαϊκών αρμόδιων αρχών, αναζητούσε ένα έστω και περιορισμένο «παράθυρο» χαλάρωσης των μέτρων για την εορταστική περίοδο, οι επιστήμονες που τη συμβουλεύουν ενημέρωσαν για τη διαπίστωση μεταλλάξεων στον ιό SARS-COV-2 που πιθανώς τον καθιστούσαν έως και 70% πιο μεταδοτικό, χωρίς να έχουν στοιχεία ότι αυτό σημαίνει και αυξημένη θνησιμότητα. Παρότι τα στοιχεία είναι προσωρινά και οι εκτιμήσεις στηρίζονταν σε μια μοντελοποίηση, η βρετανική κυβέρνηση επέλεξε να προχωρήσει σε άμεση λήψη μέτρων ακόμη πιο περιοριστικών μέτρων.

Ρόλο έπαιξε σε αυτό η διαρκής κριτική στη βρετανική κυβέρνηση και στον ίδιο τον πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον ότι δεν έλαβε έγκαιρα μέτρα από την αρχή της πανδημίας, έστω και εάν στην πραγματικότητα η αποτυχία στον τομέα της επιδημιολογικής επιτήρησης ισχύει εξίσου για τη Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

Φυσικά η ανακοίνωση των έκτακτων μέτρων δημιούργησε μια χωρίς προηγούμενο αναστάτωση, ένα φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί σε όλες τις περιπτώσεις όπου ανακοινώνονται μέτρα που θα ισχύσουν, καθώς οι πολίτες σπεύδουν να προλάβουν είτε να μετακινηθούν είτε να ψωνίσουν πριν την ισχύ των μέτρων.

Όμως, η αναστάτωση έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν ήρθαν τα ευρωπαϊκά… αντίμετρα. Ας μην ξεχνάμε ότι και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι στο στόχαστρο κριτικών κυρίως για το ότι δεν είχαν προειδοποίηση για την ένταση του δεύτερου κύματος, ενώ πάντα υπάρχουν και οι κριτικές για το γεγονός ότι δεν εντοπίστηκαν έγκαιρα τα πρώτα κρούσματα μόλυνσης από SARS-COV-2 τον περασμένο χειμώνα.

Επέλεξαν έτσι να προχωρήσουν σε ένα μπαράζ περιοριστικών μέτρων, που δεν περιορίστηκαν στους ταξιδιωτικούς περιορισμούς (και μεγάλες καραντίνες στους ανθρώπους που θα έρχονται από εκεί) αλλά επεκτάθηκαν και στο «μπλόκο» στις κινήσεις οχημάτων και κυρίως φορτηγών από και προς τη Βρετανία, οδηγώντας σε μια πρωτοφανή συνθήκη αποκλεισμού της από την Ηπειρωτική Ευρώπη και πιθανό ενδεχόμενο ελλείψεων σε εισαγόμενα από την Ευρώπη είδη.

Από την απρονοησία στον πανικό

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι αυτή τη φορά είχαμε την αντίστροφη ταλάντευση από αυτή που είδαμε τον περασμένο χειμώνα. Τότε υπήρξε μια ορισμένη απρονοησία και αδυναμία να εκτιμηθεί έγκαιρα ότι επρόκειτο για μία πανδημία που θα είχε σοβαρό αντίκτυπο στα συστήματα υγείας.

Σήμερα είναι εμφανές ότι επιλέγεται μια διαφορετική κατεύθυνση: μια ορισμένη «υπεραντίδραση», παρότι ακόμη δεν έχουμε εικόνα για τη μετάλλαξη του κοροναϊού (μια μετάλλαξη πάντως που ήταν μέσα στα αναμενόμενα ενδεχόμενα για τη συγκεκριμένη κατηγορία ιών).

Αυτό έχει να κάνει και με το γεγονός ότι η δυσκολία για πιο «στοχευμένα» μέτρα που κυρίως να αφορούν ευπαθείς και ευάλωτους, έχει οδηγήσει τις περισσότερες κυβερνήσεις και στο δεύτερο κύμα στην προσπάθεια περιορισμού της επίπτωσης του κοροναϊού μέσα από το γενικό περιορισμό της διασποράς, που με τη σειρά του μεταφράζεται σε περιορισμό της κινητικότητας και των κοινωνικών συναναστροφών.

Μάλιστα θα μπορούσε να πει κανείς ότι με έναν τρόπο πολλές κυβερνήσεις ταυτόχρονα αισθάνονταν την πίεση να δώσουν ένα στίγμα επιστροφής σε κάποια κανονικότητα και επιθυμούσαν να βρουν τρόπο για δικαιολογήσουν μια έστω και πρόσκαιρη αυστηροποίηση των μέτρων που να αντισταθμίζεται από την ελπίδα που μπορεί να δημιουργήσει το ξεδίπλωμα των εμβολιαστικών προγραμμάτων. Η συγκυρία με το νέο στέλεχος έγειρε την πλάστιγγα προς την αυστηροποίηση.

Βέβαια, την ίδια στιγμή η συνολική εικόνα, με τις ταλαντεύσεις, τις παλινωδίες, τις αντικρουόμενες θέσεις, τις υποσχέσεις χαλάρωσης που εναλλάσσονται με νέα έκτακτα μέτρα επιτείνει ένα υπαρκτό πρόβλημα νομιμοποίησης.

Προάγγελος ενός no deal Brexit

Όλα αυτά επιτάθηκαν και από το γεγονός ότι εξακολουθούμε να είμαστε στον αστερισμό του Brexit. Και μάλιστα με ενεργό το ενδεχόμενο για ένα Brexit χωρίς συμφωνία. Βρετανία και Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθούν να βρίσκονται σε μια διαπραγμάτευση για την μεταξύ τους σχέση μετά την ολοκλήρωση της μεταβατικής περιόδου.

Όμως, παρά τις προειδοποιήσεις για το ότι μια έξοδος χωρίς συμφωνία θα φέρει διάφορα προβλήματα, από την επιστροφή των δασμών μέχρι τις μεγάλες καθυστερήσεις στις πύλες εισόδου εξαιτίας των αμοιβαίων συνοριακών και τελωνειακών ελέγχων (χωρίς συμφωνία δεν θα υπάρχει κάποιου είδους τελωνειακή ένωση), η διαπραγμάτευση παραμένει εγκλωβισμένη.

Δεν ήταν λίγοι αυτοί που επεσήμαναν ότι οι εικόνες που προκάλεσε η αιφνιδιαστική γαλλική απόφαση για κλείσιμο των συνόρων, είναι και μια πρόγευση για το τι θα γίνεται μετά την 31η Ιανουαρίου.

Βεβαίως, ορισμένοι υποστηρικτές του Brexit έσπευσαν να τονίσουν ότι ακριβώς η προετοιμασία για το ενδεχόμενο μη συμφωνίας θα επιτρέψει να λυθούν προβλήματα την ώρα που αξιωματούχοι της ΕΕ υπογραμμίζουν τα οφέλη που θα είχε η Βρετανία, εάν είχε κάνει άλλες επιλογές καθώς θα είχε μερίδιο από το «Ταμείο Ανάκαμψης».

Κρίση διακυβέρνησης

Σε ένα άλλο επίπεδο, όλα αυτά παραπέμπουν σε μια συνεχιζόμενη κρίση διακυβέρνησης, μια αδυναμία στρατηγικού σχεδιασμού, ένα έλλειμμα ως προς την ικανότητα έγκαιρης και πολυπαραγοντικής εκτίμησης και φυσικά μια πάγια δυσκολία να διαχωρίζεται η ουσία από την επικοινωνία. Και το αποτέλεσμα είναι ένα χάος ταυτόχρονα πολύ βρετανικό και πολύ ευρωπαϊκό.