Η Εκάβη και ο Γιώργος

Ο Καζαντζάκης έχει γράψει ότι ερχόμαστε από την άβυσσο, οδεύουμε προς την άβυσσο και το ενδιάμεσο είναι αυτό που το λέμε ζωή. Ο Καραγάτσης, από την άλλη, πίστευε ότι ερχόμαστε από το χάος, καταλήγουμε στο χάος και το ενδιάμεσο είναι, επίσης, χάος. Ο «καζαντζακικός» και ο «καραγατσικός» τύπος Ελληνα θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μια άλλη εκδοχή του διονυσιακού και του απολλώνιου ανθρώπου, όπως αυτός προκύπτει από τα πρότυπα του αρχαίου ελληνικού λόγου.

Υπάρχει όμως και ένας άλλος τύπος. Ο «ταχτσικός». Που «κουμπώνει» περισσότερο στην εποχή μας. Αυτός που, σαν την Εκάβη στο «Τρίτο στεφάνι» του Ταχτσή, πάντα αναζητά την αιτία των δεινών του στον απέναντι, στη μοίρα, στις συγκυρίες, στους μονοδρόμους του. Που διακατέχεται από ένα συνεχές παράπονο, ένα «Αχ και να μη μου είχε κάνει ο ένας αυτό και ο άλλος το άλλο», «Αχ και να ήταν αλλιώς τότε, να είχα πράξει διαφορετικά, να μην είχε βρεθεί μπροστά μου ο μπήξε και ο δείξε». Γοητευτικός ο μηρυκασμός του παρελθόντος, μόνο όμως όταν έχει τη λογοτεχνική στόφα ενός μεγάλου συγγραφέα. Χωρίς αυτήν γίνεται κουραστικός, αδιάφορος και γραφικός.

Δεν μου ήρθε στα καλά καθούμενα στον νου ο Ταχτσής και η Εκάβη του. Μου τους θύμισε η συνέντευξη του Γιώργου Παπανδρέου στο περιοδικό «Πατρινόραμα». Δέκα χρόνια μετά, φαίνεται ότι δεν μπορεί να ξεπεράσει το τραύμα του 2010, στο οποίο έρχεται και επανέρχεται συνεχώς από τότε. Να και πάλι η συντήρηση που «έδωσε τα ρέστα της για να πέσει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ όταν κατανόησαν ότι δεν πρόκειται να βάλουμε νερό στο κρασί μας». Και η ακλόνητη βεβαιότητά του ότι «θα ήμασταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση σήμερα αν είχε ολοκληρώσει το μεταρρυθμιστικό του έργο».

Ο Γιώργος Παπανδρέου, ως πρωθυπουργός, παρέλαβε χάος και παρέδωσε χάος. Το ενδιάμεσο ήταν η διακυβέρνησή του (και όπως θέλει ο καθένας το λέει). Κατανοώ ότι μόνο εκείνος και τα μέλη του κόμματός του χρεώθηκαν αυτό το χάος που το πλήρωσαν ακόμη και με προσωπικό και οικογενειακό κόστος. Σε αντίθεση με τη ΝΔ που, στην τελική, βγήκε κερδισμένη. Η πολιτική όμως είναι η τέχνη του εφικτού – τουλάχιστον έτσι λένε. Για να συνεχίσει κάποιος σε αυτή, καλό είναι να ξεπερνάει τα τραύματά του. Αν δεν μπορεί, καλύτερα να ιδιωτεύσει και να μετουσιώσει το τραύμα του σε ωραιότατο μυθιστόρημα. Κι αυτό ισχύει για πολλούς πολιτικούς από όλους τους χώρους.

Ουρές

Ουρές το Σαββατοκύριακο έξω από τα βιβλιοπωλεία. Ενθουσιάστηκαν, και με το δίκιο τους, οι άνθρωποι του βιβλίου. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι ξαφνικά γίναμε λαός της ανάγνωσης – δεν γίνονται αυτά ούτε με την υποτιθέμενη, λόγω καραντίνας, ενδοσκόπηση. Απλώς, ήταν τα μόνα ανοιχτά καταστήματα από τα οποία μπορούσαμε να αγοράσουμε ένα δώρο. Εστω κι έτσι, θετικό είναι.

Θα ήθελα όμως να μάθω τι είδους βιβλία αγοράστηκαν. Είδα να τυλίγονται για δώρα μυθιστορήματα που θα έπρεπε να πωλούνται στα σουπερμάρκετ. Μοιάζουν περισσότερο με συνταγές μαγειρικής, μην πω ότι πολλές συνταγές είναι πιο περίπλοκες και απαιτούν μεγαλύτερη έμπνευση στη σύλληψή τους. Από ‘κεί και πέρα, αναφαίρετο δικαίωμα του καθενός να εκφράζεται όπως θέλει και να διαβάζει ό,τι θέλει.

Μια υπόκλιση

Είδα το Σάββατο σε live streaming τον «Οιδίποδα» του Δημήτρη Καραντζά, βασισμένο στην τραγωδία του Σοφοκλή και την ομώνυμη ταινία του Παζολίνι. Εξαιρετική παράσταση, αλλά η πιο σπαρακτική στιγμή της ήταν, ίσως, όταν οι τρεις ηθοποιοί (Σαράντης, Κεχαγιόγλου, Αβαρικιώτης) υποκλίθηκαν στην οθόνη χωρίς εκείνο τον χαρακτηριστικό ήχο του χειροκροτήματος από την πλατεία. Η απέραντη μοναξιά του ηθοποιού μπροστά στο live streaming.