Οι Δρόμοι τελείωσαν

Λίγο ψηλά τοποθετεί τον πήχη ο πρώην πρωθυπουργός και κινδυνεύει να ζαλιστεί. Για να ανασυγκροτηθεί ο προοδευτικός χώρος, λέει σε συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε χθες στο περιοδικό Πατρινόραμα, χρειάζονται «ήθος, αρχές, αξίες, ιδανικά, στόχευση και στρατηγική». Μα πού θα βρεθούν όλα αυτά; Και από τι ακριβώς υλικό θα είναι φτιαγμένη αυτή η «προοδευτική, ριζοσπαστική, οραματική, αλλά και ρεαλιστική» πρόταση διακυβέρνησης;
Ο «Τρίτος Δρόμος» ήταν επινόηση του Αντονι Γκίντενς. Τέθηκε σε εφαρμογή στο γύρισμα του αιώνα από τον Τόνι Μπλερ, τον Γκέρχαρντ Σρέντερ και τον Mπιλ Κλίντον. Και απέτυχε: σε μια προσπάθεια να απαλλαγούν από τις αμαρτίες του παρελθόντος, οι ηγέτες της Κεντροαριστεράς έδειξαν υπερβολική εμπιστοσύνη στις αγορές και ανέχθηκαν την αύξηση των ανισοτήτων, με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθούν από μεγάλο μέρος των παραδοσιακών τους ψηφοφόρων.

Η σοσιαλδημοκρατία έπεσε σε κώμα. Και το φιλί της ζωής ήρθε από μια απρόσμενη χώρα, στην άκρη της Ευρώπης. Ο ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα έπεισε το 2015 το Αριστερό Μπλοκ (μια σοβαρή εκδοχή του ΣΥΡΙΖΑ) και τους κομμουνιστές να συγκροτήσουν μαζί μια «προοδευτική», «ρεαλιστική», αλλά όχι κατ’ ανάγκην και «ριζοσπαστική», κυβέρνηση. Η στόχευση ήταν σαφής: να δοθεί τέλος στη λιτότητα που είχαν επιβάλει ΕΕ και ΔΝΤ. Η συζήτηση για το ήθος, τις αρχές και τα ιδανικά μπορούσε να περιμένει. Το πείραμα ονομάστηκε «Τέταρτος Δρόμος» και πήγε τόσο καλά που κλωνοποιήθηκε και στη γειτονική Ισπανία, με την κυβερνητική σύμπραξη σοσιαλιστών και Podemos.

Στις εκλογές του 2019, οι σοσιαλιστές αύξησαν τη δύναμή τους. Οι κυβερνητικοί τους εταίροι κατάλαβαν τότε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά και αρνήθηκαν να υπογράψουν νέα συμφωνία. Με άλλα λόγια, η αποστασιοποίησή τους είχε να κάνει με ψήφους, όχι με αξίες. Δέχθηκαν πάντως το επιχείρημα του Κόστα ότι αν δεν στηρίξουν την κυβέρνηση, η δημοκρατία θα γίνει φτωχότερη. Κι ύστερα ήρθε η πανδημία. Το Αριστερό Μπλοκ διαφώνησε με την επιμονή του πρωθυπουργού στη δημοσιονομική πειθαρχία κι άρχισε να καταψηφίζει μαζί με την κεντροδεξιά αντιπολίτευση τα κυβερνητικά νομοσχέδια. Ο στόχος του είναι περισσότερο να φθείρει την κυβέρνηση, παρά να την ανατρέψει, αφού η προκήρυξη πρόωρων εκλογών την περίοδο που η Πορτογαλία ασκεί την προεδρία της ΕΕ δεν θα έκανε τόσο καλό στην εικόνα της.

Συμπέρασμα: τα μεγάλα λόγια ακούγονται ωραία, αλλά δεν έχουν πολλή σχέση με την πραγματικότητα. Επίσης, οι Δρόμοι τελείωσαν: ένας «Πέμπτος Δρόμος» δεν θα ακουγόταν πολύ πειστικός, ακόμη κι αν επικεφαλής του ήταν ένας Γιώργος Ανδρέα Παπανδρέου. Πειστική δεν είναι ούτε η ιδέα της «προοδευτικής διακυβέρνησης»: τα πιο επιτυχημένα στελέχη της κυβέρνησης Μητσοτάκη προέρχονται από τον «προοδευτικό χώρο», ενώ και τον ίδιο τον Πρωθυπουργό δύσκολα τον αποκαλείς συντηρητικό.

Ισως το πρώτο πράγμα που πρέπει να ξεπεράσει αυτή η έρμη η σοσιαλδημοκρατία είναι η ξύλινη γλώσσα.