2020: Η χρονιά που έδειξε την ανθεκτικότητα του αμερικανικού συστήματος

Το 1979, οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέστησαν μια διπλή ατίμωση: την κρίση των ομήρων στο Ιράν και την κατάληψη του Αφγανιστάν από τους Σοβιετικούς. Όπως αναφέρει ο αρθρογράφος των Financial Times Janan Ganesh, ο  πληθωρισμός απογειώθηκε. Βραβεύοντας τον Ελαφοκυνηγό, τη ζοφερότερη ταινία της ζοφερότερης δεκαετίας του Χόλιγουντ, οι κριτές των Οσκαρ έπιασαν τον σφυγμό της χώρας.

Παρά τον ισχυρό ανταγωνισμό, όμως, το 2020 πρέπει να ανακηρυχθεί η χειρότερη χρονιά σε περίοδο ειρήνης για την Αμερική μετά την ύφεση. Η πανδημία στοίχισε τη ζωή 320.000 Αμερικανών. Η ύφεση που προκλήθηκε είναι η χειρότερη που έχουν γνωρίσει οι περισσότεροι εν ζωή άνθρωποι. Το φυλετικό χάσμα μεγάλωσε ακόμη περισσότερο και ο πρόεδρος Τραμπ προσπάθησε να ανατρέψει την εκλογική του ήττα.

Το να υποστηρίξει λοιπόν κανείς ότι οι Αμερικανοί αποχαιρετούν αυτή τη χρονιά με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στη δημοκρατία τους ακούγεται προκλητικό. Κι όμως, ο ισχυρισμός αυτός αξίζει να εξεταστεί σοβαρά.

Τον περασμένο Μάρτιο, μια πολιτική τάξη που έμοιαζε ασυμφιλίωτη ψήφισε σχεδόν ομόφωνα το μεγαλύτερο πρόγραμμα οικονομικής στήριξης στην αμερικανική ιστορία. Οσοι περίμεναν κάτι καλύτερο θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η Ουάσιγκτον ξεπέρασε τον εαυτό της. Γιατί είναι άλλο να αναλάβει αποφασιστική δράση απέναντι σε μια κρίση η Κίνα, ή μια συγκεντρωτική δημοκρατία όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, και άλλο οι Ηνωμένες Πολιτείες. Κι αυτό λέει πολλά για το πολιτικό της μοντέλο και τους ανθρώπους που το στηρίζουν.

Το σύστημα δοκιμάστηκε για άλλη μια φορά όταν ο Ντόναλντ Τραμπ αμφισβήτησε το αποτέλεσμα μιας εκλογικής αναμέτρησης που ήταν έντιμη και δίκαιη. Και απέτυχε. Από τα περιφερειακά δικαστήρια του Μίσιγκαν και της Πενσιλβάνια μέχρι το Ανώτατο Δικαστήριο, οι δικαστές απέρριψαν τις καταγγελίες περί νοθείας.

Πολλοί λένε ότι μια μέρα ένας πιο επιδέξιος λαϊκιστής θα πετύχει εκεί που απέτυχε ο Τραμπ. Όμως η ιστορία δεν δείχνει κάτι τέτοιο. Οι Ρεπουμπλικανοί που διαδέχθηκαν τον Νίξον ήταν ο Φορντ, ο Ρίγκαν και ο Μπους. Η ομαλή μεταβίβαση της εξουσίας θα έπρεπε βέβαια να είναι κάτι δεδομένο, όχι να θεωρείται επίτευγμα. Πέρυσι τέτοια εποχή, όμως, δεν ήταν αυτό το κλίμα. Ο γνωστός βιογράφος Ρόμπερτ Κάρο λέει ότι «η εξουσία αποκαλύπτει». Το ίδιο συμβαίνει και με το τραύμα. Οι Αμερικανοί γνωρίζουν σήμερα πολύ περισσότερα για το σύστημά τους απ’ό,τι πριν από την πανδημία και τις κρίσιμες εκλογές.

Οι διαπιστώσεις δεν είναι όλες ευοίωνες. Ο Τραμπ έδειξε ότι ένας πρόεδρος μπορεί να κάνει σχεδόν οτιδήποτε και παρά ταύτα να εξακολουθεί να διεκδικεί με αξιώσεις την εξουσία (οι φιλελεύθεροι πρέπει να προβληματιστούν περισσότερο από το πόσο αμφίρροπες ήταν αυτές οι εκλογές παρά από το γεγονός ότι αμφισβητήθηκαν). Το ζήτημα όμως είναι ότι τα πράγματα θα μπορούσε να έχουν πάει ακόμη χειρότερα. Και το κακό αποτράπηκε χάρις σε ευσυνείδητους δημόσιους λειτουργούς που δέχονταν μεγάλη πίεση.

Η σιωπηρή ανθεκτικότητα του αμερικανικού συστήματος αποτελεί λοιπόν καλά νέα όχι μόνο για τους Αμερικανούς, αλλά και για τους φιλελεύθερους σε όλο τον κόσμο. Η εναλλακτική λύση είναι να καταδικαστούν οι θεσμοί που επέτρεψαν μια μοιραία χρονιά να γίνει απλώς τρομακτική. Το κακό με την απαισιοδοξία είναι ότι μερικές φορές μετατρέπεται σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία.