Brexit : Tι θα αλλάξει μετά την εμπορική συμφωνία Βρετανίας – ΕΕ

Ένα νέο κεφάλαιο, ανοίγει, στις σχέσεις Βρετανίας – ΕΕ, μετά την ιστορική συμφωνία που κατέληξαν οι δύο πλευρές και που ανακοινώθηκε χθες, μόλις μια εβδομάδα πριν την επίσημη έξοδο της πρώτης από το μπλοκ.

Η εμπορική συμφωνία – που εκτείνεται σε 2.000 σελίδες – έχει ένα άνευ προηγουμένου πεδίο εφαρμογής, η οποία περιέχει διατάξεις για θέματα που ποικίλλουν από την πολιτική πυρηνική συνεργασία και τις ενεργειακές διασυνδέσεις έως την αλιεία και την αεροπορία. Οι λεπτομέρειές της αναμένονται να αποκαλυφθούν τις επόμενες μέρες.

«Υπογράψαμε την πρώτη εμπορική συμφωνία που πετυχαίνει η Ευρώπη και η οποία βασίζεται σε μηδενικούς δασμούς και μηδενικές ποσοστώσεις. Είναι η μεγαλύτερη διμερής συμφωνία που υπογράφεται από την κάθε πλευρά, που καλύπτει συναλλαγές αξίας 668 δισ. στερλινών το 2019», ανακοίνωσε η βρετανική κυβέρνηση.

Από την πλευρά της η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έκανε λόγο για μια συμφωνία «δίκαιη, ισορροπημένη και σωστή».

It was worth fighting for this deal.

We now have a fair & balanced agreement with the UK. It will protect our EU interests, ensure fair competition & provide predictability for our fishing communities.

Europe is now moving on. https://t.co/77jrNknlu3

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) December 24, 2020

Η τελική σύγκλιση επιτεύχθηκε μετά από ημέρες αγωνιωδών διαπραγματεύσεων, συμπεριλαμβανομένων πολλαπλών τηλεφωνικών επαφών μεταξύ του Βρετανού πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον και της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Το κύριο αντικείμενο των επαφών των τελευταίων ημερών ήταν τα αλιευτικά δικαιώματα των Ευρωπαίων ψαράδων στα ύδατα του Ηνωμένου Βασιλείου από 1.1.2021

Περίπλοκες διαδικασίες

Για τις επιχειρήσεις η εμπορική συμφωνία έρχεται ως μια ανακούφιση, καθώς μετριάζει τις χειρότερες διαταραχές που έχουν αντιμετωπίσει ποτέ στη λειτουργία τους, πλην όμως δεν θα μπορέσει να υποκαταστήσει την πλήρη συμμετοχή στο μπλοκ της ΕΕ και τα προνόμια που πήγαζαν από αυτήν.

Χάρη στη συμφωνία, το εμπόριο αγαθών μεταξύ της Βρετανίας και κρατών-μελών της Ε.Ε. θα συνεχιστεί μετά την 1η Ιανουαρίου χωρίς την επιβολή δασμών. Ωστόσο η συμφωνία δεν καλύπτει τον τομέα των υπηρεσιών, που περιλαμβάνει τον χρηματοπιστωτικό κλάδο και αποτελεί το 80% της βρετανικής οικονομίας.

Αφού αποχώρησε από την ΕΕ την 31η Ιανουαρίου 2020, έπειτα από δημοψήφισμα, το Ηνωμένο Βασίλειο εισήλθε σε μια μεταβατική περίοδο, κατά την οποία ουσιαστικά ίσχυαν και ισχύουν όλοι οι κανόνες και κανονισμοί της ΕΕ. Η μεταβατική περίοδος θα ολοκληρωθεί τα ξημερώματα της 31ης Δεκεμβρίου 2020 προς την 1η Ιανουαρίου του 2021.

Από την 1η Ιανουαρίου και μετά, δεν θα υπάρχουν δασμοί ή ποσοστώσεις στις εισαγωγές ή εξαγωγές, αλλά μια σειρά νέων συνοριακών κανονισμών, καθώς η Βρετανία θα είναι εκτός της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς και τελωνειακής ένωσης.

Σύμφωνα με το Bloomberg, oι εταιρείες θα πρέπει να υποβάλουν νέα έγγραφα και τα προϊόντα τους θα κινδυνεύουν να παραμείνουν κολλημένα στα σύνορα. Οι χρηματοοικονομικές εταιρείες θα χάσουν το διαβατήριό τους και δεν θα μπορούν να προσφέρουν υπηρεσίες σε ολόκληρη την ΕΕ.

Παράλληλα οι καταναλωτές θα δουν να περιορίζεται το δικαίωμά τους να ζουν και να παραμένουν στην άλλη πλευρά του καναλιού της Μάγχης. Ακόμη και η μεταφορά ενός κατοικιδίου σκύλου στην ηπειρωτική Ευρώπη θα γίνει πιο περίπλοκη.

Έλεγχοι

Ειδικότερα, η συμφωνία διασφαλίζει τις εμπορικές συναλλαγές χωρίς τελωνειακούς δασμούς, ούτε ποσοστώσεις, «για όλα τα αγαθά που συμμορφώνονται με τους κανόνες καταγωγής», κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά σε εμπορική συμφωνία.

Οι επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου διατηρούν έτσι την πρόσβασή τους σε μια τεράστια ενιαία αγορά 450 εκατομμυρίων καταναλωτών και οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές σε μια αγορά 66 εκατομμυρίων Βρετανών καταναλωτών.

Με τη διευθέτηση αυτή αποφεύγεται η διάσπαση στις αλυσίδες παραγωγής, που θα προκαλούσε πολλά προβλήματα σε ορισμένους τομείς, όπως στην αυτοκινητοβιομηχανία.

Οι επιχειρήσεις που εξάγουν στην ΕΕ θα πρέπει να υποβάλουν τελωνειακές δηλώσεις.

Για τη μεταφορά εμπορευμάτων από το Ντόβερ στο Καλαί (το πιο πολυσύχναστο σημείο διέλευσης Ηνωμένου Βασιλείου – ΕΕ) τα φορτηγά θα χρειάζονται άδεια που θα εκδίδεται από την κυβέρνηση, θα δείχνουν ότι έχουν τα κατάλληλα έγγραφα και δεν θα κρατούνται από Γάλλους αξιωματούχους.

Επιπλεον οι έλεγχοι στις εισαγωγές τροφίμων και ζωικών ειδών θα είναι πιο αυστηροί. Αυξημένοι έλεγχοι και σε αγαθά που κατευθύνονται από τη Βρετανία προς τη Βόρεια Ιρλανδία.

Ανταγωνισμός

Η Βρετανία και η ΕΕ δεσμεύονται να τηρήσουν τους ίσους όρους ανταγωνισμού «διατηρώντας τα υψηλά επίπεδα προστασίας σε τομείς όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και η τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, η φορολογική διαφάνεια και οι κρατικές επιδοτήσεις».

Στην περίπτωση που η μία από τις δύο πλευρές δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις της, δίνεται η δυνατότητα λήψης «διορθωτικών μέτρων», όπως είναι η επιβολή τελωνειακών δασμών.

Επίλυση διαφορών

Εάν κάποια πλευρά δεν τηρήσει τη συμφωνία, θα αναλάβει να εξετάσει το πρόβλημα ένας μηχανισμός επίλυσης διαφορών, όπως γίνεται στις περισσότερες εμπορικές συμφωνίες.

The deal is done. pic.twitter.com/zzhvxOSeWz

— Boris Johnson (@BorisJohnson) December 24, 2020

Λόγω της κατηγορηματικής άρνησης του Λονδίνου, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα έχει δικαίωμα παρέμβασης σε αυτή τη διαδικασία. Ένα «Κοινό Συμβούλιο» θα παρακολουθεί αν εφαρμόζεται και ερμηνεύεται ορθά η συνθήκη.

Αλιεία

Η συμφωνία προβλέπει ότι οι Ευρωπαίοι αλιείς θα έχουν πρόσβαση στα βρετανικά νερά για μια μεταβατική περίοδο 5,5 ετών, μέχρι τον Ιούνιο του 2026.

Μεταφορές

Η συμφωνία εξασφαλίζει την αεροπορική, οδική και σιδηροδρομική σύνδεση των βρετανικών νησιών με την ηπειρωτική Ευρώπη, αλλά η Βρετανία θα απολέσει ορισμένα από τα πλεονεκτήματά που απολάμβανε όταν ήταν μέλος της ενιαίας αγοράς.

Ο στόχος είναι να μην υπονομευθούν τα δικαιώματα των επιβατών, των εργαζομένων αλλά και η ασφάλεια των μεταφορών.

Προγράμματα

Το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να συμμετέχει σε ορισμένα προγράμματα της ΕΕ για την περίοδο 2021-27, όπως το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Horizon Europe, υπό την προϋπόθεση ότι θα συμβάλλει στον προϋπολογισμό τους.

Δικαστική συνεργασία

Η συμφωνία καθορίζει «ένα νέο πλαίσιο» στην αστυνομική και δικαστική συνεργασία των δύο πλευρών, ιδίως για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του διασυνοριακού εγκλήματος.

Η συνεργασία αυτή θα μπορεί να διακοπεί αν το Ηνωμένο Βασίλειο αναστείλει τη συμμετοχή του στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Εξωτερική πολιτική

Η συνεργασία σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική, την ασφάλεια και την άμυνα, δεν καλύπτεται από τη συμφωνία, γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ήθελε να διαπραγματευτεί αυτά τα ζητήματα.

Οι αλλαγές για τους Έλληνες  στη Βρετανία

Μία από τις επιπτώσεις του Brexit θα την καταλάβουν στην τσέπη τους οι Έλληνες φοιτητές που έχουν επιλέξει την Αγγλία για σπουδές, καθώς θα αυξηθούν τα δίδακτρα.

Όσοι θα εγγραφούν από το 2021, θα πρέπει να πληρώσουν τα δίδακτρα που καταβάλλουν οι διεθνείς φοιτητές, τα οποία ανέρχονται, κατά μέσο όρο, σε 16.500 ευρώ τον χρόνο.

Οσοι, όμως, είναι ήδη εγγεγραμμένοι, θα συνεχίζουν να πληρώνουν το ίδιο ποσό που πληρώνουν οι Βρετανοί συμφοιτητές τους, και αυτό δεν θα αλλάξει για όσο καιρό διαρκέσουν οι σπουδές τους.

Επιπλέον, οι Έλληνες φοιτητές χάνουν τα βρετανικά κρατικά φοιτητικά δάνεια για την πληρωμή διδάκτρων.

Όπως αποκαλύπτει ο Guardian, οι φοιτητές από τη Βρετανία δεν θα μπορούν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα Erasmus για ανταλλαγή φοιτητών με άλλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Αντίστοιχα, ούτε οι Ευρωπαίοι φοιτητές θα μπορούν να πάνε στη Βρετανία για το Erasmus τους.

Όσο για τους Ελληνες που ζουν και δραστηριοποιούνται στη Βρετανία, δυσκολεύουν τα πράγματα όσον αφορά την επανένωσή τους με μέλη της οικογένειάς τους, στην περίπτωση που αυτά επιθυμούν να τους ακολουθήσουν στη χώρα.

Φαίνεται ότι για τους Ελληνες που ζουν και δραστηριοποιούνται στη Βρετανία εδώ και χρόνια δεν αλλάζει το σημερινό καθεστώς. Δυσκολεύει, όμως, η επανένωσή τους με μέλη της οικογένειάς τους, στην περίπτωση που αυτά επιθυμούν να τους ακολουθήσουν στη Βρετανία. Υπάρχουν πολλά ζευγάρια, στα οποία το ένα μέλος εργάζεται και διαμένει στην Αγγλία, ενώ το άλλο ετοιμαζόταν να ακολουθήσει. Η μετάβαση αυτή σε κάποιες περιπτώσεις δεν θα είναι εφικτή μετά τις 31 Δεκεμβρίου. Ακόμα και τέκνα ή σύζυγοι οφείλουν να πληρούν τους νέους και αυστηρούς κανόνες μετανάστευσης που έχει θέσει η χώρα.

Τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα για όσους θα επιχειρήσουν να εργαστούν στη Βρετανία από το 2021 και μετά. Σε περίπτωση που κάποιος δεν διαθέτει το pre settled status, δηλαδή το καθεστώς της άδειας προσωρινής παραμονής, η μετανάστευση μετατρέπεται σε δύσκολη υπόθεση. Προβλέπεται ένα point system για τους μετανάστες, όπου οι ενδιαφερόμενοι μοριοδοτούνται με βάση τις δεξιότητες, τις γνώσεις, τις σπουδές και την εμπειρία τους. Το σύστημα περιλαμβάνει μία κατηγορία βίζας για ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, με ειδικές προϋποθέσεις.