Η πανδημία δεν σταμάτησε τις διαδηλώσεις το 2020

Το 2020, παρά τη μεγαλύτερη πρόκληση για τη δημόσια υγεία για πάνω από έναν αιώνα, τα lockdowns και τα μέτρα κοινωνικών αποστάσεων, οι διαμαρτυρίες παρέμειναν αναπόσπαστο μέρος του παγκόσμιου πολιτικού τοπίου, αποδεικνύοντας την αντοχή και τη διαχρονικότητά τους.

Στις αρχές του έτους, όταν γνωρίζαμε πολύ λίγα για τον ιό και φαινόταν σαν ένα τοπικό πρόβλημα της Κίνας, συνεχίστηκαν οι διαμαρτυρίες που άρχισαν το δεύτερο εξάμηνο του 2019. Τεράστιες διαδηλώσεις συνέχιζαν να πραγματοποιούνται σε μέρη τόσο διαφορετικά μεταξύ τους, όπως η Χιλή, το Χονγκ Κονγκ και ο Λίβανος.

Η ταχεία διασπορά του κοροναϊού και τα πρώτα lockdowns τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο μείωσε δραστικά τον αριθμό και το μέγεθος των διαμαρτυριών. Ωστόσο, με την πρώτη χαλάρωση, από τον Απρίλιο και μετά ο αριθμός των νέων διαδηλώσεων άρχισε να αυξάνεται.

Το 2020, πάντως, λίγες ήταν οι διαδηλώσεις που οδήγησαν σε νίκες. Κύρια αιτία δεν ήταν η πανδημία, αλλά το γεγονός ότι οι απολυταρχικές κυβερνήσεις έχουν γίνει καλύτερες στην καταστολή. Για παράδειγμα, στο Χονγκ Κονγκ το κίνημα υπέρ της δημοκρατίας συνεθλίβη από τον νέο νόμο εθνικής ασφάλειας που πέρασε το Πεκίνο. Μάλιστα, δύο εκ των ηγετών του κινήματος μπήκαν φυλακή αυτόν τον μήνα.

Στη Λευκορωσία, οι διαδηλώσεις για τη νοθεία στις εκλογές κρατούν εδώ και μήνες, αλλά ο Αλεξάντερ Λουκασένκο παραμένει πρόεδρος της χώρας. Στην Ταιλάνδη, η κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τον στρατό αρνείται να προχωρήσει σε συνταγματικές μεταρρυθμίσεις.

Ακολουθούν οι διαδηλώσεις και τα κινήματα που καθόρισαν το 2020:

ΗΠΑ: Το κίνημα Black Lives Matter απαίτησε τη φυλετική δικαιοσύνη

Η δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ από αστυνομικούς τον Μάιο πυροδότησε άνευ προηγουμένου διαδηλώσεις στις ΗΠΑ και όλον τον κόσμο. Το βίντεο με τον 46χρονο Αφροαμερικάνο να παρακαλάει για τη ζωή του ξαπλωμένος στο έδαφος, κάτω από τη θανατηφόρα λαβή των αστυνομικών έκοψε την ανάσα ολόκληρου του πλανήτη.

Εξαγριωμένοι οι Αμερικανοί βγήκαν για πρώτη φορά στους δρόμους σε μια τόσο μαζική αντίδραση στην αστυνομική βία – και μάλιστα εν μέσω πανδημίας.

Ο θάνατος του Φλόιντ αναζωπύρωσε τις εντάσεις για τη φυλετική δικαιοσύνη στις ΗΠΑ και έδωσε νέα ζωή στο κίνημα Black Lives Matter («Οι ζωές των μαύρων μετράνε»).

Το Black Lives Matter είναι πιθανότατα το μεγαλύτερο κοινωνικό κίνημα που δημιουργήθηκε στις ΗΠΑ τις τελευταίες δεκαετίες.

Φυσικά, δεν έγιναν όλα τα αιτήματά του αποδεκτά: για παράδειγμα ούτε οι Δημοκρατικοί – που κέρδισαν τις προεδρικές εκλογές – δέχτηκαν να σταματήσουν τη χρηματοδότηση στην αστυνομία. Ωστόσο, το κίνημα είναι σίγουρο ότι θα φέρει αλλαγές τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία των ΗΠΑ για πολλά χρόνια.

Ταϊλάνδη: Οι πορείες των φοιτητών για συνταγματική αλλαγή

Οι διαδηλώσεις των νέων της Ταϊλάνδης ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο, όταν δικαστήριο απαγόρεψε το «Μπροστά στο Μέλλον», ένα δημοφιλές κόμμα της αντιπολίτευσης. Το αντικυβερνητικό συναίσθημα συνεχίστηκε διαδικτυακά τον Μάρτιο, κατά τη διάρκεια του lockdown, και επέστρεψε στους δρόμους τον Ιούλιο.

Το κίνημα των νέων απαίτησε την παραίτηση των πρώην χουντικών ηγετών, ένα νέο σύνταγμα και το τέλος στη βία κατά των αντιφρονούντων. Πιο ριζοσπαστικές μερίδες φοιτητές τόλμησαν να αρθρώσουν αιτήματα που δεν είχαν ακουστεί ξανά στη χώρα: να γίνουν μεταρρυθμίσεις στην ίδια τη βασιλεία της Ταϊλάνδης.

Το κίνημα στηρίζεται από μικρούς και μεγάλους. Δεν έχει καταφέρει όμως ακόμα τα αιτήματά του να εισακουστούν.

Η αστυνομία έχει αρχίσει να διώκει ποινικά 20-30 από τις κύριες φιγούρες των διαδηλώσεων για «προσβολή της μοναρχίας». Οι φοιτητές, όμως, αντιμάχονται και είναι έτοιμοι για περισσότερες διαδηλώσεις το 2021.

Λευκορωσία: Η νοθεία στις εκλογές και ο Λουκασένκο

Εξοργισμένοι από τη νίκη και επανεκλογή του Αλεξάντερ Λουκασένκο στις εκλογές του Αυγούστου, για τις οποίες έχουν ακουστεί βαριές κατηγορίες για νοθεία, δεκάδες χιλιάδες πολίτες της Λευκορωσίας βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν.

Οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις, που έγιναν στην πρωτεύουσα Μινσκ, μάζεψαν σχεδόν 200.000 ανθρώπους – δημιουργώντας ελπίδες στους αντιπάλους του Λουκασένκο ότι θα σταματήσει η 26χρονη πορεία του στο τιμόνι της χώρας.

Ωστόσο, οι δυνάμεις ασφαλείας του Λουκασένκο απάντησαν με αγριότητα. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν συλληφθεί, πολλοί έχουν τραυματιστεί και αρκετοί έχουν πεθάνει.

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, δεσμεύτηκε να υποστηρίξει τον Λουκασένκο εν μέσω των διαδηλώσεων. Σε συνδυασμό με την καταστολή και τον παγωμένο χειμώνα, ο Λουκασένκο κατάφερε να διατηρήσει την εξουσία.

Οι διαδηλώσεις πάντως συνεχίζονται μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα, έτσι ώστε να μην μπορούν να εντοπίζονται από τις δυνάμεις ασφαλείας. Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης ελπίζουν ότι όταν ο καιρός βελτιωθεί την άνοιξη, θα ανέβει και η θερμοκρασία των διαδηλώσεων.

Πολωνία: Διαδηλώσεις για το νομοσχέδιο που απαγορεύει τις εκτρώσεις

Το φθινόπωρο, μια απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Πολωνίας έστρωσε τον νόμο ώστε οι νόμοι για την έκτρωση – που είναι ήδη ανάμεσα στους πιο αυστηρούς στην Ευρώπη – να γίνουν ακόμα πιο σκληρή.

Η απόφαση αυτή προκάλεσε κύμα οργής και έτσι γεννήθηκε το κίνημα για τα δικαιώματα των γυναικών. Εκατοντάδες χιλιάδες Πολωνοί κατέβηκαν στους δρόμους στις πόλεις όλης της χώρας.

Μετά από μια τεράστια διαδήλωση στη Βαρσοβία, που συγκέντρωσε περίπου 100.000 άτομα, η κυβέρνηση έκανε πίσω, καθώς αρνήθηκε να δημοσιεύσει την απόφαση του δικαστηρίου, «μπλοκάροντας» έτσι την εφαρμογή της.

Δεν πρόκειται απαραίτητα για μια νίκη. Αν και οι νόμοι για την έκτρωση δεν έχουν επισήμως γίνει πιο αυστηροί, πολλοί γιατροί διστάζουν να πραγματοποιήσουν την επέμβαση γιατί δεν είναι σίγουροι για το νομικό πλαίσιο γύρω από αυτή. Και εξάλλου, η κυβέρνηση μπορεί να επανέλθει στο ζήτημα…

Οι διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ και το νομοσχέδιο εθνικής ασφάλειας

Το Πεκίνο επέβαλε ένα νόμο εθνικής ασφάλειας με στόχο το Χονγκ Κονγκ και το κίνημα υπέρ της δημοκρατίας που ξεκίνησε στην πόλη το 2019.

Αν και κατάφερε τον στόχο του – οι διαδηλώσεις στους δρόμους σταμάτησαν «μαχαίρι» – δημιούργησε διεθνείς αντιδράσεις απέναντι στην Κίνα από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και άλλους. Δημιούργησε επίσης ερωτήματα για το μέλλον του κράτους δικαίου στο οικονομικό κέντρο της Κίνας.

Σύμφωνα με τον νέο νόμο, εγκλήματα όπως η απόσχιση και η υπονόμευση του πολιτεύματος, η τρομοκρατία και η συνωμοσία με ξένους παράγοντες τιμωρούνται μέχρι με ισόβια φυλάκιση.

Οι επικριτές λένε ότι ο νόμος είναι ασαφής και ότι καταπατά τις πολιτικές, πολιτειακές και νομικές ελευθερίες που απολαμβάνει το Χονγκ Κονγκ. Η κυβέρνηση έχει συλλάβει και αρκετούς γνωστούς ακτιβιστές, ενώ ανάγκασε άλλους στην εξορία.

Γερμανία: Διαδηλώσεις κατά της μάσκας

Αυτό που άρχισε την άνοιξη ως μεμονωμένες διαμαρτυρίες κατά τους κανόνες για τον κοροναϊό, έχει πλέον μετατραπεί σε ένα ριζοσπαστικό κίνημα στη Γερμανία.

Κάποιοι διαδηλωτές επιμένουν ότι είναι ειρηνικοί και απλά εκφράζουν την ανησυχία τους για τη νομική βάση των μέτρων κατά της πανδημίας. Δίπλα τους όμως στέκονται και νεοναζιστές και συνωμοσιολόγοι.

Oι κύριοι οργανωτές των διαδηλώσεων αυτών είναι ένα δίκτυο που ονομάζεται «Querdenker» (σε ελεύθερη μετάφραση, «αυτοί που σκέφτονται αλλιώς»). Σόκαραν τη Γερμανία τον Αύγουστου, όταν διαδηλωτές στο Βερολίνο προσπάθησαν να εισβάλουν στη Βουλή. Πολλοί κρατούσαν σημαίες γνωστού ακροδεξιού κινήματος.

Από τότε, οι διαδηλώσεις τους γίνονται όλο και πιο βίαιες. Πολλοί αστυνομικοί τραυματίστηκαν σε συγκεντρώσεις στη Λειψία και το Βερολίνο.

Μια ομάδα διαδηλωτών εκνεύρισε τους Γερμανούς, καθώς συνέκριναν τους εαυτούς τους με τα θύματα του Ολοκαυτώματος.

Οι γερμανικές υπηρεσίες κατασκοπείας έχουν προειδοποιήσει τους anti-maskers, ενώ παρακολουθούν κάποια μέλη του «Querdenker».

ΗΠΑ: Διαδηλώσεις κατά του lockdown

Aπό τον Απρίλιο, χιλιάδες Αμερικάνοι σε αρκετές πολιτείες συμμετείχαν σε διαδηλώσεις κατά του lockdown που είχε κλείσει το μεγαλύτερο μέρος της οικονομίας των ΗΠΑ.

Πολλοί από αυτούς είναι «βαμμένοι κόκκινοι» Ρεπουμπλικάνοι. Στις κινητοποιήσεις τους συμμετείχαν και ακροδεξιές εξτρεμιστικές οργανώσεις, όπως οι Proud Boys.

Κατάφεραν να προσελκύσουν απλούς καταστηματάρχες και επιχειρηματίες που ανησυχούν ότι τα μέτρα θα κοστίσουν σε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους τις δουλειές τους.

Oι μεγαλύτερες διαδηλώσεις έλαβαν χώρα στο Μίσιγκαν.

Λίβανος: Οργή για την κυβερνητική διαφθορά

Διαδηλώσεις ξέσπασαν σε όλο τον Λίβανο τον Οκτώβριο του 2019. Λίγες εβδομάδες μετά, ανετράπη ο πρωθυπουργός Σαάντ Χαρίρι. Η ανατροπή ολόκληρης της τάξης των πολιτικών – που θεωρούνται διεφθαρμένοι από τους διαδηλωτές – φαινόταν ότι θα ακολουθούσε.

Ωστόσο, οι κινητοποιήσεις στους δρόμους σταμάτησαν το 2020 εξαιτίας του κοροναϊού και της οικονομικής κρίσης.

Η καταστροφική έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού τον Αύγουστο έφερε πίσω τους διαδηλωτές στους δρόμους.