Δεν θα υπάρξει γρήγορη λύση για τον κοροναϊό

William A. Haseltime

Η Covid-19 επιτέθηκε το 2020 στον πλανήτη χτυπώντας πρώτα την Ασία και κατόπιν την Ευρώπη και την Αμερική και σηκώνοντας ένα φαινομενικά ατελείωτο παλιρροϊκό κύμα πόνου. Με κάθε φράγμα που κατέρριπτε – οι πρώτοι 100 θάνατοι τον Ιανουάριο, οι πρώτοι 1.000 θάνατοι τον Φεβρουάριο, οι πρώτοι 10.000 θάνατοι τον Μάρτιο, οι πρώτοι 100.000 θάνατοι τον Απρίλιο, οι πρώτοι 1.000.000 θάνατοι τον Σεπτέμβριο – το ερώτημα ήταν πάντα πότε θα τελειώσει.

Παρά την επιθετικότητά της, πολλοί θεωρούν απλά πως η πανδημία θα τελειώσει κάπου μέσα στο 2021. Οι ελπίδες αυτές είναι όμως αστήρικτες. Ο έλεγχος μιας επιδημίας περιλαμβάνει τέσσερα θεμελιώδη συστατικά: ηγεσία, διακυβέρνηση, κοινωνική αλληλεγγύη και μια ιατρική εργαλειοθήκη. Οι περισσότερες χώρες έχουν σήμερα αποτύχει στα τρία πρώτα, σχεδόν διασφαλίζοντας πως η Covid-19 θα παραμείνει μαζί μας την επόμενη χρονιά.

Είναι αλήθεια, η πανδημία έχει βγάλει τον καλύτερο εαυτό της επιστήμης και της ιατρικής. Ερευνητές ανά τον κόσμο έχουν κινηθεί γρηγορότερα και έχουν συνεργαστεί στενότερα από ποτέ άλλοτε, ταυτοποιώντας τον ιό, χαρτογραφώντας το γονιδίωμά του, αναπτύσσοντας εν δυνάμει εμβόλια και θεραπείες. Ακόμα και με αυτές τις απίστευτες επιτυχίες, ωστόσο, είναι λίγες οι πιθανότητες να έχουμε εμβόλια ή θεραπείες αρκετά ασφαλή, οικουμενικά διαθέσιμα και αποτελεσματικά ώστε να σταματήσουν την πανδημία πριν από το τέλος του 2021.

Αποδοχή της ευθύνης

Η απουσία μιας ιατρικής γρήγορης λύσης θα ενισχύσει την ανάγκη για ηγεσία, διακυβέρνηση και κοινωνική αλληλεγγύη. Οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει να αποδεχθούν πλήρως την ευθύνη για τις ζωές που χάνονται. Λιγότερο από τρεις εβδομάδες αφότου οι επιστήμονες ταυτοποίησαν τον ιό και μετά τον πρώτο καταγεγραμμένο θάνατο στην Ουχάν, ο κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ κλείδωσε μέσα 57 εκατομμύρια κινέζους πολίτες στην επαρχία Χουμπέι, εμποδίζοντάς τους να ταξιδέψουν σε άλλες επαρχίες ή να βγουν από τα σπίτια τους για οτιδήποτε άλλο πέρα από τα απαραίτητα.

Η Κίνα έδειξε πως οι νέες μολύνσεις μπορούσαν να μειωθούν στο μισό σε μόλις δύο εβδομάδες μέσα από μέτρα όπως η υποχρεωτική χρήση μάσκας, η κοινωνική απομάκρυνση και η υποχρεωτική καραντίνα και απομόνωση. Αντιθέτως, σε χώρες όπως η Βραζιλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ, οι εθνικοί πολιτικοί ηγέτες απέρριψαν την απειλή και αμφιταλαντεύτηκαν όσον αφορά την κατάλληλη απάντηση.

«Βοήθεια, δεν μπορώ να ξυπνήσω!».
Eργο της αμερικανίδας καθηγήτριας Ψυχιατρικής {LF}στο Χάρβαρντ και καλλιτέχνιδος Ντίρντρε Λι Μπάρετ για τις ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας

Πολλοί σχολιαστές έχουν αποδώσει την επιτυχία της Κίνας στον απολυταρχισμό, αλλά το σύστημα διακυβέρνησης μιας χώρας δεν είναι πραγματικά ο αποφασιστικός παράγοντας. Πολύ πιο σημαντικό είναι το κατά πόσο οι πολιτικοί ηγέτες είναι πρόθυμοι να ανταλλάξουν το βραχυπρόθεσμο οικονομικό κόστος και τις καθημερινές ανέσεις με την ασφάλεια των πολιτών τους. Στη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία – και οι δύο ρωμαλέες δημοκρατίες – η θαρραλέα ηγεσία και η ισχυρή διακυβέρνηση έφεραν τις νέες μολύνσεις κοντά στο μηδέν, και πολιτικοί ηγέτες όπως η νεοζηλανδή πρωθυπουργός Τζασίντα Αρντερν ανταμείφθηκαν κατάλληλα στην κάλπη.

Η πρώτη χρονιά της αντιμετώπισης του Covid-19 μας δίδαξε πως τα αποσπασματικά μέτρα απλώς τροφοδοτούν την πανδημία. Οι εθνικές και παγκόσμιες κρίσεις απαιτούν εθνική και παγκόσμια συντονισμένη δράση. Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Βραζιλία και άλλες αργοκίνητες χώρες έχουν αποτύχει και στα δύο. Στην πραγματικότητα, κάποιες χώρες κυνηγούν ακόμα την ανόητη έννοια της ανοσίας της αγέλης, παρά τα επιστημονικά στοιχεία που δείχνουν ότι δεν υφίσταται τέτοια προστασία για αυτή τη νόσο. Υπάρχουν τέσσερις κοινοί (αν και σπάνια λαμβάνουν δημοσιότητα) κορωνοϊοί που μολύνουν έως και το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού κάθε χρόνο και που επιστρέφουν τη μία χρονιά μετά την άλλη, συχνά επαναμολύνοντας τους ίδιους ανθρώπους. Αν θεωρήσουμε πως ο SARS-CoV-2 δεν αποτελεί εξαίρεση, τότε οποιαδήποτε χώρα στηρίζει τις ελπίδες της σε μια στρατηγική ανοσίας της αγέλης θα θέτει σε κίνδυνο όλους εμάς τους υπόλοιπους τη μία χρονιά μετά την άλλη.

Παρότι η κινεζική κυβέρνηση χρεώνεται δικαίως κάποιες λανθασμένες κρίσεις στις αρχές της πανδημίας, ένα πράγμα που έκανε σωστά ήταν να προειδοποιήσει τον υπόλοιπο κόσμο πως ο ιός ήταν μεταδιδόμενος, αερομεταφερόμενος και ελέγξιμος μόνο μέσα από δραστικά και άμεσα μέτρα. Οι χώρες που αγνόησαν την προειδοποίηση αυτή έχουν έκτοτε υποφέρει περισσότερο, τόσο από οικονομική όσο και από ανθρώπινη πλευρά. Στο μεταξύ, οι χώρες που έχουν επιδείξει κοινωνική αλληλεγγύη όσον αφορά τον έλεγχο των επιδημιών τους έχουν καταφέρει να ξανανοίξουν τις οικονομίες τους, αν και όχι απαραίτητα και τα σύνορά τους.

Θυσίες

Τελικά, ωστόσο, μια συλλογική απάντηση απλά αντανακλά το σύνολο των ατομικών ενεργειών. Σε υπερβολικά πολλές χώρες, κάποιοι φοβούνται πως η αποδοχή των προστατευτικών μέτρων ισοδυναμεί με εκχώρηση των ατομικών ελευθεριών. Και εντούτοις, σε καιρούς πολέμου, όταν οι κίνδυνοι είναι προφανείς, οι άνθρωποι έχουν δείξει ξανά και ξανά πόσο πρόθυμοι είναι να θυσιαστούν για τους συμπολίτες τους. Βρισκόμαστε σε πόλεμο με έναν ιό. Ελάχιστοι αμφισβητούν τη σημασία της ατομικής ελευθερίας, αυτή είναι όμως μια περίοδος κατά την οποία πρέπει όλοι να απαρνηθούμε κάποιες ανέσεις για το καλό των γύρω μας.

Κάθε νέος σεισμός, τσουνάμι ή εμφανιζόμενη ασθένεια μας θυμίζουν πως η φύση είναι μια επικίνδυνη δύναμη. Αν υπάρχει ένας λόγος που πολλές ασιατικές χώρες αντέδρασαν πιο γρήγορα και αποτελεσματικά στον Covid-19, αυτός είναι το ότι είχαν ακόμα ζωντανές τις μνήμες του SARS, του H1N1 και της γρίπης των πτηνών. Η εμπειρία τους τα τελευταία χρόνια δείχνει πως τα μέτρα δημόσιας υγείας που εφαρμόζονται αυστηρά μέσω μιας ισχυρής ηγεσίας, διακυβέρνησης και κοινωνικής αλληλεγγύης μπορούν να θέσουν γρήγορα μια πανδημία υπό έλεγχο και να περιορίσουν τον αριθμό των θανάτων.

Αυτό είναι το μεγαλύτερο μάθημα του 2020. Αν δεν ενσωματωθεί στις εθνικές πολιτικές το 2021, η πανδημία μπορεί κάλλιστα να διαρκέσει όχι απλώς μέχρι το τέλος της χρονιάς, αλλά για πολλά χρόνια ακόμα.