Τι αποκαλύπτει ο «μπλε φάκελος» του υπουργείου Οικονομικών για τα σχέδια του 2021 

Τους στόχους για τα προσεχή γεμάτα “σασπένς” τρίμηνα του 2021 θέτει η κυβέρνηση ξανά “γράφοντας” τους λεγόμενους “μπλε φακέλους” για τις στρατηγικές κατευθύνσεις ανά υπουργείο με την οικονομία να βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας. Μετά τον περσινό εκτροχιασμό του κυβερνητικού σχεδιασμού, από το Μέγαρο Μαξίμου βγάζουν εκ νέου από τα συρτάρια τα σχέδια που ανατράπηκαν λόγω της πανδημίας με την προσδοκία πως από τον Ιανουάριο θα είναι η αρχή της επιστροφής στην κανονικότητα και έτσι θα εφαρμόζεται ένα διπλό σχέδιο: στήριξη οικονομίας – εργαζομένων και σχεδιασμός της επόμενης ημέρας. Βασικό προσδοκώμενο βήμα, σύμφωνα με την κυβέρνηση, για το 2021 είναι η μείωση της φορολογίας, εφόσον κλείσει η παρένθεση της υγειονομικής κρίσης, και ανάλογα με τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουν τεθεί και υλοποιούνται 4 βασικές στρατηγικές προτεραιότητες, που αφορούν στη μείωση φορολογικών συντελεστών και ασφαλιστικών εισφορών, στην ενίσχυση της ρευστότητας στην οικονομία, στην προώθηση διαρθρωτικών αλλαγών και στη βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης (Next Generation EU), κυρίως μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF).

Από το οικονομικό και κυβερνητικό επιτελείο προετοιμάζουν επομένως τον οδικό χάρτη και σύμφωνα με πληροφορίες “χωρίζεται” σε φάσεις οι οποίες συνδέονται με την πορεία της υγειονομικής κρίσης. Όπως προμηνύουν οικονομικά στελέχη οι προβλέψεις δείχνουν πως μέχρι τον Απρίλιο η κυβέρνηση θα κινείται στους “ρυθμούς” των περιοριστικών μέτρων άρα και θα εφαρμόζονται τα ισχύοντα οικονομικά μέτρα στήριξης, για όσο χρειαστεί. Να σημειωθεί πως για το 2021 προσυπολογίζεται ποσό στήριξης τουλάχιστον 7,5 δισ. ευρώ, ενώ το συνολικό ύψος των μέτρων που έχουν ή αναμένεται να υλοποιηθούν υπολογίζεται στα 31,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 24 δισ. ευρώ αφορούν το έτος 2020.  Παράλληλα, θα “τρέχουν” τα έργα και οι μεταρρυθμίσεις που έχουν σχεδιαστεί για την αξιοποίηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, του ΕΣΠΑ και άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων. Από τον Απρίλιο και έπειτα, όπου και εκτιμάται πως θα υπάρξει σταδιακή άρση των μέτρων, θα μπει σε πλήρη τροχιά η φάση της “επόμενης ημέρας μετά την πανδημία” με μέτρα ενίσχυσης και στήριξης προκειμένου να γίνει ομαλά η επιστροφή όσων επλήγησαν από την κρίση.

Σύμφωνα λοιπόν με «ενοποιημένο Σχέδιο Κυβερνητικής Πολιτικής 2021» που περιλαμβάνει αναλυτικά την κυβερνητική πορεία στη διάρκεια της νέας χρονιάς, αποκρυσταλλώνεται  το ετήσιο πρόγραμμα, όπως η ψηφιακή μετάβαση, τα μεγάλα έργα υποδομών, η προώθηση της κυκλικής οικονομίας, της πράσινης ανάπτυξης, η διευκόλυνση των νέων επενδύσεων, η στήριξη των startups, ο εκσυγχρονισμός των μικρομεσαίων και η «γαλάζια οικονομία» στα νησιά. Θα κλιμακωθούν, επίσης, οι αποκρατικοποιήσεις, η απελευθέρωση της αγοράς στην ενέργεια και οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.   Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα του κυβερνητικού προγράμματος για το υπουργείο Οικονομικών εστιάζουν στην επίτευξη των μακροοικονομικών στόχων για αύξηση των ακαθάριστων επενδύσεων και του πραγματικού ΑΕΠ καθώς και των δημοσιονομικών στόχων που περιλαμβάνουν μείωση δημόσιου χρέους, αύξηση φορολογικών εσόδων και μείωση κενού ΦΠΑ καθώς και μείωση της ασφαλιστικής επιβάρυνσης στην εργασία.

Επίσης, σύμφωνα με το “μπλε φάκελο” επιδιώκεται η συγκράτηση του ιδιωτικού χρέους, αλλά και η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών Η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας θεωρείται επίσης σημαντικός δείκτης αποτελεσματικότητας. Ιδιαίτερη σημασία έχει τέλος η παροχή επιδότησης δανείων κύριας κατοικίας πληγέντων από την πανδημία του κορωνοϊού ύψους περίπου 308 εκατ. ευρώ, η εφαρμογή των ηλεκτρονικών βιβλίων και της ηλεκτρονικής τιμολόγησης εντός του 2021 από το σύνολο των υπόχρεων και τέλος η επέκταση του ενιαίου λογιστικού σχεδίου σε όλους τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης. Για την υλοποίηση των ανωτέρω δράσεων και έργων, πέρα από τους πόρους που θα προέλθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης ή το ΕΣΠΑ, θα διατεθούν επί πλέον πόροι από τον Κρατικό Προϋπολογισμό ενώ προβλέπεται να προσληφθούν 56 άτομα διαφόρων ειδικοτήτων που θα ενισχύσουν το Υπουργείο και τους εποπτευόμενους φορείς του.

Φορολογία

• Κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας ενώ θεσπίζονται σημαντικές ρυθμίσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της εξωστρέφειας και της προσέλκυσης επενδύσεων, όπως οι υπεραποσβέσεις για τις επιχειρήσεις στην πράσινη οικονομία και στον ψηφιακό μετασχηματισμό.
• Υλοποιούνται τα ήδη υφιστάμενα και ενισχύονται περαιτέρω τα φορολογικά κίνητρα για την προσέλκυση φορολογικών κατοίκων της αλλοδαπής (Non-Dom) και προωθείται η εισαγωγή νομοθετικού πλαισίου για τη σύσταση ομίλων ΦΠΑ.
• Στο πλαίσιο της στόχευσης για διεύρυνση της φορολογικής βάσης, μείωσης της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής και αύξησης των δημοσίων εσόδων, συνεχίζεται η μεταρρύθμιση στο σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας της ακίνητης περιουσίας και επιδιώκεται η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών (με υποχρεωτική εφαρμογή των ηλεκτρονικών βιβλίων, ηλεκτρονική τιμολόγηση, διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με την ΑΑΔΕ κλπ.) και ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου για την περιστολή του λαθρεμπορίου, με πρόβλεψη νέων μέσων και δομών και με αυστηροποίηση των κυρώσεων.
• Βασικό προσδοκώμενο βήμα για το 2021 είναι η μείωση της φορολογίας, εφόσον κλείσει η παρένθεση της υγειονομικής κρίσης, και ανάλογα και με τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας και τις προτεραιότητες της κυβέρνησης. Εξάλλου η σημερινή κυβέρνηση έχει ήδη μειώσει, με μόνιμο τρόπο, συγκεκριμένους φόρους και ασφαλιστικές εισφορές. Μεταξύ άλλων, έχουν υλοποιηθεί η αναμόρφωση της φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων και αύξηση του αφορολόγητου ορίου για κάθε τέκνο, η μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 22%, η απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ των κατοίκων μικρών, ακριτικών νησιών, η μείωση του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων στο 24%, η μείωση της φορολογίας διανεμόμενων κερδών στο 5%, η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, η αναστολή του ΦΠΑ στις νέες οικοδομές, η παροχή κινήτρων σε φυσικά πρόσωπα που εισφέρουν επενδυτικά κεφάλαια για νεοφυείς επιχειρήσεις, η θέσπιση επενδυτικών κινήτρων για δαπάνες επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας κ.ά.
• Επίσης, μέσα στην υγειονομική κρίση, υλοποιήθηκαν πρόσθετες και σημαντικές, μη μόνιμες μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών. Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, εφαρμόστηκαν: μείωση, ή και μηδενισμός, της προκαταβολής φόρου εισοδήματος, κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών επί του ονομαστικού μισθού και των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών εργαζόμενων στις εποχικές επιχειρήσεις, δυνατότητα συμψηφισμού εμπρόθεσμης καταβολής ΦΠΑ με μελλοντικές φορολογικές υποχρεώσεις, έκπτωση για την εμπρόθεσμη πληρωμή ρυθμισμένων οφειλών, μείωση του ΦΠΑ σε υπηρεσίες και καλλιτεχνικές παραστάσεις και αρκετά άλλα

Δάνεια – Τράπεζες

• Επιδιώκεται η περαιτέρω μείωση των κόκκινων δανείων αλλά και η υλοποίηση μεταρρυθμιστικών δράσεων σε μια σειρά από ειδικότερα πεδία (τράπεζες, κεφαλαιαγορά, ασφαλιστικός τομέας).
• Συνεχίζεται η προσπάθεια για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων, και με επέκταση του επιτυχημένου σχεδίου «Ηρακλής». Εξίσου σημαντική είναι η διαμόρφωση στρατηγικής για το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής
• Σταθερότητας και την αποεπένδυση του Δημοσίου από τις τράπεζες στις κατάλληλες συνθήκες, έτσι ώστε να γίνουν περισσότερο ελκυστικές για τους επενδυτές.
• Σχεδιάζεται η ψηφιακή και πράσινη μετάβαση του χρηματοπιστωτικού συστήματος με δημιουργία νέων χρηματοδοτικών εργαλείων (π.χ. εταιρικά πράσινα ομόλογα) και εκμετάλλευση των νέων τεχνολογιών (fintech, blockchain, artificial intelligence). Κρίσιμης σημασίας είναι και η ανάπτυξη της ελληνικής κεφαλαιαγοράς, με στόχο τη μείωση της εξάρτησης των επιχειρήσεων από την τραπεζική χρηματοδότηση αλλά και η βελτίωση των εποπτικών μηχανισμών, με σκοπό τη μέγιστη διαφάνεια και προστασία των επενδυτών.
• Συνεχίζονται οι προσπάθειες για την αποτελεσματικότερη πρόληψη και καταπολέμηση του ξεπλύματος μαύρου χρήματος, μέσω Προεδρία της Κυβέρνησης Γενική Γραμματεία Συντονισμού ΕΣΚΥΠ 2021 10 προσαρμογής της νομοθεσίας στο ευρωπαϊκό πλαίσιο και θέσπισης νέων εργαλείων.
• Σχεδιάζεται η αναμόρφωση του πλαισίου εκκαθαρίσεων πιστωτικών ιδρυμάτων, ώστε να διασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή προστασία των καταθετών σε περίπτωση εκκαθάρισης.
• Στο πεδίο της στόχευσης για την αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους, σημαντικότερη μεταρρυθμιστική προτεραιότητα αποτελεί η εφαρμογή του νέου πλαισίου ρύθμισης οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας. Η μεταρρύθμιση αυτή περιλαμβάνει – μεταξύ άλλων – την ανάπτυξη μηχανισμού προληπτικής αναδιάρθρωσης, τη δυνατότητα συνολικής ρύθμισης για όλα τα χρέη, καθώς και τη δυνατότητα διαγραφής όλων των χρεών υπό προϋποθέσεις, ενώ ενσωματώνει και ρυθμίσεις για την προστασία της πρώτης κατοικίας των ευάλωτων νοικοκυριών. Σημαντική είναι η δράση ίδρυσης ενός δημόσιου φορέα Πιστοληπτικής αξιολόγησης ως συνεκτικό, κοινωνικά ευαίσθητο και εθνικά αναπτυξιακό πλαίσιο. Εξίσου σημαντική είναι η προώθηση των μεταρρυθμιστικών δράσεων στον ασφαλιστικό τομέα με το στρατηγικό σχεδιασμό για τη λειτουργία της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς με ανάδειξη του συμπληρωματικού ρόλου της ιδιωτικής ασφάλισης, τη δημιουργία του πλαισίου εφαρμογής του πανευρωπαϊκού ασφαλιστικού συνταξιοδοτικού προϊόντος και την ανάπτυξη του 3ου πυλώνα ασφάλισης σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων

Επενδύσεις

• Δημιουργία καθεστώτος κινήτρων για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων (μέσω προώθησης των συγχωνεύσεων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, κινήτρων για εξωστρεφή clusters κ.ά.), προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγική δυνατότητα, να αξιοποιηθούν οικονομίες κλίμακας και να ενισχυθεί η διείσδυση σε ξένες αγορές.
• Σχεδιάζεται η δημιουργία ενός μηχανισμού προγραμματισμού και ωρίμανσης των μεγάλων δημόσιων έργων, μέσω της αναβάθμισης του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής σε όργανο κεντρικού σχεδιασμού και συντονισμού αυτών. Επιπλέον, λόγω των διαρκώς αυξανόμενων φαινομένων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, προβλέπεται η δημιουργία σταθερού μηχανισμού καταβολής αποζημιώσεων από φυσικές καταστροφές, προκειμένου να εξορθολογιστεί το σημερινό αποσπασματικό πλαίσιο και να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που προκαλεί.
• Ιδιαίτερη σημασία έχει και η δημιουργία του παρατηρητηρίου ρευστότητας, το οποίο θα διευκολύνει τον σχεδιασμό στοχευμένων πολιτικών για τη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας.

Δημόσια περιουσία – Μεταρρυθμίσεις

• Διαμόρφωση ενός συνεκτικού πλαισίου για την εξασφάλιση ορθολογικής και αποδοτικής αξιοποίησής της, με διατάξεις που εξορθολογίζουν το θεσμικό πλαίσιο για τα δημόσια κτήματα, τον αιγιαλό παραλία και το θαλάσσιο χώρο, για την ταχύτερη υλοποίηση έργων.
• Προωθείται η δημιουργία Μητρώου Δημόσιας Ακίνητης Περιουσίας αλλά και ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών. Με στόχο τη δημοσιονομική βιωσιμότητα και σταθερότητα, επιδιώκεται το 2021, η δυναμική επιστροφή στην οικονομική ανάπτυξη και η προώθηση μεταρρυθμιστικών δράσεων που αφορούν κυρίως τη λογιστική μεταρρύθμιση και την επισκόπηση δαπανών και δραστηριοτήτων των Φορέων Γενικής Κυβέρνησης, την προώθηση του προϋπολογισμού επιδόσεων, την πιλοτική εισαγωγή κύριων δεικτών επίδοσης, τη βελτίωση της παρακολούθησης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, την Προεδρία της Κυβέρνησης Γενική Γραμματεία Συντονισμού ΕΣΚΥΠ 2021 11 ενίσχυση της διαλειτουργικότητας των αντίστοιχων πληροφοριακών συστημάτων και την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στον προϋπολογισμό. Οι ανωτέρω δράσεις θα έχουν ως επακόλουθο την αποτελεσματικότερη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών, την αύξηση της διαφάνειας και της λογοδοσίας και θα οδηγήσουν σε δημιουργία δημοσιονομικού χώρου για την προώθηση των επενδύσεων και της ανάπτυξης.

Ταμείο Ανάκαμψης

• Βασικό στόχο της οικονομικής πολιτικής για το 2021 αποτελεί η βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης, κυρίως μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Πόροι που αναμένεται να φτάσουν έως τα 32 δισ. ευρώ μέχρι το 2026. Προς αυτή την κατεύθυνση, η κυβέρνηση κατέθεσε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και έθεσε σε δημόσια διαβούλευση ένα πρώτο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, την απασχόληση και κοινωνική συνοχή, καθώς και τις ιδιωτικές επενδύσεις. Στόχος είναι να γίνουν θεμελιώδεις οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, που θα επηρεάσουν όχι μόνο την οικονομική δραστηριότητα, αλλά και τις τεχνολογίες, τις νοοτροπίες και τους θεσμούς και αποτελούν προαπαιτούμενο για την ανάπτυξη των επενδύσεων. Αυτοί οι πυλώνες ενσωματώνουν τις ευρωπαϊκές συστάσεις και πολιτικές προτεραιότητες, έχουν όμως ουσιαστικά βασιστεί στις ιδιαίτερες ανάγκες της ελληνικής οικονομίας και στην κάλυψη αυτών.
• Οι προτεραιότητες του Σχεδίου εστιάζουν στη στήριξη της επιχειρηματικότητας, στην προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων, στην προώθηση της καινοτομίας, στην ενίσχυση της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής, στην πράσινη ανάπτυξη, στον ψηφιακό μετασχηματισμό και την τεχνολογική αναβάθμιση δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, στην αναβάθμιση των υποδομών και στη στήριξη της περιφέρειας.

Δράσεις του υπουργείου Οικονομικών

• Προωθούνται δράσεις που στοχεύουν στον μετασχηματισμό του ίδιου του Υπουργείου και στην ενίσχυση της λειτουργίας και της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών του (τροποποίηση Οργανισμού, απλούστευση και ψηφιοποίηση διαδικασιών, βελτίωση λειτουργίας των Μονάδων Κρατικών Ενισχύσεων κ.ά.), ενώ στόχο αποτελεί και ο ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομικής και δημοσιονομικής διαχείρισης του κράτους (GOV-ERP). Το ρυθμιστικό έργο του ΥΠΟΙΚ για το 2021 είναι ευρύ και περιλαμβάνει νομοθετικές παρεμβάσεις που αφορούν σε θέματα επιτάχυνσης απορρόφησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, στην κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας εισοδήματος, ΦΠΑ και τελών χαρτοσήμου, στο πλαίσιο ειδικής εκκαθάρισης, στη σχετική νομοθεσία για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας καθώς και στην έκδοση της δευτερογενούς νομοθεσίας για την εφαρμογή του νέου πτωχευτικού νόμου.
• Προωθείται νέο ρυθμιστικό πλαίσιο για το Ενιαίο Πανευρωπαϊκό Συνταξιοδοτικό Προϊόν (PEPP) το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2021. Θα προταθούν αλλαγές του νομοθετικού πλαισίου που διέπει τις αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) και το Συνεγγυητικό Κεφάλαιο. Τέλος, ιδιαίτερης σημασίας είναι το νέο σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο για την παρακολούθηση και λειτουργία των δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών και για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων.