Αποτελεσματικότητα: Η λέξη-κλειδί για την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου

Του Θόδωρου Σκυλακάκη

Το παραγωγικό μοντέλο της χώρας έχει χρόνια και σύνθετα προβλήματα. Αν θέλαμε να τα συνοψίσουμε με μία λέξη, αυτή είναι κατά τη γνώμη μου η λέξη «αποτελεσματικότητα». Είναι η έννοια-κλειδί όλων των προτάσεων που κάνουν για την ελληνική οικονομία οι διεθνείς οργανισμοί αλλά και όλων των εκθέσεων των σοβαρών επιστημόνων που έχουν κατά καιρούς προτείνει λύσεις για τα διαχρονικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας.

Τι εννοούμε με τον όρο «αποτελεσματικότητα». Είναι η ικανότητά μας να οργανώνουμε ένα σύστημα ώστε να αποδίδει με τους ίδιους πόρους πολύ καλύτερο αποτέλεσμα. Από την οπτική γωνία του φορολογουμένου το κράτος είναι αποτελεσματικό αν τα χρήματα που δίνει σε κάθε συγκεκριμένο τομέα πιάνουν τόπο, του αποφέρουν δηλαδή ποσότητας και ποιότητας υπηρεσίες, αντίστοιχες με τα χρήματα που δαπανώνται στον συγκεκριμένο τομέα. Από την οπτική γωνία της επιχείρησης αποτελεσματικότητα σημαίνει παραγωγικότητα των πόρων – ανθρώπινων και υλικών – που η επιχείρηση χρησιμοποιεί στις δραστηριότητές της.

Το ελληνικό κράτος και η ελληνική οικονομία πάσχουν διαχρονικά από παροιμιώδη έλλειψη αποτελεσματικότητας.

Στην ιδιωτική οικονομία π.χ. το βασικό πρόβλημα είναι η αδυναμία μεγάλου αριθμού επιχειρήσεών μας να είναι διεθνώς ανταγωνιστικές. Να κάνουν επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό και τεχνολογία, να επενδύσουν στη βελτίωση των δεξιοτήτων των εργαζομένων τους και να τους δώσουν κίνητρα, καλύτερους μισθούς δηλαδή, για να φέρνουν καλύτερο αποτέλεσμα.

Από την άλλη πλευρά, οι επιχειρηματίες μας δύσκολα συνεργάζονται μεταξύ τους. Και σε ένα παραγωγικό μοντέλο στο οποίο η μεγάλη πλειοψηφία των επιχειρήσεων είναι μικρού μεγέθους, το πρόβλημα αυτό μας επηρεάζει ακόμα περισσότερο. Οι επιχειρήσεις μας, σε όλα τα μεγέθη – μικρές, μεσαίες, μεγάλες – είναι οι μικρότερες της Ευρώπης, πολύ μικρότερες σε μέγεθος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ετσι η σπουδαία επιχειρηματική ικανότητα και δημιουργικότητα των ανθρώπων μας δεν αποδίδει, αφού πολλές επιχειρήσεις μας δεν έχουν ούτε το μέγεθος, στο είδος της η κάθε μία, για να επιτυγχάνουν οικονομίες κλίμακος, ούτε συνεργάζονται επαρκώς μεταξύ τους για να πετύχουν ως ομάδα στους τομείς που το μέγεθός τους δεν τους επιτρέπει να είναι η κάθε μία χωριστά αποτελεσματικές.

Στον δημόσιο τομέα η εικόνα είναι διαχρονικά επίσης απογοητευτική. Τεχνολογικό έλλειμμα, αδυναμία μέτρησης της παραγωγικότητας, έλλειψη κινήτρων και χαμηλό ενδιαφέρον για το αποτέλεσμα δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα αναποτελεσματικότητας, το οποίο δεν συνάδει με τη λειτουργία ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους. Τα παραδείγματα είναι αναρίθμητα, αλλά ως πιο χαρακτηριστικό, θα μπορούσα να θυμίσω την τραγωδία της Μάνδρας, όταν ανακαλύψαμε ότι η όλη επικοινωνία της πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση των πλημμυρών προβλεπόταν στη σχετική εγκύκλιο ότι θα γίνεται… με fax. Αυτό σήμερα ευτυχώς αλλάζει δραστικά, αλλά αντιλαμβάνεται κανείς πόσο δρόμο έχει να διανύσει αν μέχρι το 2018 χρησιμοποιούσε ως βασικό μέσο επικοινωνίας κατά τη διάρκεια των κρίσεων το fax. Στον χώρο της υγείας τα παραδείγματα είναι επίσης πολλά.

Το Δημόσιο, για παράδειγμα, έδωσε ΑΜΚΑ στους εποχιακούς εργάτες αλλά κανείς δεν σκέφθηκε (τώρα το σχεδιάζουμε) να αδρανοποιήσει τον ΑΜΚΑ των εποχιακών αλλοδαπών εργατών όταν αυτοί φεύγουν από την Ελλάδα. Αποτέλεσμα, πληρώνουμε σήμερα μεγάλα ποσά σε ανθρώπους που ζουν και δουλεύουν στο εξωτερικό και περνούν κάθε τόσο τα σύνορα για να πάρουν φάρμακα και περίθαλψη δωρεάν, με έξοδα του έλληνα φορολογουμένου, επειδή είχαν δουλέψει κάποτε μια σεζόν στη χώρα μας.

Άλλο παράδειγμα. Ξοδεύουμε δισεκατομμύρια για φάρμακα και ακόμα δεν υπάρχει κοινό σύστημα προμηθειών και κοινό βιβλίο αποθήκης για να ξέρουμε πόσα φάρμακα και πού υπάρχουν στα νοσοκομεία μας.

Το κλειδί λοιπόν για να αλλάξει η χώρα και να βγούμε από την παγίδα των διαδοχικών κρίσεων και της υπανάπτυξης δεν είναι μόνο να βάλουμε χρήματα στην οικονομία και τις κρατικές δομές. Χρήματα εξασφαλίσαμε, χωρίς προηγούμενο, με την επιτυχία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη διαπραγμάτευση των 32 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης. Το κλειδί για να πετύχει η χώρα και για να αλλάξουμε πραγματικά τη ζωή μας είναι να τα αξιοποιήσουμε με αποτελεσματικότητα. Με οργάνωση και εισάγοντας σύγχρονες τεχνολογίες.

Κινητοποιώντας πολλαπλάσιους ιδιωτικούς πόρους για κάθε ευρώ δημόσιου χρήματος. Θέτοντας στην οικονομία και το κράτος σωστά κίνητρα για τους εργαζομένους και τις επιχειρήσεις. Κινητοποιώντας ιδιωτικές επενδύσεις που δημιουργούν εκατοντάδες χιλιάδες καλοπληρωμένες νέες θέσεις εργασίας και αυξάνουν τη συνολική παραγωγικότητα και αποτελεσματικότητα της οικονομίας. Προσελκύοντας στην πατρίδα μας ακόμα και παγκόσμιους κολοσσούς, για να φέρουν εδώ δραστηριότητες, επενδύσεις και χρήματα.

Η πατρίδα μας και εμείς οι Ελληνες έχουμε τεράστιες δυνατότητες. Φυσικό περιβάλλον, γεωγραφική θέση, ιστορία, ατομικές ικανότητες, μόρφωση, υποδομές, σωστές συμμαχίες. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι να γίνουμε ως οικονομία, ως κράτος και ως κοινωνία πολύ πιο αποτελεσματικοί. Ο πόλεμος με την πανδημία θα τελειώσει, η επόμενη ημέρα θα έρθει και η χώρα πρέπει να προχωρήσει με ταχύτητα στην αλλαγή υποδείγματος και παραγωγικού μοντέλου. Αυτή είναι η ουσία της μεταρρυθμιστικής πολιτικής της κυβέρνησής μας.

Ο κ. Θόδωρος Σκυλακάκης είναι αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών