«Κλειδί» για την ανάπτυξη η δευτερογενής αγορά δανείων

γράφει ο Τάσος Πανούσης

Το 2021 θα είναι σημαντική χρονιά για τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Σε όλη την Ευρώπη, όπως ήδη επισημαίνουν οι εποπτικές αρχές, προτεραιότητα θα είναι η διαχείριση των επιπτώσεων από την πανδημική κρίση και την πρωτοφανή οικονομική διαταραχή που έφερε η επιβολή των περιοριστικών μέτρων σε όλες τις χώρες. Το ίδιο ασφαλώς ισχύει και για την Ελλάδα, με πρόσθετο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν να αντιμετωπίσουν μια διπλή πρόκληση. Αφενός να ολοκληρώσουν την εξυγίανση των ισολογισμών τους από το μεγάλο απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων που άφησε πίσω της η δεκαετής κρίση και αφετέρου να μην επιτρέψουν τη δημιουργία μιας νέας γενιάς «κόκκινων δανείων».

Το εγχείρημα είναι απαιτητικό, αλλά ένα από τα σημαντικότερα νέα όπλα που υπάρχει σήμερα στη φαρέτρα της οικονομίας είναι η ύπαρξη ενός θεσμικά και ρυθμιστικά κατοχυρωμένου, λειτουργικά βελτιωμένου και με αίσθηση της αποστολής του κλάδου διαχείρισης δανείων. Τα μέλη της ΕΕΔΑΔΠ συγκροτούν πλέον τον τρίτο πυλώνα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, παράλληλα με τις τράπεζες και τον ασφαλιστικό κλάδο.

Οσο αισιόδοξος κι αν είναι κανείς, θα δούμε αθετήσεις δανείων σε ευρεία κλίμακα, και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Είναι εύλογο να αναμένουμε την εκδήλωση αυτού του κύματος με το τέλος των αναστολών πληρωμών, δηλαδή σταδιακά από τις αρχές του νέου χρόνου. Επομένως χρόνος δεν υπάρχει και επείγει να ξεκινήσουμε όλοι οι εμπλεκόμενοι (τράπεζες, εταιρείες διαχείρισης, νοικοκυριά και επιχειρήσεις με δανεισμό) την προετοιμασία για να περιορίσουμε όσο είναι δυνατόν το ύψος των νέων καθυστερήσεων και ταυτόχρονα να αποτρέψουμε το ενδεχόμενο να λιμνάσουν στους τραπεζικούς ισολογισμούς με τις αρνητικές για την οικονομία συνέπειες που όλοι είδαμε να εκδηλώνονται τα προηγούμενα χρόνια.

Αυτό σημαίνει ότι το ζήτημα των δανείων της πανδημίας θα συμπέσει με τη φάση κατά την οποία οι περισσότερες τράπεζες θα μεταφέρουν εκτός ισολογισμών προβληματικά δανειακά χαρτοφυλάκια.

Η δευτερογενής αγορά δανείων αναμένεται να ξεπεράσει τα 100 δισ. ευρώ, αφού επιπλέον των νέων τιτλοποιήσεων που έχουν ήδη ανακοινωθεί και αναμένεται να ξεπεράσουν τα 18-20 δισ. ευρώ, ενδέχεται να προχωρήσει και η δημιουργία Εταιρείας Διαχείρισης Στοιχείων Ενεργητικού σύμφωνα με το σχέδιο της Τράπεζας της Ελλάδας, η οποία θα διευρύνει περαιτέρω τη δευτερογενή αγορά δανείων.

Με όλα τα παραπάνω δεδομένα, οι Εταιρείες Διαχείρισης έχουν πολλαπλά μέτωπα να αντιμετωπίσουν. Εχουν όμως αποκτήσει και έναν σημαντικό βαθμό ωριμότητας που τις βοηθά να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες.

Το πρώτο είναι να βοηθήσουμε τους δανειολήπτες που έπληξε ιδιαίτερα η κρίση ώστε να παραμείνουν βιώσιμοι και να συνεχίσουν να ανταποκρίνονται στις δανειακές τους υποχρεώσεις. Θα είμαστε δίπλα τους, με ρυθμίσεις προσαρμοσμένες στις ανάγκες των ειλικρινών και συνεργάσιμων δανειοληπτών, μέχρι να εξομαλυνθούν οι οικονομικές συνθήκες.

Το βασικό χαρακτηριστικό του κλάδου, που αποτελεί και λόγο ύπαρξής του, είναι η συγκριτικά μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των απαιτήσεων. Τα οφέλη από έναν αυξημένο συντελεστή ανακτήσεων δεν αφορούν μόνον τους πελάτες, τράπεζες και επενδυτές. Η συμβολή στην εξυγίανση των τραπεζικών ισολογισμών αποτελεί εκ των πραγμάτων συμβολή και στη βελτίωση των όρων χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, άρα συμβολή στην ανάπτυξη.

Ταυτόχρονα, ωφελείται και ο έλληνας φορολογούμενος, αφού μειώνεται αντίστοιχα ο όποιος κίνδυνος έχει αναλάβει το Δημόσιο παρέχοντας την εγγύησή του για τις ομολογίες υψηλής διαβάθμισης των τιτλοποιήσεων των τραπεζικών χαρτοφυλακίων. Αυξημένη αποτελεσματικότητα στη διαχείριση σημαίνει και υψηλότερη αποτίμησή τους, κάτι που αντανακλά και στη συνολική εικόνα της χώρας – επομένως βοηθά και στην προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων, που αποτελεί μείζονα στόχο στο πλαίσιο της μόχλευσης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Η εφαρμογή του νέου πτωχευτικού νόμου μπορεί να έχει ουσιαστική επίδραση στην εξυγίανση επιχειρήσεων και θετικό αναπτυξιακό πρόσημο, με προϋπόθεση την άμεση και ορθή εφαρμογή του.

Μια δεύτερη μείζονα πτυχή της δραστηριότητας του κλάδου αφορά τη διαχείριση των ακινήτων που προέρχονται από δανειακά χαρτοφυλάκια, συμπληρωματικά με την αντίστοιχη των δανείων. Η παρουσία των Εταιρειών Διαχείρισης, υπό αυστηρό εποπτικό πλαίσιο, εγγυάται ότι μια κοινωνικά ευαίσθητη δράση θα εξελιχθεί σε συνθήκες πλήρους διαφάνειας.

Ταυτόχρονα, θα βοηθήσει την αγορά ακινήτων, η οποία έχει ιδιαίτερη σημασία για την ελληνική οικονομία. Η επαγγελματική διαχείριση θα οδηγήσει σε αύξηση της αξίας των ακινήτων, άρα και αύξηση συνολικά των αποτιμήσεων που δεν έχουν ανακάμψει πλήρως μετά τα πολλά χρόνια συμπίεσης.

Οι Εταιρείες Διαχείρισης δεν περιορίζονται αναγκαστικά στην προώθηση των ακινήτων ως έχουν, αλλά μπορούν και σε πολλές περιπτώσεις να επιλέξουν να προχωρήσουν και σε νέα επένδυση για την αναβάθμιση της εμπορικής αξίας τους. Τέτοιες επενδύσεις σε μεγάλη κλίμακα μπορούν να εισφέρουν ουσιαστικά στους ρυθμούς ανάπτυξης, να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και να ενισχύσουν την οικοδομική δραστηριότητα που έχει πληγεί και πάλι από την ύφεση.

Ο κ. Τάσος Πανούσης είναι πρόεδρος της ΕΕΔΑΔΠ (Ενωσης Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις), διευθύνων σύμβουλος της doValue Greece.