Ισότητα φύλων : Οκτώ σημαντικές νίκες που σημειώθηκαν στη διάρκεια του 2020

Σαρώνοντας σαν πυρκαγιά τον πλανήτη, η πανδημία του κοροναϊού άλλαξε συντριπτικά της ζωές ολόκληρου σχεδόν του ανθρώπινου πληθυσμού. Παρά το γεγονός, όμως, ότι ο ιός δεν κάνει διακρίσεις, προσβάλλοντας όποιον ευάλωτο οργανισμό συναντήσει στο δρόμο του, τροφοδοτείται από αυτές και μεγεθύνει τις ήδη υπάρχουσες. Από άκρη σε άκρη της γης, οι φτωχοί, οι άνθρωποι μειονοτικής καταγωγής ή «διαφορετικού» χρώματος, σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, δέχονται δυσανάλογα το πλήγμα των άμεσων και έμμεσων επιπτώσεων της νέας ασθένειας. Μαζί τους και οι γυναίκες.

Εργαζόμενες σε μεγαλύτερα ποσοστά στον τομέα της παροχής υπηρεσιών και άλλων επαγγελμάτων που απαιτούν την πρόσωπο με πρόσωπο επαφή, οι νέες άνεργες του πλανήτη είναι πολύ περισσότερες από τους νέους ανέργους.

Ανεξάρτητα από το αν έχασαν ή διατήρησαν τη θέση εργασίας τους, για άλλη μια φορά συμμετείχαν δυσανάλογα στις δουλειές του σπιτιού και τη φροντίδα των παιδιών που πλέον συμπεριλαμβάνει και τα συμπαρομαρτούντα της τηλεκπαίδευσης.

Ούσες θύματα σωματικής, ψυχολογικής και σεξουαλικής βίας σε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά σε σχέση με τους άνδρες, εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο βρέθηκαν εγκλωβισμένες στο ίδιο σπίτι με τον άνθρωπο που τις κακοποιεί.

Όμως παρά τα δυσοίωνα αυτά στοιχεία, που έκαναν το UN Women να προειδοποιεί ότι υπάρχει κίνδυνος «πισωγυρίσματος» ακόμη και 25 ετών στο πεδίο της ισότητας των φύλων, η φετινή χρονιά χαρακτηρίστηκε και από αρκετές μεγάλες νίκες – και ακόμη περισσότερες μεγάλες μάχες- του φεμινισμού σε όλο τον κόσμο. Ας τις θυμηθούμε καθώς αποχαιρετούμε το 2020, ελπίζοντας ότι η επόμενη χρονιά θα φέρει πολύ περισσότερες καλές ειδήσεις.

Το Σουδάν κηρύσσει παράνομη την κλειτοριδεκτομή

Υπολογίζεται ότι έως και το 86% των γυναικών και κοριτσιών στο Σουδάν έχουν υποβληθεί σε κλειτοριδεκτομή, μια βάναυση πρακτική ακρωτηριασμού των γεννητικών τους οργάνων, για αιτίες που συνδέονται με τη θρησκεία. Η πρακτική δυστυχώς επιβιώνει σε πολλές διαφορετικές χώρες και κουλτούρες, όμως από τον Ιούλιο και έπειτα όποιος επιχειρήσει να την πραγματοποιήσει στο Σουδάν κινδυνεύει με τρία χρόνια φυλάκισης.

Αν και η πανδημία αναμένεται να προκαλέσει καθυστερήσεις στην ενημέρωση του πληθυσμού για την απαγόρευση της κλειτοριδεκτομής, η οποία έχει οδηγήσει πολλές γυναίκες ακόμη και στο θάνατο, πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα προς τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των γυναικών στη χώρα.

Δύο κράτη της Αφρικής επιτρέπουν σε κορίτσια που είναι έγκυοι να συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία

Η Τανζανία και η Σιέρα Λεόνε προχώρησαν σε άρση νόμων που απαγόρευαν τη συμμετοχή κοριτσιών στα σχολικά μαθήματα σε περίπτωση εγκυμοσύνης. Οι συγκεκριμένοι νόμοι είχαν κρατήσει αμέτρητα κορίτσια μακριά από τις σχολικές αίθουσες, στερώντας τους σημαντικές ευκαιρίες βελτίωσης του βιοτικού τους επιπέδου. Στην περίπτωση της Σιέρα Λεόνε, ο σχετικός νόμος καταργήθηκε τον Μάρτιο, ενώ η Τανζανία την ακολούθησε τον Απρίλιο, ανοίγοντας το δρόμο για πιο συμπεριληπτικά σχολεία. Φυσικά, τα δύο κράτη της υποσαχάριας Αφρικής έχουν να διανύσουν ακόμη πολύ δρόμο, ξεκινώντας από την αντιμετώπιση των παραγόντων που οδηγούν σε κυήσεις σε τόσο νεαρή ηλικία, αλλά και από τη μείωση των γάμων ανηλίκων.

Η Ισπανία χαρακτηρίζει ως βιασμό κάθε μη-συναινετική σεξουαλική επαφή

«Μόνο το Ναι Σημαίνει Ναι»: Με αυτό το σύνθημα έγινε γνωστός ο νόμος που ψηφίστηκε τον Μάρτιο στην Ισπανία –μόλις λίγες μέρες πριν το ξέσπασμα του κοροναϊού- απαγορεύοντας κάθε μορφή σεξουαλικής βίας. Στη διάρκεια του 2019, η χώρα είχε καταγράψει ρεκόρ σεξουαλικών επιθέσεων, σύμφωνα με τον οργανισμό ανθρωπίνων δικαιωμάτων «Geoviolencia Sexual». Σύμφωνα με τον νέο νόμο, κάθε είδους διείσδυση χωρίς συναίνεση θεωρείται βιασμός και τιμωρείται με ποινή τεσσάρων έως δέκα ετών.

Η απόφαση, που ακολούθησε τις εκκλήσεις διαδηλωτριών, ακτιβιστριών και θυμάτων βιασμού για αλλαγή της νομοθεσίας, κατέστησε την Ισπανία τη δέκατη ευρωπαϊκή χώρα που όρισε το σεξ χωρίς συναίνεση ως βιασμό.

Τα προϊόντα για την έμμηνο ρύση διατίθενται δωρεάν στη Σκωτία

Από τον Νοέμβριο και έπειτα, όλα τα προϊόντα για την έμμηνο ρύση διατίθενται δωρεάν σε μαθήτριες, φοιτήτριες και οποιονδήποτε άλλο τα έχει ανάγκη, χωρίς χρέωση, ως μέρος ενός προγράμματος χρηματοδοτούμενου από την κυβέρνηση.

Έρευνα της Plan International UK διαπίστωσε ότι 1 στα 10 κορίτσια της Βρετανίας δεν έχει αρκετά χρήματα για να προμηθευτεί προϊόντα περιόδου, ενώ το 49% έχουν χάσει μια ολόκληρη ημέρα μαθημάτων εξαιτίας της περιόδου τους. Ο νόμος εισήχθη αρχικά για να υποστηρίξει γυναίκες και κορίτσια που βιώνουν φτώχεια και οι οποίες προμηθεύονταν τα αναγκαία προϊόντα από τράπεζες τροφίμων ή φιλανθρωπικά ιδρύματα.

Η Σκωτία είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο που πέρασε σχετικό νόμο, δίνοντας το καλό παράδειγμα και στον υπόλοιπο πλανήτη.

Βήματα προς την ισότιμη αμοιβή

Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες αποκομίζουν 77cents για κάθε δολάριο που κερδίζουν οι άνδρες σε όλο τον πλανήτη, γεγονός που οξύνει την ανισότητα και τη φτώχεια. Μετά από δεκαετίες διαμαρτυριών, ορισμένες χώρες κάνουν τα πρώτα βήματα προς την αποκατάσταση αυτής της αδικίας.

Τον Ιούλιο, η Νέα Ζηλανδία ψήφισε νόμο που απαγορεύει στους εργοδότες να προσφέρουν χαμηλότερες αμοιβές με βάση το φύλο. Ο νόμος φιλοδοξεί να εξασφαλίσει ότι οι γυναίκες που εργάζονται σε ιστορικά κακοπληρωμένους τομείς, στους οποίους η πλειοψηφία των εργαζομένων είναι γυναίκες, θα λαμβάνουν ίση αμοιβή με τους άνδρες για την ίδια εργασία.

Λίγους μήνες αργότερα, και συγκεκριμένα τον Οκτώβριο, η Ισπανία εισήγαγε νομοθεσία με την οποία ελπίζει να αναχαιτίσει τη μισθολογική ανισότητα. Η χώρα πλέον απαιτεί από τις εταιρείες να δημοσιεύουν σε ετήσια βάση πληροφορίες για τους μισθούς, τιμωρώντας τους παραβάτες με πρόστιμα €187.000. Οι μεγάλες εταιρείες υποχρεώθηκαν να εκπονήσουν τετραετές πλάνο για την εξισορρόπηση του αριθμού των ανδρών και γυναικών υπαλλήλων τους.

Η Αργεντινή νομιμοποιεί τις εκτρώσεις

Με μια ιστορική απόφαση, η Αργεντινή έγινε μόλις η τρίτη χώρα της Λατινικής Αμερικής, μαζί με την Ουρουγουάη και την Κούβα, στην οποία οι γυναίκες έχουν κατακτήσει το δικαίωμα στην άμβλωση. Η συγκεκριμένη εξέλιξη δεν προέκυψε στο κενό: Τα τελευταία χρόνια, η Λατινική Αμερική συγκλονίζεται από ένα κίνημα υπέρ του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση, που συμβολίζεται με ένα πράσινο μαντίλι. Μέχρι σήμερα, εκατομμύρια γυναίκες στην περιοχή έχουν αναγκαστεί είτε να γίνουν πρόωρα μητέρες, είτε να πραγματοποιήσουν έκτρωση σε επισφαλείς για την υγεία τους συνθήκες και με κίνδυνο να έρθουν αντιμέτωπες με ποινική δίωξη. Δεν έχουν λείψει και οι περιπτώσεις γυναικών που κατέληξαν στη φυλακή επειδή ζήτησαν ιατρική βοήθεια μετά από αποβολή. Αιτία για την απαγόρευση των αμβλώσεων είναι η κυριαρχία της Καθολικής Εκκλησίας στη Λατινική Αμερική, η οποία αντιμετωπίζει την άμβλωση ως δολοφονία.

Σε όλο τον πλανήτη, γυναίκες καταλαμβάνουν ηγετικές θέσεις

Από την Κατερίνα Σακελλαροπούλου, που έγινε η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας στην Ελλάδα, μέχρι την μειονοτικής καταγωγής νέα Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Κάμαλα Χάρις, στη διάρκεια της χρονιάς οι γυναίκες βρέθηκαν σε ανώτερα και ανώτατα αξιώματα σε όλο τον πλανήτη. Αξιοσημείωτη είναι και η σημαντική αύξηση της παρουσίας των αυτοχθόνων γυναικών που εκλέχθηκαν σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Νέα Ζηλανδία σε ποσοστά ρεκόρ. Φυσικά, η εκλογή σε πολιτικά αξιώματα δεν αποτελεί ένδειξη ισότητας, ενώ σε πολλές περιπτώσεις εργαλειοποιείται για να αποσπάσει την προσοχή από την πραγματική έμφυλη καταπίεση. Ωστόσο, στο βαθμό που οι αγώνες δεν σταματούν, δεν παύει να αποτελεί ένα ισχυρό σύμβολο προς τα νεαρά κορίτσια και τις γυναίκες του πλανήτη.

Διαδηλώσεις που δίνουν ελπίδα

Δεν έφτασαν όλοι οι αγώνες της φετινής χρονιάς στην επιτυχή τους κατάληξη, όμως αυτό δεν μειώνει τη σημασία τους. Από τη Λευκορωσία του Αλεξάντερ Λουκασένκο, μέχρι την Χιλή, την Τουρκία και την Πολωνία, οι γυναίκες κατέλαβαν τους δρόμους και δημιούργησαν μερικές από τις πιο ισχυρές εικόνες του 2020. Μέσα από (συχνά αιματηρές) διαδηλώσεις κατάφεραν να «παγώσουν» νομοθεσίες που θα καταπατούσαν τα δικαιώματά τους, να μεταφέρουν σε όλο τον κόσμο την καταπίεση που βιώνουν στο εσωτερικό της χώρας τους και να δείξουν ότι είναι αποφασισμένες να υπερασπιστούν τις ελευθερίες τους. Εν αναμονή του 2021, οι διαμαρτυρίες της χρονιάς που μας πέρασε μας επιτρέπουν να ελπίζουμε ότι τα πράγματα ίσως πράγματι βελτιωθούν.