Η παγίδα του κρατικού καπιταλισμού

Είναι κοινώς γνωστό, πως το μεγαλύτερο βάρος της στήριξης των οικονομιών και κοινωνιών της πανδημίας, έχει προέλθει από την κρατική και δημοσιονομική πολιτική, με την αρωγή της νομισματικής πολιτικής, από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες όπως η ΕΚΤ και η FED.

Πρόκειται για την αναγκαία περίοδο προσαρμογής, αλλά και ενίσχυσης των εισοδημάτων των νοικοκυριών και επιχειρήσεων, μέσα από συγκεκριμένα τομεακά πρόγραμμα, που ξεκινούν από την στήριξη των κοινωνικά αδύναμων νοικοκυριών με επιδόματα και καταλήγουν στην στήριξη της ρευστότητας των επιχειρήσεων, καθώς και την επιδότηση των δόσεων των δανείων τους, υπό όρους και προϋποθέσεις.

Αυτή την λογική την έχουμε δει τόσο στην Ελλάδα και την ΕΕ, όσο και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού με διάφορες παραλλαγές, με την κρατική ενίσχυση να παραμένει σε πρωτοφανή υψηλά επίπεδα που είχε να δει η υφήλιος από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και μετά.

Βέβαια παρά την διατήρηση και ενίσχυση των εισοδημάτων, ώστε να προστατευθεί η ζήτηση και να μην καταρρεύσει η βιομηχανική παραγωγή παγκόσμια, εγκυμονούν οι κίνδυνοι της απώλειας των κανόνων της ελεύθερης αγοράς.

Πιο συγκεκριμένα, η παρατεταμένη κρατική στήριξη χωρίς τον απαραίτητο σχεδιασμό, ώστε να ακολουθούνται οι κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης με ελεύθερο καθορισμό αλλά και διακύμανση τιμών, μπορεί να οδηγήσει μεσοπρόθεσμα σε ένα άτυπο κρατικό καπιταλισμό, που μοιάζει περισσότερο με το οικονομικό μοντέλο της Κίνας, παρά της δυτικής Ευρώπης και των μεγάλων δυτικών οικονομιών.

Η συσσώρευση κεφαλαίων από το κράτος, η μαζική επιδοματική πολιτική, η διάσωση πολυεθνικών ιδιωτικών επιχειρήσεων ακόμη και τραπεζών με κρατικά κεφάλαια, μέσω μάλιστα της αύξησης της φορολογίας, μπορεί να ωθήσουν την οικονομία σε ένα συγκεντρωτικό μοντέλο αγοράς, που θα λειτουργεί περισσότερο βάσει ενός κεντρικού σχεδιασμού, είτε από ένα κράτος μέλος, είτε σε περιφερειακό επίπεδο και λιγότερο μέσω της διαδικασίας του υφιστάμενου καπιταλισμού και της ελεύθερης διακίνησης αγαθών και κεφαλαίων όπως την γνωρίζαμε όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη, πέραν των ταμείων διάσωσης, των κρατικών έργων υποδομής και των επιδομάτων προς τα νοικοκυριά, να δοθούν κίνητρα για αύξηση, τόσο της παραγωγής όσο και της απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα, με έμφαση στο διεθνές εμπόριο και την συνεχή ροή της κινητικότητας των κεφαλαίων μέσω της απαραίτητης μόχλευσης, πέρα από την οποία κρατική ενίσχυση.

Ο μόνος τρόπος ανάκαμψης της οικονομίας παγκόσμια, θα έρθει από την βελτίωση των συνθηκών της πραγματικής οικονομίας, που ξεκινά από τις προτιμήσεις ενός νοικοκυριού και εκτείνεται μέχρι τις στρατηγικές αποφάσεις για επέκταση των επιχειρήσεων, με ενδυνάμωση της αγοράς εργασίας αλλά και των ονομαστικών μισθών που θα στηρίξουν μακροχρόνια την κατανάλωση.

Το βέβαιο είναι, πως η προσαρμογή σε μια νέα κανονικότητα, θα είναι αργή και επίπονη, αρκεί οι φορείς και οι σχεδιαστές των πολιτικών, να γνωρίζουν τον στόχο που οφείλουν να επιτελέσουν προς όφελος της παγκόσμιας οικονομίας.

Ο Μελέτης Ρεντούμης είναι οικονομολόγος τραπεζικός.