Πώς είναι να γράφεις βιβλία για παιδιά; Τέσσερις συγγραφείς απαντούν

Απαιτείται κάποια… ειδική δεξιότητα για να γράψει κανείς ένα παιδικό βιβλίο; Τι θέλουν να διαβάζουν τα παιδιά και γιατί είναι το πιο απαιτητικό κοινό; Πώς ξεκινά κανείς να γράφει για αυτά;

Ο λόγος σε τέσσερις αγαπημένους των παιδιών -και των γονιών τους!- συγγραφείς παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας, με διακριτά στιλ και διαφορετικές ιδέες, τις οποίες περνούν ως μηνύματα στα παιδιά.

Η Στέλλα Κάσδαγλη θεωρεί τις συναντήσεις με τους μικρούς αναγνώστες μέρος της διαδικασίας

Λένε ότι το να γράφεις για παιδιά είναι πιο δύσκολο από το να γράφεις για ενήλικες. Δεν είμαι σίγουρη γι’ αυτό. Για μένα το να γράφεις για παιδιά (και εφήβους και έφηβες -κυρίως εφήβους και έφηβες) πηγαίνει πακέτο με το να συναντιέσαι μαζί τους, να κουβεντιάζετε για το βιβλίο σου και για τα θέματα που θέλεις να πιστεύεις ότι αγγίζεις μέσα από αυτό και, αν πάνε όλα καλά, να τους δίνεις και να σου δίνουν ένα καινούριο παραθυράκι, από το οποίο μπορείς να δεις και να δουν τον κόσμο διαφορετικά.

Κι αυτό είναι μια ολόκληρη εμπειρία, ακόμα μεγαλύτερη και ακόμα πιο πέρα από τη συγγραφή. Τα παιδιά θα σου πουν ότι επιτέλους τους σύστησες μια ηρωίδα που μιλάει για τα συναισθήματά της και όχι μόνο για τις πράξεις της. Τα παιδιά θα σου πουν ότι δεν τους άρεσε η γλώσσα που χρησιμοποίησες στο βιβλίο σου («έτσι μιλάμε, δεν γράφουμε έτσι, κυρία»). Τα παιδιά θα σου πουν ότι δεν θα ξεχάσουν τη συνάντηση που είχατε μαζί και ότι τα έβαλες να σκεφτούν πράγματα που δεν είχαν σκεφτεί ποτέ.

Η Στέλλα Κάσδαγλη είναι ,μεταξύ άλλων, συνιδρύτρια των δικτύων Women on Top και Mentorkids.

Τα παιδιά θα κρύψουν το βιβλίο σου κάτω από το θρανίο τους και θα το διαβάζουν όσο εσύ ψάχνεις το τελευταίο αντίτυπο γιατί έχει χτυπήσει κουδούνι. Τα παιδιά θα σου διηγηθούν την ιστορία τους λέγοντας πως είναι η ιστορία «μιας φίλης» και ύστερα, στο διάλειμμα, θα έρθουν να σου ψιθυρίσουν την αλήθεια. Την ξέρεις από την αρχή, αλλά σου αλλάζει τη ζωή το να την ξανανακαλύπτεις μαζί τους.

Υ.Γ. Δεν ξέρω τι λένε οι ενήλικες, όταν συναντιέσαι μαζί τους. Πιστεύω θα το μάθω όταν γίνω πολύ μεγάλη να γράφω για εφήβους και έφηβες -ή, βασικά, πολύ μεγάλη για να θέλουν να με διαβάζουν.

O Νίκος Μιχαλόπουλος αισθάνεται πως γράφει για μεγάλους

Πάντα προσπαθώ να μοιράζομαι την αλήθεια μου, την πίστη μου, τον φόβο μου, τον πόνο μου, τις αντιδράσεις μου, τις αγωνίες μου, όλα αυτά που με έχουν διαμορφώσει ως άνθρωπο και προσωπικότητα απέναντι στα πράγματα και όλα αυτά που θα επιτρέψουν στον αναγνώστη να ταυτιστεί, να εμπνευστεί, να απελευθερωθεί, να κάνει το δικό του προσωπικό ταξίδι με την αφορμή που εγώ, ως συγγραφέας, του έχω δώσει.

Ο Νίκος Μιχαλόπουλος διδάσκεται από τα παιδιά-το μόνο που επιδιώκει να τα «διδάξει» εκείνος είναι να ονειρεύονται με θάρρος

Γράφοντας, αν και στα μάτια μου έχω μπροστά μου εικόνες μικρών παιδιών, σχεδόν πάντα αισθάνομαι ότι γράφω για μεγάλους. Εξάλλου τα παραμύθια, όπως έλεγε και ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, γράφονται για να κοιμούνται τα παιδιά και να ξυπνάνε οι μεγάλοι. Θέλω να πω, πως μια ιστορία, που θέλει να μοιραστεί ένα μήνυμα και έναν προβληματισμό, δουλεύει ταυτόχρονα στο μυαλό και τη ψυχή. Μεγαλώνοντας, στηριζόμαστε περισσότερο στο μυαλό μας και έχουμε ανάγκη αφορμές που θα φέρουν στην επιφάνεια το συναίσθημά μας και αυτό επιδιώκω πάντα με τις ιστορίες μου.

Δεν νομίζω ότι είμαι ικανός να δίνω συμβουλές σε κανέναν, αλλά αν ένα παιδί ζητούσε τη γνώμη μου, θα το κοιτούσα βαθιά στα μάτια και θα του έλεγα να είναι ο εαυτός του και να είναι περήφανος για αυτόν.

Να ξέρει, πως ο δρόμος δεν είναι πάντα εύκολος, όμως αν καταφέρει να μείνει κοντά στις αξίες του και τα όνειρά του, οι συγκινήσεις που τον περιμένουν είναι τεράστιες! Δεν πρέπει να φοβόμαστε τις δυσκολίες. Αντίθετα, θα πρέπει να τους δώσουμε μια ευκαιρία να μας δείξουν τον δρόμο, προσπαθώντας απλά να μένουμε κοντά στα όνειρά μας. Πιστεύω πραγματικά, πως υπάρχει πάντα ένα δώρο για αυτούς που μπορούν να ονειρεύονται.

Νομίζω, πως δεν πρέπει ούτε για μια στιγμή να ξεχνάμε τη δύναμη του ονείρου, όχι γιατί μόνο μέσα στο όνειρο θα βρούμε αυτά που δεν μπορούμε να έχουμε στην πραγματικότητα, αλλά γιατί το όνειρο είναι η προϋπόθεση της πραγματικότητας κι αυτό το ξέρουν πολύ καλά όσοι ονειρεύτηκαν αληθινά. Και όταν ονειρευτείς πραγματικά μέσα από μια δύναμη και πίστη, που μόνο εσύ μπορείς να αναγνωρίσεις, τότε γεμίζεις ελπίδα και προσδοκία για το καλύτερο, για το δικό σου καλύτερο. Αυτό, που και πάλι μόνο εσύ ξέρεις και αναγνωρίζεις για σένα.

Η Αγγελική Φωστίνη θυμήθηκε τον ενθουσιασμό της όταν πρωτοείδε αεροπλάνο για να ξεκινήσει

Το να γράψω βιβλία για παιδιά ήταν μια φυσιολογική εξέλιξη στη ζωή μου. Από μικρή δημιουργούσα φανταστικές ιστορίες μεγαλώνοντας στο χωριό σαν πλάσμα της θάλασσας ή αερικό του δάσους. Και  δε σταμάτησα ποτέ να το κάνω.

Τα παραμύθια για παιδιά οφείλουν να έχουν την οπτική τους. Αυτή είναι και η δυσκολία. Να γυρίσεις το χρόνο πίσω. Συναισθηματικά, πνευματικά, σωματικά.

Γράφοντας, θυμήθηκα πώς είναι να σκέφτομαι , να νιώθω, να κινώ τα νήματα των ηρώων μου με τον αυθορμητισμό, την σπιρτάδα  και την αθωότητα ενός παιδιού, ανεπηρέαστου από τους ενήλικες . Έπρεπε να θυμηθώ τον ενθουσιασμό μου την πρώτη φορά που είδα αεροπλάνο. Τη δημιουργικότητα  στο παιχνίδι στην αυλή ,οπού σαν «καλοί» αντιμετωπίζαμε με πείσμα τους εχθρούς πετώντας τους σφαίρες από μαμούνια. Κι αν κανείς μας δεν ήθελε να υποδυθεί τους «κακούς», τους φανταζόμασταν  με τόση λεπτομέρεια που μπορούσαμε να τους αποτυπώσουμε αργότερα στις ζωγραφιές μας.

Μνήμη και μαγεία: δύο όχι-και-τόσο-μυστικά συστατικά για την συγγραφή ενός βιβλίου. Η Αγγελική Φωστίνη τα ανακατεύει σωστά!

Μου αρκεί λοιπόν να θυμάμαι! Να θυμάμαι πώς έζησα σαν παιδί και έτσι να γράφω για όσα με απασχολούν σαν ενήλικα. Να προσθέτω λίγη μαγεία-όλα γίνονται δυνατά και λιγότερο δυσβάσταχτα μέσα από τα «ψέματα» των παραμυθιών.

Δεν στοχεύω να διδάξω, να εκπαιδεύσω, να γαλουχήσω τα παιδιά μέσα από τα βιβλία μου. Ταξιδεύω μαζί τους σε φανταστικούς κόσμους που κάποτε, κάπου, κάπως μοιάζουν με το δικό μας και  ενθαρρύνω  τόσο  αυτά όσο και τους μεγάλους  να αντιμετωπίζουν πιο όμορφα και απλά τη ζωή!

Το να γράφω παραμύθια  επιδιώκω να πρώτα να είναι απολαυστικό για εμένα και «παρεμπιπτόντως», μιας και τους αφορούν, να μαγεύουν τα παιδιά.

Η Τόνια Νικολαϊδη ξεκίνησε να γράφει χάρη στις κόρες της

Πριν από περίπου δύο με τρία χρόνια ξεκίνησαν όλα… Η πρώτη μου κόρη, η Έλενα, πρέπει να ήταν τότε τεσσάρων περίπου χρονών. Το διάβασμα ενός παραμυθιού στο κρεβάτι κάθε βράδυ, αποτελούσε (κι αποτελεί κι ακόμα) την καθιερωμένη ρουτίνα ύπνου. Έτσι κάποιο βράδυ, έχοντας ξεπεράσει κατά πολύ τη συνηθισμένη ώρα ύπνου, και θέλοντας να κοιμηθεί γρήγορα, έσβησα το φως και της είπα πως θα της διηγηθώ μία ιστορία δική μου, από το μυαλό μου…

Εντελώς αυτόματα ξεπήδησε από κάποιο ξεχασμένο κουτάκι του μυαλού μου μία κάπως αφηρημένη εικόνα ενός κοκκινομάλλικου κοριτσιού: αυτή ήταν η Έμμυ, που χάθηκε μια μέρα στο δάσος… Πρωταγωνίστρια, στο ένα και μοναδικό παραμύθι που μου αφηγούταν η γιαγιά μου από το μυαλό της. Δε θυμάμαι τίποτα άλλο από την πρωτότυπη Έμμυ και δυστυχώς η γιαγιά δεν είναι πιο κοντά μας, να μου ξαναδιηγηθεί την ιστορία της… Κάπως έτσι, εντελώς φυσικά, κλήθηκα τώρα λοιπόν κι εγώ (προς χάριν της κόρης μου) να την εμπλέξω σε νέες περιπέτειες!

Για την Τόνια Νικολαϊδη όλα ξεκίνησαν από μια αφήγηση για χάρη της πρώτης της κόρης. Περιμένουμε κι άλλα παραμύθια από την πένα της.

Σιγά-σιγά, βράδυ-βράδυ, αφήγηση με την αφήγηση η ιστορία διανθίστηκε, εμπλουτίστηκε με σημαντικά νοήματα κι ολοκληρώθηκε… Κάποια στιγμή και αφού είχε ολοκληρωθεί, ένιωσα την ανάγκη να την καταγράψω, μιας και μέχρι τότε υπήρχε πραγματικά μόνο μέσα στο κεφάλι το δικό μου και της κόρης μου! Το καλοκαίρι του 2019, μετά τη γέννηση και της δεύτερης κόρης μου, της Αλίκης, γεννήθηκε μέσα μου η ιδέα της έκδοσης και έτσι δούλεψα και πάνω στα σκίτσα… Κάπως έτσι πήραν όλα το δρόμο τους… Η Έμμυ για μένα είναι ένας ζωντανός σύνδεσμος που ενώνει το παρελθόν με το μέλλον μου κι αυτό είναι που την κάνει τόσο σημαντική…