Ανασκόπηση του 2020 : Οι πιο συγκλονιστικές στιγμές της χρονιάς σε εικόνες

Όταν, δεκαετίες αργότερα, άνθρωποι κατά πολύ νεότεροι από εμάς μας ζητήσουν να μοιραστούμε την εμπειρία μας από το 2020, είναι βέβαιο ότι θα αναφέρονται σε ένα και μόνο πράγμα: Τη ζωή εν μέσω πανδημίας. Από τον εντοπισμό του πρώτου εγχώριου κρούσματος στη Θεσσαλονίκη στις 26 Φεβρουαρίου, μέχρι την έναρξη των εμβολιασμών μόλις στις 27 Δεκέμβρη, ο νέος κοροναϊός κατάφερε να αλλάξει ριζικά την καθημερινότητά μας, να σκορπίσει απροσμέτρητο πόνο, να απειλήσει τα προς το ζην εκατομμυρίων ανθρώπων, να γεννήσει εκατοντάδες μικρούς και μεγαλύτερους ήρωες και να μας εγκλωβίσει στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού μας –αλλά και σε μια πρωτόγνωρη, βαθύτατη μοναξιά.

Τα γεγονότα που σχετίζονται με την πανδημία, σε παγκόσμιο και εγχώριο επίπεδο, έχουν ήδη γίνει και θα συνεχίσουν να γίνονται αντικείμενο μελέτης για επιδημιολόγους, γιατρούς, οικονομολόγους και κοινωνικούς επιστήμονες. Έχουν ήδη αλλάξει και θα συνεχίσουν να αλλάζουν τις ζωές μας, με τρόπους άλλοτε προφανείς και άλλοτε υπόγειους. Έχουν ήδη τραυματίσει και θα συνεχίσουν να τραυματίζουν αμέτρητους ανθρώπους, σωματικά και ψυχικά, μέχρι επιτέλους όλα όσα συνέβησαν να κλειστούν στα περιεχόμενα των βιβλίων, στα αρχεία των εφημερίδων, στις πιο μυστικές γωνιές της μνήμης μας.

Δεν ήταν, όμως, τα μόνα συγκλονιστικά γεγονότα του 2020.

Εκτός από τον SARS-CoV-2, η φύση επιφύλασσε και άλλα τεράστια σοκ, όλα τους προϊόντα της καταστροφικής ανθρώπινης δραστηριότητας. Ακραία καιρικά φαινόμενα, αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής, συντάραξαν μεγάλα τμήματα της χώρας, κοστίζοντας όχι μόνο σε υλικές ζημιές, αλλά ακόμη και σε ανθρώπινες ζωές. Οι εικόνες των πλημμυρισμένων δρόμων μετά την προέλαση της Θάλειας και του Ιανού, στέλνουν δυσοίωνα μηνύματα για το μέλλον του πλανήτη.

Η ιστορία των δύο παιδιών που έχασαν τη ζωή τους στον φονικό σεισμό της Σάμου, καταπλακωμένα από τους τοίχους ενός εγκαταλελειμμένου σπιτιού, αλλά και οι 113 νεκροί της Σμύρνης, έφεραν μια μικρή στιγμή «ανακωχής» στα ελληνοτουρκικά, με τον κοινό θρήνο των δύο χωρών να γεφυρώνει αποστάσεις και σύνορα.

Από τον Μάρτιο, όταν η Τουρκία επέτρεψε την ελεύθερη διέλευση των προσφύγων προς την Ευρώπη, μέχρι την καταστροφή της κόλασης της Μόριας και τη σημερινή επισφαλή διαμονή εκατοντάδων ανθρώπων σε καταυλισμούς εκτεθειμένους στα στοιχεία της φύσης, το μέγεθος του ανθρώπινου δράματος που εκτυλίχθηκε γύρω από τα ελληνικά σύνορα είναι ανυπολόγιστο. Η προσφυγική κρίση για ακόμα μία χρονιά εξελίχθηκε σε κεντρικό ζήτημα της ελληνικής επικαιρότητας, τροφοδοτώντας πράξεις αλληλεγγύης αλλά και μίσους, ενώ δεν έλειψαν και οι σοβαρές καταγγελίες κατά της Ελλάδας, με διεθνή ΜΜΕ να κάνουν λόγο για παράνομες επαναπροωθήσεις, αλλά και φονικούς πυροβολισμούς σε βάρος προσφύγων που επεδίωκαν να διασχίσουν τα σύνορα με κατεύθυνση την Ευρώπη.

Τέλος, η χρονιά σημαδεύτηκε και από δύο δίκες-ορόσημα, που είναι βέβαιο πως θα παραμείνουν εγγεγραμμένες στη συλλογική μας μνήμη. Η πρώτη ήταν εκείνη που έφερε την καταδίκη των βιαστών και δολοφόνων της Ελένης Τοπαλούδη, χωρίς αναγνώριση κανενός ελαφρυντικού, σε μια απόφαση που χάρισε ελπίδες για αυστηρότερες ποινές σε περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης –την ίδια χρονιά που στην Ελλάδα ορκίστηκε η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Η δεύτερη ήταν, φυσικά, η δίκη της Χρυσής Αυγής, που έφτασε στο τέλος της μετά από 7 χρόνια, με την καταδίκη της ως εγκληματικής οργάνωσης και τη φυλάκιση των ηγετικών στελεχών και άλλων μελών της, δικαιώνοντας τους αντιφασιστικούς αγώνες που σημάδεψαν την περασμένη δεκαετία.

Το 2020 σε 54 συγκλονιστικές εικόνες

Ορκωμοσία της πρώτης γυναίκας Προέδρου της Δημοκρατίας

Στις 13 Μαρτίου, η Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, τέως Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, ορκίστηκε ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας και έγινε η πρώτη γυναίκα που κατέλαβε ποτέ το ανώτατο αξίωμα της χώρας. Αν και ακόμη η Ελλάδα δεν είχε γνωρίσει το πρώτο της lockdown, ο κοροναϊός είχε ήδη περάσει τα σύνορα, με αποτέλεσμα η ορκωμοσία να πραγματοποιηθεί με τήρηση μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης.

Εντάσεις στα σύνορα του Έβρου

Στις 29 Φεβρουαρίου του 2020, ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ανακοινώνει το άνοιγμα των συνόρων της χώρας του προς την Ευρώπη και την ελεύθερη διέλευση των προσφύγων, καλώντας την ΕΕ «να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις της». Οι επόμενες εβδομάδες σημαδεύονται από αδιάκοπα επεισόδια στα σύνορα, φόβους για κλιμάκωση των εντάσεων μέχρι το θερμό επεισόδιο, εθνικιστικές εξάρσεις και αγωνία. Βουτηγμένοι στην απελπισία, δεκάδες χιλιάδες εγκλωβισμένοι πρόσφυγες και μετανάστες είδαν την τραγωδία τους να μετατρέπεται σε πολιτικό παιχνίδι.

‘Ερημοι δρόμοι, γιατροί-ήρωες και φόβος για το άγνωστο

Στις 23 Μαρτίου τίθεται σε ισχύ το πρώτο εθνικό lockdown της Ελλάδας. Οι πιο πολυσύχναστοι δρόμοι της χώρας ερημώνουν, ενώ γιατροί και νοσηλευτές οπλίζονται με κουράγιο για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Μετά από περισσότερους από δύο μήνες εγκλεισμού, η χώρα κατάφερε να φτάσει στο καλοκαίρι με σχετικά μικρές απώλειες. Όμως η ελευθερία δεν θα κρατούσε για πολύ.

Η νέα πραγματικότητα της τηλεκπαίδευσης

Για πρώτη φορά στην ιστορία, εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές συμμετείχαν στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από τις οθόνες υπολογιστών, κινητών και tablet. Η νέα πραγματικότητα της τηλεκπαίδευσης απέδειξε ότι το internet είναι πλέον βασικό αγαθό και όχι πολυτέλεια, κινήθηκε με άλματα, αλλά χαρακτηρίστηκε από παραλείψεις και αποκλεισμούς. Σε κάθε περίπτωση, θα ήταν αδύνατη πριν από ελάχιστα μόλις χρόνια.

Μια διαφορετική Ανάσταση

Στις 19 Απριλίου τα μέτρα παρέμεναν ακόμη σε ισχύ και οι αναστάσιμοι ψαλμοί έφταναν στους πιστούς μέσα από τα μεγάφωνα των εκκλησιών. Από άκρη σε άκρη της χώρας, τα μπαλκόνια γέμισαν με το φως των λαμπάδων, τη στιγμή που οι δρόμοι παρέμεναν άδειοι από ζωή.

Πρωτομαγιά με τήρηση αποστάσεων

Λίγες ημέρες πριν την χαλάρωση των μέτρων του πρώτου lockdown και παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση είχε καλέσει σε αναβολή της πορείας, το ΠΑΜΕ πραγματοποίησε συγκέντρωση για να τιμήσει την εργατική Πρωτομαγιά. Όμως η φετινή διαδήλωση δεν έμοιαζε με τις προηγούμενες: Τηρώντας ευλαβικά της αποστάσεις, οι διαδηλωτές χάρισαν μοναδικά φωτογραφικά στιγμιότυπα, γεμίζοντας το πάνω μέρος της πλατείας Συντάγματος.

Καταδίκη των δολοφόνων της Ελένης Τοπαλούδη

Μια υπόθεση που συγκλόνισε ολόκληρη την Ελλάδα έφτασε στο τέλος της με την καταδίκη των δραστών του βιασμού και της στυγερής δολοφονίας της Ελένης Τοπαλούδη. Η αγόρευση-καταπέλτης της εισαγγελέα προκάλεσε αντιδράσεις αλλά και συγκίνηση, ενώ η απόφαση του δικαστηρίου γέννησε ελπίδες για ένα μέλλον στο οποίο οι γυναίκες θα ζουν με λιγότερο φόβο. Η μητέρα της, απογοητευμένη από τις ποινές που προβλέπει ο ποινικός κώδικας για το έγκλημα του βιασμού, κραυγάζει μπροστά από το δικαστήριο. Λίγους μήνες αργότερα, η χώρα θα κοιτούσε με δέος την κραυγή μιας άλλης μάνας.

Η «Θάλεια» σπαράζει την Εύβοια

Τα ξημερώματα της Κυριακής 9 Αυγούστου, η Εύβοια έζησε στιγμές τρόμου από το πέρασμα της φονικής κακοκαιρίας «Θάλεια». Ο τραγικός απολογισμός μέτρησε οκτώ νεκρούς, ανάμεσά τους και ένα βρέφος οκτώ μηνών, και ανυπολόγιστες υλικές ζημιές.

Το σκληρό πρόσωπο του Ιανού

Περί τα μέσα Σεπτεμβρίου, ο μεσογειακός κυκλώνας Ιανός διέσχισε την Ελλάδα, αφήνοντας πίσω του εικόνες βιβλικής καταστροφής. Το βαρύτερο τίμημα κλήθηκε να καταβάλει η Θεσσαλία, με τους κατοίκους να γίνονται μάρτυρες σοκαριστικών εικόνων και τρία άτομα να χάνουν τη ζωή τους.

Η κόλαση της Μόριας παραδίδεται στις φλόγες

Τα μεσάνυχτα της 9ης Σεπτεμβρίου το κολαστήριο της Μόριας, όπου ζούσαν στιβαγμένοι σε άθλιες συνθήκες περίπου 13.000 πρόσφυγες, παραδίδεται στις φλόγες. Είχαν προηγηθεί επεισόδια μετά τον εντοπισμό 35 κρουσμάτων κοροναϊού στο camp. Ορισμένοι εκ των προσφύγων που βρέθηκαν θετικοί στον ιό, φέρονται να αρνήθηκαν να μπουν σε καραντίνα, ενώ υπάρχουν ισχυρισμοί ότι ο χώρος που προοριζόταν για αυτό το σκοπό δεν πληρούσε τις αναγκαίες προδιαγραφές. Η καταστροφή της Μόριας ακολουθήθηκε από φρικτές εικόνες που έδειχναν πρόσφυγες να κοιμούνται στον δρόμο ή ακόμη και σε νεκροταφεία. Ανάμεσά τους και μικρά παιδιά.

Πρόβατα, κεραίες και τσιπάκια

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, η ανακοίνωση της υποχρεωτικής χρήσης μάσκας από τους μαθητές όλων των βαθμίδων κατά το άνοιγμα των σχολείων προκάλεσε κύμα αντιδράσεων. Αρνητές του ίδιου του ιού, της μάσκας ή του… 5G οργάνωσαν πορείες διαμαρτυρίας, δρώντας ως άλλη μια απόδειξη της δημοτικότητας των θεωριών συνωμοσίας στη χώρα μας.

Η κραυγή της Μάγδας Φύσσα

Επτά χρόνια μετά τον θάνατο του γιου της από το μαχαίρι του Χρυσαυγίτη Γιώργου Ρουπακιά, η Μάγδα Φύσσα κραυγάζει για τη δικαίωση του Παύλου. Η απόφαση του δικαστηρίου να καταδικάσει τη Χρυσή Αυγή ως εγκληματική οργάνωση και να οδηγήσει στη φυλακή τα ηγετικά της στελέχη ήταν αναμφίβολα ιστορική, με πολλά διεθνή μέσα να την παρομοιάζουν με τη δίκη της Νυρεμβέργης. Έξω από το εφετείο βρίσκονταν συγκεντρωμένοι χιλιάδες αντιφασίστες, αναμένοντας την ετυμηγορία του δικαστηρίου.

Η Σάμος γίνεται συντρίμμια

Στις 30 Οκτωβρίου σχεδόν ολόκληρη η Ελλάδα δονήθηκε από τον φονικό σεισμό, μεγέθους 6,7 ρίχτερ στα βόρεια της Σάμου. Οι εικόνες χάους με τα γκρεμισμένα κτίρια, αλλά ακόμη και το μικρό τσουνάμι που έπληξε το νησί ως συνέπεια του σεισμού, δεν ήταν τίποτα μπροστά στον άδικο χαμό δύο ανήλικων παιδιών, που σκοτώθηκαν αγκαλιασμένα από τα ερείπια εγκαταλελειμμένου κτιρίου. Στην απέναντι όχθη του Αιγαίου, η Σμύρνη θα θρηνούσε περισσότερους από 100 νεκρούς.

Αστυνομική βία στην επέτειο του Πολυτεχνείου

Εν μέσω του δεύτερου εθνικού lockdown, η κυβέρνηση ανακοίνωσε απαγόρευση των συναθροίσεων άνω των τριών ατόμων, για τη διάρκεια του τριημέρου που προηγούνταν της επετείου του Πολυτεχνείου. Στις 13 Νοεμβρίου, μάλιστα, αστυνομικές δυνάμεις εισέβαλαν στο ιστορικό κτίριο, εκκενώνοντας κατάληψη που πραγματοποιούνταν στο εσωτερικό του, με στόχο ο χώρος να κρατηθεί ανοιχτός την ημέρα της επετείου. Ανήμερα της 17ης Νοεμβρίου, το ΠΑΜΕ αιφνιδίασε τις αρχές πραγματοποιώντας συγκέντρωση έξω από την αμερικανική πρεσβεία, ενώ ακολούθησε πορεία στο κέντρο της Αθήνας, η οποία δέχτηκε άγρια -και απρόκλητη- καταστολή.

Η Θεσσαλονίκη υποδέχεται τις γενναίες νοσηλεύτριες από την Κρήτη

Καθώς το δεύτερο κύμα της πανδημίας έπληττε δυσανάλογα τη βόρεια Ελλάδα, νοσηλεύτριες από την Κρήτη εξέφρασαν την επιθυμία να στηρίξουν τον αγώνα των συναδέλφων τους και να μετακινηθούν εθελοντικά στη Θεσσαλονίκη. Η κίνηση των 10 γυναικών έγινε δεκτή με συγκίνηση από το νοσηλευτικό προσωπικό της συμπρωτεύουσας, που δεχόταν ήδη τεράστιες πιέσεις από τη διαρκή εισροή νέων ασθενών.

Η Ελλάδα θρηνεί τα θύματα του δεύτερου κύματος

Παρά την επιτυχία του πρώτου lockdown, η Ελλάδα δεν άργησε να οδηγηθεί στο φονικό δεύτερο κύμα της πανδημίας, που έχει κοστίζει τις ζωές χιλιάδων συνανθρώπων μας. Ο ανθρώπινος πόνος μεγεθύνεται ακόμη περισσότερο από τους περιορισμούς που μπαίνουν εμπόδιο στο τελευταίο «αντίο». Ανατριχιαστικές εικόνες από το άνοιγμα νέων τάφων, αλλά και από τις νεκρώσιμες ακολουθίες των θυμάτων του κοροναϊού, οι οποίες τελούνται με αυστηρά υγειονομικά πρωτόκολλα που θυμίζουν συνθήκες βιολογικού πολέμου, κάνουν τον γύρο του διαδικτύου καθιστώντας σαφές το μέγεθος της απειλής.

Χριστουγεννιάτικοι στολισμοί στους άδειους δρόμους

Το δεύτερο lockdown του 2020 δεν χαρακτηρίστηκε από μεταποκαλυπτικές εικόνες έρημων πόλεων, αφού μεγάλο μέρος των εργαζομένων εξακολουθεί να πηγαίνει στη δουλειά του. Όμως η απαγόρευση της κυκλοφορίας στη διάρκεια της νύχτας, αλλά και η έντονη αστυνομική παρουσία στους δρόμους της Αθήνας, συνθέτουν τις απόκοσμες χριστουγεννιάτικες εικόνες των στολισμένων δρόμων που μένουν κενοί -όταν δεν διασχίζονται από διανομείς ή περιπολικά.

Η ελπίδα του εμβολίου

Η 27η Δεκεμβρίου θα μείνει για πάντα χαραγμένη στη μνήμη των Ευρωπαίων, ως η μέρα που σήμανε την αρχή του τέλους της πανδημίας, μέσα από την έναρξη των εμβολιασμών κατά του κοροναϊού. Στη χώρα μας, ο πρώτος άνθρωπος που εμβολιάστηκε ήταν η Ευσταθία Καμπισιούλη, νοσηλεύτρια στη ΜΕΘ του Ευαγγελισμού. Η έγκριση και η πρώτη διανομή του εμβολίου των Pfizer/BioNTech από την ΕΕ, πολλαπλασίασε τις ελπίδες για ένα πιο φωτεινό, ασφαλές και… κοινωνικό 2021.