1/1/1822 : Ψηφίζεται το «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος» από την Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου

Κομμάτι της αργολικής γης, η Νέα Επίδαυρος είναι ένα μεσόγειο χωριό, χτισμένο σε κατάφυτη περιοχή.

Πηγή: Δήμος Επιδαύρου

Η Πιάδα (Πεδιάδα), όπως ήταν η παλαιότερη ονομασία της Νέας Επιδαύρου, περιγράφεται από τον ιρλανδό συγγραφέα και περιηγητή Edward Dodwell (1767-1832) στις αρχές του 19ου αιώνα ως ένα μεγάλο και πυκνοκατοικημένο χωριό, σκαρφαλωμένο σε έναν απόκρημνο βράχο, του οποίου η κορφή στέφεται από τα ερείπια ενός κάστρου.

Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (foundation.parliament.gr)

Η Πιάδα κατέλαβε τη δική της, ξεχωριστή θέση στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας, καθώς σε αυτήν έμελλε να πραγματοποιηθεί η πρώτη ελεύθερη συνέλευση των επαναστατημένων Ελλήνων ως έθνους.

Η Πιάδα αντί του Άργους

Η ανάγκη συγκρότησης μιας ενιαίας διοικητικής Αρχής για ολόκληρον τον επαναστατημένο ελληνισμό, πέρα και πάνω από τους τοπικούς οργανισμούς που είχαν ιδρυθεί, οδήγησε στην υπέρβαση των σκληρών πολιτικών ανταγωνισμών που κυριαρχούσαν κατά τους πρώτους μήνες της Επανάστασης και στη σύγκληση μιας εθνοσυνέλευσης.

Οι πληρεξούσιοι των επαναστατημένων επαρχιών, οι λεγόμενοι παραστάτες, 59 τον αριθμό, κλήθηκαν να συγκροτήσουν μια εθνική βουλή, να διακηρύξουν επισήμως την πολιτική ύπαρξη και ανεξαρτησία του ελληνικού έθνους και να ψηφίσουν το πρώτο Σύνταγμά του.

Η απόφαση για τη σύγκληση της Α’ Εθνοσυνέλευσης στην Πιάδα ελήφθη στις 14 Δεκεμβρίου 1821, αφού προηγήθηκαν μακρές διαφωνίες των πληρεξουσίων που ήταν συγκεντρωμένοι στο Άργος.

Οι παραστάτες επέλεξαν αντί του Άργους την Πιάδα, επειδή αυτή βρισκόταν μακριά από τα θέατρα των πολεμικών επιχειρήσεων (Ναύπλιο, Ακροκόρινθος), ήταν προστατευμένη από βουνά και παρείχε τη δυνατότητα θαλάσσιας διαφυγής προς τα νησιά του Αργοσαρωνικού.

Επίσης, στην εν λόγω απόφαση των πληρεξουσίων βάρυνε πολύ το γεγονός ότι η Πιάδα δεν τελούσε υπό την πίεση των οπλαρχηγών και των ενόπλων οπαδών διαφόρων παρατάξεων, που είχαν κατακλύσει το Άργος.

Το «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος»

Οι εργασίες της Α’ Εθνοσυνέλευσης άρχισαν στις 20 Δεκεμβρίου 1821 και ολοκληρώθηκαν στις 16 Ιανουαρίου 1822.

Την Πρωτοχρονιά του 1822 ψηφίστηκε από τους παραστάτες το «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος», ο πρώτος καταστατικός χάρτης, κι έτσι η Πιάδα γράφτηκε στις δέλτους της ιστορίας ως πρώτος τόπος άσκησης εθνικών συντακτικών λειτουργιών.

Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (foundation.parliament.gr)

Το «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος», που περιλαμβάνει 110 σύντομες παραγράφους, ακολουθεί, στις οργανωτικές του βάσεις, τα γαλλικά συντάγματα του 1793 και του 1795, καθώς και το αμερικανικό της 17ης Σεπτεμβρίου 1787.

Βασικά χαρακτηριστικά του είναι η αντιαπολυταρχική διάθεση (αίτημα μιας εποχής με φιλελεύθερα πολιτικά ρεύματα, αλλά και αποτέλεσμα των συνθηκών κάτω από τις οποίες είχε ζήσει ο ελληνικός λαός στη μακραίωνη δουλεία του) και η θέσπιση ενός πολυαρχικού συστήματος εξουσίας (απόρροια της καχυποψίας των επαναστατών απέναντι σε κάθε συγκεντρωτισμό, αλλά και συμβιβαστική λύση στο πρόβλημα της ηγεσίας του Αγώνα).

Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (foundation.parliament.gr)

Κυρίαρχη θέση σε αυτό έχουν η διακήρυξη και διασφάλιση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων, η αντιπροσωπευτική αρχή και η αρχή της διάκρισης των εξουσιών.

Εξάλλου, οι αντιπρόσωποι των επαναστατημένων επαρχιών εξέλεξαν κατά τη διάρκεια της Α’ Εθνοσυνέλευσης τα πρόσωπα που θα συγκροτούσαν την κεντρική διοίκηση του κράτους και καθόρισαν τη στρατιωτική δομή του.

Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (foundation.parliament.gr)

Η Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες αφενός μεν στην υπόθεση της οργάνωσης και της νομιμοποίησης του αγώνα της ανεξαρτησίας, αφετέρου δε στον τομέα της πολιτικής παιδείας των Ελλήνων, της μύησης των μέχρι τότε ραγιάδων στις αρχές του κράτους δικαίου.

Η αναθηματική στήλη και το δημοτικό σχολείο

Στις αρχές του 20ού αιώνα, μετά την ανέγερση αναθηματικής στήλης και την οικοδόμηση του μονοτάξιου δημοτικού σχολείου της Νέας Επιδαύρου, διαμορφώθηκε ο χώρος της σημερινής πλατείας της Α’ Εθνοσυνέλευσης.

Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (foundation.parliament.gr)

Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (foundation.parliament.gr)

Η αναθηματική στήλη σχεδιάστηκε από τον περίφημο αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ και κατασκευάστηκε από τον αθηναίο μαρμαρογλύπτη Ιωάννη Γ. Χαλδούπη. Τα χρήματα για την κατασκευή της συγκεντρώθηκαν με πανελλήνιο έρανο.

Πηγή: Δήμος Επιδαύρου

Το δημοτικό σχολείο της Νέας Επιδαύρου αποτελεί ένα από τα λεγόμενα σχολεία τύπου Καλλία (σχεδιάστηκαν από το νομομηχανικό Δημήτρη Καλλία), γνωστά και ως σχολεία Συγγρού (ο ευεργέτης Ανδρέας Συγγρός χρηματοδότησε με τη διαθήκη του την ανέγερσή τους).

Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (foundation.parliament.gr)

Τα εν λόγω σχολεία-διατηρητέα μνημεία, κτίρια μονώροφα με νεοκλασικά μορφολογικά στοιχεία, οικοδομήθηκαν την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα σε ολόκληρη την επικράτεια.