Τουρκία – Ελλάδα στο δρόμο των διερευνητικών επαφών

Εν αναμονή πρόσκλησης από την Αγκυρα τελεί η Αθήνα για την επανεκκίνηση των διερευνητικών. Μία πρόσκληση που δεν αποκλείεται να έρθει και μέσα στον Ιανουάριο, ίσως και πριν την από ορκωμοσία του Τζο Μπάιντεν, στην προεδρία των ΗΠΑ. Ωστόσο το ερώτημα που τίθεται είναι ποιος τελικά θα είναι ο κερδισμένος των διερευνητικών και ποιος τις έχει περισσότερο ανάγκη.

Για την Τουρκία οι διερευνητικές είναι, όπως αναφέρουν ξένοι διπλωμάτες με το βλέμμα στην Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες, μία ευκαιρία. Μία ευκαιρία να δείξει διάθεση «ομαλοποίησης» των σχέσεων της με τη Δύση. Ενα πρώτο βήμα, που θα απενοχοποιήσει τον διάλογο με την ΕΕ, θα δώσει άλλοθι ώστε να μην υπάρξουν κυρώσεις στη Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου, με το Μεταναστευτικό να είναι το βασικό θέμα που «καίει» τις Βρυξέλλες, ενώ θα αποτελέσει και ένα θετικό μήνυμα προς την Ουάσιγκτον, που θα μπορεί να αξιοποιηθεί προς όφελος της Αγκυρας. Δεδομένου δε ότι οι διερευνητικές σημαίνουν αποκλιμάκωση, θα προσφέρουν υπηρεσίες και στο ΝΑΤΟ.

Ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με αιχμή τη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου, αλλά και την εκλογή Μπάιντεν, που εκτιμά ως πιθανή να του προκαλέσει προβλήματα, αναφέρεται συχνά στη «νέα σελίδα» που θέλει να ανοίξει στις σχέσεις της Τουρκίας τόσο με τις ΗΠΑ όσο και την ΕΕ. Σε αυτό το πλαίσιο δηλώνει έτοιμος και για διάλογο με την Ελλάδα, ο οποίος θα πρέπει να είναι «χωρίς προϋποθέσεις» και με ανοιχτή ατζέντα, με στόχο τη συμπερίληψη θεμάτων όπως η αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου. Την ίδια στιγμή οι υπουργοί του επιμένουν στις προκλήσεις, αμφισβητώντας επιλεκτικά τη Συνθήκη της Λωζάννης ή επικαλούμενοι αυτήν κατά περίπτωση, διατηρούν τη ρητορική των απειλών και δείχνουν την ενόχλησή τους για τα εξοπλιστικά.

Η Αθήνα περιμένει την ημερομηνία, αλλά δεν δείχνει να πιέζεται με το Μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών να επιμένουν να τονίζουν την ανάγκη αποκλιμάκωσης τόσο σε επίπεδο πράξεων όσο και ρητορικής. Η πρόσκληση όταν έρθει θα γίνει αποδεκτή, εφόσον ισχύουν οι όροι που έχουν τεθεί, με διπλωματικές πηγές να σημειώνουν δε ότι η Αγκυρα δεν μπορεί να καθυστερήσει πολύ περισσότερο, εάν θέλει να έχει τουλάχιστον δύο γύρους επαφών πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ του Μαρτίου.

Οι διερευνητικές χαρακτηρίζονται προς το συμφέρον της ελληνικής πλευράς όσον αφορά την επανεκκίνηση ενός διαλόγου, που εκτιμάται ότι θα δώσει χώρο και χρόνο στη διπλωματία, δεδομένου μάλιστα ότι πραγματοποιούνται σε καθεστώς εμπιστευτικότητας, δεν θεωρούνται αυστηρή διαπραγμάτευση, αλλά διερεύνηση προθέσεων και δεν έχουν χρονοδιαγράμματα. Κάτι που η ελληνική πλευρά έχει επίσης ανάγκη, μετά από σχεδόν έναν χρόνο διαρκούς έντασης σε διάφορα επίπεδα και ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη εξοπλιστικά προγράμματα. Η εμπειρία και οι ικανότητες δε του πρέσβη ε.τ. Παύλου Αποστολίδη, που έχει επιλεγεί ήδη από το περασμένο καλοκαίρι να είναι ο επικεφαλής της ομάδας της ελληνικής πλευράς, χαρακτηρίζονται ως η εγγύηση που χρειάζεται ώστε η συζήτηση να κινηθεί εντός του επιθυμητού πλαισίου, αλλά και να μην υπάρξουν απρόοπτα ή ανεπιθύμητες εντάσεις στο τραπέζι του διαλόγου.

Ευκαιριακή προθυμία

Οσοι δηλώνουν ωστόσο αντίθετοι στην άμεση έναρξη των διερευνητικών χαρακτηρίζουν ευκαιριακή την προθυμία της Τουρκίας προκειμένου να αποφύγει κυρώσεις από την ΕΕ, αλλά και να κατευνάσει τις ΗΠΑ, υπογραμμίζουν τη διαρκή εμπρηστική ρητορική και τις προσπάθειες να ανοίξει η ατζέντα, ενώ σημειώνουν ως κίνδυνο και μία νέα ενδεχόμενη πρόκληση μετά τον Μάρτιο, που θα υποχρεώσει την Αθήνα να αποχωρήσει από τον διάλογο και να κατηγορηθεί από την Αγκυρα για αδιαλλαξία. Υπογραμμίζουν δε ότι η εξομάλυνση σχέσεων Τουρκίας – Δύσης ίσως αποδειχθεί και επιζήμια όσον αφορά τα ελληνικά συμφέροντα και δη αν απαιτηθούν ανταλλάγματα από την Αγκυρα.

Το αν ο διάλογος θα οδηγήσει σε τροχιά λύσης των προβλημάτων, μέσω διαπραγμάτευσης ή προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, επί του παρόντος χαρακτηρίζεται αισιόδοξο σενάριο, με αναλυτές να σημειώνουν ότι ο Ερντογάν αυτή τη στιγμή επιχειρεί να δείξει σε ΕΕ και ΗΠΑ αυτό που θέλουν να δουν, όπως ένας ψυχίατρος μέσα από τις ψυχεδελικές κάρτες που δείχνει στους ασθενείς του και να προχωρήσει αναλόγως.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ