Πώς το GPS του εγκεφάλου χαρτογραφεί τον χώρο

Με ποιον τρόπο προσδιορίζει ο εγκέφαλος τη θέση μας σε έναν χώρο; Ποια σημάδια χρησιμοποιεί και πως αντιλαμβανόμαστε τον χώρο σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους; Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες αναφέρουν στο Nature  ότι ο εγκέφαλος βασίζεται σε έναν κώδικα με τη βοήθεια του οποίου αντιλαμβάνεται τα όρια μέσα στα οποία μπορούμε να κινηθούμε, τόσο εμείς όσο και άλλοι άνθρωποι που βρίσκονται στον ίδιο χώρο.

Πείραμα με εφόδιο… ένα σακίδιο

«Μελετήσαμε τον τρόπο με τον οποίο αντιδρά ο εγκέφαλός μας όταν περιηγούμαστε στον χώρο – είτε όταν βρισκόμαστε μόνοι μας είτε όταν υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι» ανέφερε η ερευνήτρια και επικεφαλής της δημοσίευσης Νάνθια Σουθάνα. Η μελέτη βασίστηκε σε μια πρωτοποριακή μέθοδο: ενώ σε προηγούμενες μελέτες οι συμμετέχοντες έπρεπε να παραμείνουν σε μια σταθερή θέση ενόσω οι ερευνητές μελετούσαν την εγκεφαλική δραστηριότητά τους, αυτή τη φορά είχαν εφοδιαστεί με ένα σακίδιο το οποίο περιείχε έναν υπολογιστή. Ο υπολογιστής κατέγραφε τη διαδρομή που ακολουθούσαν οι συμμετέχοντες, την κίνηση των ματιών τους αλλά και τα εγκεφαλικά κύματα, που είναι το αποτέλεσμα της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου. Τα κύματα αυτά καταγράφονταν από ηλεκτρόδια τα οποία είχαν εμφυτευτεί στον μέσο κροταφικό λοβό, ο οποίος σχετίζεται με τη μνήμη αλλά και πιθανότατα, όπως έχουν υποδείξει προηγούμενες έρευνες, με τον προσανατολισμό στον χώρο.

Τα όρια αποτυπώνονται στον εγκέφαλο

Οι συμμετέχοντες, οι οποίοι ήταν ασθενείς με επιληψία στους οποίους είχαν ήδη εμφυτευτεί ηλεκτρόδια στο πλαίσιο της θεραπείας τους, κλήθηκαν να περιηγηθούν σε ένα άδειο δωμάτιο. Όπως κατέδειξαν τα πειράματα, η εγκεφαλική δραστηριότητα του μέσου κροταφικού λοβού των ασθενών γινόταν πιο έντονη καθώς αυτοί κινούνταν κοντά στους τοίχους του δωματίου, δηλαδή στα σημεία που οριοθετούσαν τον χώρο μέσα στον οποίο μπορούσαν να κινηθούν. Η εγκεφαλική δραστηριότητα παρατηρήθηκε επίσης να είναι πιο έντονη όταν οι ασθενείς κάθονταν σε μία γωνία και παρακολουθούσαν κάποιον άλλον άνθρωπο να περιηγείται κοντά στους τοίχους του δωματίου. Οι παρατηρήσεις αυτές υποδεικνύουν ότι ο εγκέφαλος έχει έναν χαρακτηριστικό τρόπο να μαρκάρει τα όρια μέσα στα οποία μπορούμε να κινηθούμε τόσο εμείς όσο και οι άνθρωποι που βρίσκονται στον ίδιο χώρο.

Οι ερευνητές σκοπεύουν στο μέλλον να εφαρμόσουν την ίδια μέθοδο ώστε να διερευνήσουν πώς αντιδρά ο εγκέφαλος ως προς τον χώρο σε πιο πολύπλοκα περιβάλλοντα, όπως παραδείγματος χάριν σε εξωτερικούς χώρους.