Η δύναμη του ιστορικού απροόπτου

Πόσα πράγματα ποδηγετούν τις ζωές των ανθρώπων κι αλλάζουν την πορεία της Ιστορίας από καθαρά τυχαία γεγονότα! Ενα τελείως αναπάντεχο συμβάν στη γαλλική Αυλή του 16ου αιώνα οδήγησε τελικά στην εξάλειψη της δυναστείας των Βαλουά και στην άνοδο των Βουρβόνων, στις σφαγές των προτεσταντών Ουγενότων τη νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου, στην καταξίωση της οικογένειας του Κόσιμου Μέδικου της Φλωρεντίας, με την ουσιαστική κυριαρχία της κόρης του Αικατερίνης στον γαλλικό θρόνο και στην ταραχώδη βασιλεία και τραγική κατάληξη της Μαίρης Στιούαρτ στη Σκωτία αλλά και στη διεκδίκηση από μέρους της του θρόνου της Αγγλίας από την ξαδέλφη της Ελισάβετ. Τέλος, όλα αυτά οδήγησαν αργότερα στο ξεκίνημα των θρησκευτικών πολέμων στην Ευρώπη, που κατέληξαν στον Τριακονταετή Πόλεμο και στη Συνθήκη της Βεστφαλίας. Στη δημιουργία δηλαδή εθνικών κρατών στην Ευρώπη. Ενός σχήματος που επιβίωσε, σχεδόν αλώβητο, μέχρι τις ημέρες μας.

Τα πάντα ξεκίνησαν λόγω της ιδιαίτερης ιδιοσυγκρασίας του βασιλιά Ερρίκου Β’ Βαλουά. Πανίσχυρος πολιτικά και θαρραλέος πολεμιστής ο Ερρίκος είχε παντρευτεί την Αικατερίνη, της πανίσχυρης ιταλικής οικογένειας των Μεδίκων της Φλωρεντίας, και θριαμβεύοντας στους Ιταλικούς Πολέμους υποχρέωσε τον αυτοκράτορα Κάρολο Ε’, της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, να παραιτηθεί και να διασπάσει την Αυτοκρατορία των Αψβούργων μεταξύ Ισπανίας και Αυστρίας. Παράλληλα, διώκτης των προτεσταντών ο ίδιος, είχε κοντά του την καθολική ανιψιά του Μαίρη, βασίλισσα των Σκώτων, και παντρεύοντάς τη με τον γιο του Φραγκίσκο πόνταρε πως το παιδί τους θα μπορούσε να κρατήσει τους θρόνους Γαλλίας, Σκωτίας και Αγγλίας! Ο Ερρίκος όμως υπήρξε άστατος και απερίσκεπτος. Ο δεσμός του με την Νταϊάνα του Πουατιέ  αποξένωσε τη γυναίκα του Αικατερίνη, ρίχνοντάς την πολύ κοντά στους καθολικούς εκκλησιαστικούς κύκλους, ενώ ο ίδιος ελάμβανε μέρος σε αγώνες ιπποτικούς συγκρουόμενος βίαια με άλλους ευγενείς.

Σε ένα τέτοιο ιπποτικό τουρνουά άλλαξε ο ρους της Ιστορίας. Από ατύχημα – καρφώθηκε η αιχμή του δόρατος του αντιπάλου του, κόμη Μοντγκόμερι, στο μάτι του – ο βασιλιάς, μετά από λίγες ημέρες, έχασε τη ζωή του. Οι γιοι του αποδείχθηκαν ασθενικοί και κατώτεροι των περιστάσεων. Ο Φραγκίσκος πέθανε γρήγορα, η γυναίκα του Μαίρη γύρισε στη Σκωτία και αποτυγχάνοντας να επιβάλει τον καθολικισμό εξοντώθηκε απομονωμένη από την εξαδέλφη της βασίλισσα Ελισάβετ Τυδώρ, κόρη της άτυχης Αννας Μπολέιν. Η Αικατερίνη των Μεδίκων ουσιαστικά συμβασίλευσε με τους υπόλοιπους γιους της που δεν έζησαν όμως πολύ.

Κάτω από την επιρροή της Εκκλησίας και της υπερκαθολικής οικογένειας των ευγενών Γκιζ, εξαπέλυσε διώξεις κατά των προτεσταντών Ουγενότων, με κορύφωση την αιματοχυσία της νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου. Με τη Γαλλία κλονισμένη η κόρη της Αικατερίνης, Μαργκό, ένα αμφιλεγόμενο, ηθικά και πνευματικά, πρόσωπο, οδηγείται σε γάμο με τον ισπανό βασιλιά της Ναβάρρας, Ερρίκο των Βουρβόνων, που είναι όμως Ουγενότος! Με τον θάνατο και του τελευταίου γιου της Αικατερίνης (Ερρίκος Γ’) τελειώνει η δυναστεία των Βαλουά, και ο θρόνος, βάσει του Σαλικού Νόμου, πηγαίνει στον Ερρίκο. Στους Βουρβόνους δηλαδή. Ξεσπούν θρησκευτικοί πόλεμοι, αλλά τελικά ο Ερρίκος, κοινωνικά ευαίσθητος, ασπάζεται τον καθολικισμό και επιβάλλει την ειρήνη ανάμεσα στους πιστούς των δύο δογμάτων. Εξού και «Ερρίκος ο Καλός».

Μια αχρείαστη βασιλική απερισκεψία – συμμετοχή στο τουρνουά – σημάδεψε τη ζωή και τις τύχες πληθυσμών κι άλλαξε τον ευρωπαϊκό πολιτικό χάρτη!

* Κατά καιρούς θα αναφερόμαστε σε κάποιες,
όχι τόσο γνωστές, πτυχές της Ιστορίας.