Αξίζει όλα του τα εύσημα το λάδι καρύδας;

Το λάδι καρύδας εξακολουθεί να θεωρείται ευρέως ως κάτι θαυμάσιο, ως κάτι εξόχως υγιεινό και θρεπτικό. Οι υποστηρικτές του, συμπεριλαμβανομένης μιας σειράς διασημοτήτων, ισχυρίζονται ότι προωθεί την απώλεια βάρους, μειώνει την αρτηριακή πίεση και τη γλυκόζη του αίματος, προστατεύει από καρδιακές παθήσεις, αυξάνει την ενέργεια, μειώνει τη φλεγμονή, σβήνει τις ρυτίδες και ακόμη αντιμετωπίζει τη νόσο του Alzheimer.

Επίσης, έχει υπέροχη γεύση, οπότε τι θα μπορούσε να πάει άσχημα με την κατανάλωσή του; Μια έρευνα που διεξήχθη το 2016 διαπίστωσε ότι το 72% των Αμερικανών θεωρούσαν το λάδι καρύδας ως υγιεινή τροφή. Κι όμως, οι επιστήμονες διατείνονται ότι με τα 40 δολλάρια που κοστίζει ένα βαζάκι καρύδας, οι καταναλωτές μπορούν να αγοράσουν τόσα και τόσα προϊόντα που ευνοούν την υγεία τους.

Το λάδι καρύδας, σύμφωνα με την ειδικό Jane E. Brody είναι μια τορφή της κατηγορίας «παγωτό»: δεν το τρώμε επειδή μας κάνει καλό, αλλά χάρη στη γεύση και την υφή του που μας αρέσουν. Πρώτον, ας εξετάσουμε ακριβώς τι είναι. Το λάδι καρύδας δεν είναι πραγματικά λάδι, τουλάχιστον όχι σε θερμοκρασίες δωματίου για τους περισσότερους ανθρώπους που ζουν στο Βόρειο Ημισφαίριο.

Μοιάζει περισσότερο με το βούτυρο ή το βόειο κρέας, στερεό όταν είναι κρύο. Αυτή είναι η πρώτη ένδειξη για το γεγονός ότι, σε αντίθεση με τα περισσότερα άλλα έλαια που προέρχονται από φυτά που περιέχουν κυρίως ακόρεστα λιπαρά οξέα, το λάδι καρύδας είναι ένα πολύ κορεσμένο λίπος, 87 τοις εκατό κορεσμένο, στην πραγματικότητα, πολύ υψηλότερο από το βούτυρο (63 τοις εκατό) ή το βόειο λίπος ( 40 τοις εκατό).

Οι περισσότεροι ειδικοί προτείνουν τον περιορισμό των κορεσμένων λιπών, τα οποία μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα χοληστερόλης και να οδηγήσουν σε φραγμένες αρτηρίες. Όπως και άλλα φυτικά έλαια, μια κουταλιά της σούπας λάδι καρύδας παρέχει 117 θερμίδες, 15 περισσότερες από μια κουταλιά της σούπας βούτυρο.

Ίσως έχετε ακούσει τον ισχυρισμό ότι το πρωτογενές λιπαρό οξύ στο λάδι καρύδας, που ονομάζεται λαυρικό οξύ, δεν δρα σαν κορεσμένο λίπος στο σώμα. Δεν είναι αλήθεια. Η δράση του μιμείται περισσότερο το λίπος του βοείου κρέατος και το βούτυρο, ενώ και τα δύο μπορούν να προωθήσουν την αθηροσκληρωτική καρδιακή νόσο, τον κορυφαίο δολοφόνο του έθνους.

Τι λένε οι γιατροί;

«Είναι γνωστό εδώ και πολύ καιρό ότι το λάδι καρύδας αυξάνει τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης που καταστρέφει την αρτηρία και η νεότερη έρευνα έχει ενισχύσει αυτήν την πρώιμη κατανόηση», σημειώνει ο Δρ Sacks, ειδικός των καρδιαγγειακών παθήσεων. Κατά την προετοιμασία μιας έκδοσης που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάρτιο στο περιοδικό Circulation, είπε επίσης: «Δεν μπορούσα να βρω τίποτα στην επιστημονική βιβλιογραφία για να υποστηρίξω διαφημιστικούς ισχυρισμούς ότι το λάδι καρύδας έχει κάποια ευεργετικά αποτελέσματα».

Ο Δρ Γκρίλαντ επανέλαβε αυτή την εκτίμηση, δηλώνοντας ότι «η εμπορία λαδιού καρύδας προκαλεί σύγχυση. Προσπαθεί να το πουλήσει ως ένα υγιές λίπος, αλλά όσοι γνωρίζουν τη σύνθεσή του δεν το πιστεύουν καθόλου. »

«Το λίπος δεν μπορεί να κυκλοφορήσει από μόνο του», δήλωσε επιπλέον ο Γκρίλαντ, εξηγώντας ότι τα λιπαρά οξέα μακράς αλυσίδας, όπως αυτά που εμφανίζονται στο βόειο κρέας, απορροφώνται στην κυκλοφορία του αίματος από σωματίδια μεταφοράς λίπους που ονομάζονται χυλομικράνια που μεταφέρουν το λίπος στους ιστούς σε όλο το σώμα. Τα Chylomicrons διατηρούν την LDL χοληστερόλη στην κυκλοφορία, δίνοντάς της άφθονη ευκαιρία να κολλήσει στις αρτηρίες. Τα λίπη που είναι κυρίως λιπαρά οξέα μεσαίας αλυσίδας, από την άλλη πλευρά, είναι πιο υδατοδιαλυτά. Μπορούν να απορροφηθούν στην κυκλοφορία του αίματος χωρίς τη βοήθεια των χυλομικρών και να μεταφερθούν απευθείας στο ήπαρ, όπου χρησιμοποιούνται για ενέργεια.

Αν και το λαυρικό οξύ αναφέρεται συνήθως ως λιπαρό οξύ μέσης αλυσίδας, είπε ο Δρ Sacks, αυτή η ετικέτα είναι πραγματικά αυθαίρετη. «Η ταξινόμηση του λαυρικού οξέος ως λιπαρού οξέος μέσης αλυσίδας είναι εσφαλμένο», έγραψε. «Αντί για τον αριθμό των ατόμων άνθρακα σε ένα λίπος», είπε, «αυτό που μετράει είναι το πώς το λίπος μεταβολίζεται στο σώμα. Το λαυρικό οξύ συμπεριφέρεται σαν λιπαρό οξύ μακράς αλυσίδας, «το είδος που προάγει την αθηροσκλήρωση. Επιπλέον, το λάδι καρύδας έχει δύο άλλα λιπαρά οξέα μακράς αλυσίδας – μυριστικό και παλμιτικό – και και τα τρία έχουν επιζήμια αρτηριακή επίδραση στα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα.

Ένας ισχυρισμός που διατυπώνεται για το λάδι καρύδας είναι αδιαμφισβήτητος: Μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης στο αίμα, η οποία θεωρείται από καιρό ότι προστατεύει από καρδιακές παθήσεις. Ωστόσο, ένα σαφές όφελος για την υγεία της HDL χοληστερόλης δεν έχει ακόμη αποδειχθεί σε άτομα. Όπως ανέφερε ο Δρ Sacks, «Οι γενετικές μελέτες και τα φάρμακα που αυξάνουν την HDL δεν έχουν υποστηρίξει μέχρι τώρα μια αιτιώδη σχέση μεταξύ της χοληστερόλης HDL και των καρδιαγγειακών παθήσεων. Το HDL αποτελείται από μια τεράστια σειρά υποτμημάτων που μπορεί να έχουν δυσμενείς ή ευεργετικές δράσεις. Είναι άγνωστο ποια, αν υπάρχουν, τρόφιμα ή θρεπτικά συστατικά που αυξάνουν την HDL χοληστερόλη το κάνουν με τρόπο που μειώνει την αθηροσκλήρωση και τα στεφανιαία επεισόδια. »

Τι ισχύει τελικά;

Οι υποστηρικτές πάντως του λαδιού καρύδας έχουν εμμονή στο να αναφέρουν το γεγονός ότι ορισμένοι αυτόχθονες πληθυσμοί – συμπεριλαμβανομένων Πολυνησιακών, Μελανησιανών, Σρι Λάνκα και Ινδών – καταναλώνουν μάλλον μεγάλες ποσότητες προϊόντων καρύδας χωρίς να υποφέρουν από υψηλά ποσοστά καρδιαγγειακών παθήσεων. Ωστόσο, οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους παραδοσιακά τρώνε σάρκα καρύδας ή κρέμα καρύδας ως μέρος μιας διατροφής με χαμηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένα τρόφιμα και πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, με τα ψάρια ως την κύρια πηγή πρωτεϊνών. Είναι επίσης πολύ πιο δραστήριοι σωματικά από τους τυπικούς Δυτικούς.

Αλλά ακόμα και αυτό αλλάζει τώρα, με μια ερευνητική ομάδα της Νέας Ζηλανδίας να αναφέρει ότι οι «εισαγωγές ανθυγιεινών τροφίμων όπως το βόειο κρέας, το γρήγορο φαγητό και τα μεταποιημένα συστατικά  οδηγούν σε τεράστιες αυξήσεις της παχυσαρκίας και της κακής υγείας».

Η ανασκόπηση της ομάδας για 21 μελέτες κατανάλωσης λαδιού καρύδας οδήγησε στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση προϊόντων καρύδας που περιέχουν φυτικές ίνες, όπως η σάρκα καρύδας και το αλεύρι, σε μια διατροφή πλούσια σε πολυακόρεστα λίπη και απουσία υπερβολικών θερμίδων από εξευγενισμένους υδατάνθρακες δεν θα αποτελούσε κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα. Αλλά οι ερευνητές δεν βρήκαν στοιχεία που να δικαιολογούν την αντικατάσταση του ελαίου καρύδας με άλλα ακόρεστα φυτικά έλαια.

Ή, όπως το έθεσε ο Δρ Nestle, «Αν σας αρέσει η γεύση, σε περιορισμένες ποσότητες, είναι εντάξει να καταναλώνετε λάδι καρύδας, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι superfood». Ωστόσο, πρόσθεσε, αν θέλετε να χρησιμοποιήσετε λάδι καρύδας στα μαλλιά ή το δέρμα σας, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα-ως καλλυντικό, είναι πρώτης τάξεως ενυδατικό και θρεπτικό!

Με πληροφορίες από τους New York Times