Νίκος Τεμπονέρας : 30 χρόνια από τη δολοφονία του καθηγητή που στάθηκε δίπλα στους μαθητές του και αφύπνισε συνειδήσεις

Ο Νίκος Τεμπονέρας, αποτελεί το παράδειγμα του δασκάλου που στέκεται δίπλα στους μαθητές του, αυτού που αφυπνίζει τις συνειδήσεις τους.

H δολοφονία του, 30 χρόνια πριν, από μέλη της ΟΝΝΕΔ, κι ενώ είχαν φουντώσει οι μαθητικές κινητοποιήσεις και καταλήψεις, συγκλόνισε το πανελλήνιο.

Ο Τεμπονέρας πίστευε σε ένα δημοκρατικό σχολείο. Στήριζε με όλο του το είναι τον μαθητικό αγώνα, γιατί τον θεωρούσε δίκαιο. Είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το νομοσχέδιο Κοντογιαννόπουλου έφερνε το ελληνικό σχολείο πίσω στη δεκαετία του 50. Και αυτή του τη στάση την πλήρωσε με τη ζωή του. Β

Οι καταλήψεις και το νομοσχέδιο Κοντογιαννόπουλου

Ήταν τέλη του 1990 αρχές του 1991, με κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας, πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και Υπουργό Παιδείας το Βασίλη Κοντογιαννόπουλο.

Το μαθητικό και φοιτητικό κίνημα ήταν στις επάλξεις και αιτία ήταν το επαίσχυντο νομοσχέδιο Κοντογιαννόπουλου που έγινε γνωστό ως το “πολυνομοσχέδιο της ποδιάς” που μετέφερε την εκπαιδευτική Ελλάδα δεκαετίες πίσω. Υπήρχαν, διατάξεις που περιόριζαν την έννοια της δωρεάν παιδείας, επιχειρούσαν να ρυθμίσουν τη ζωή των μαθητών εκτός σχολείου, ενώ προβλεπόταν ακόμα και η έπαρση της σημαίας (όπως στα στρατόπεδα).

Το νομοσχέδιο όμως δεν άφηνε αλώβητη ούτε την τριτοβάθμια, καθώς ερχόταν να φέρει κατάργηση της παροχής δωρεάν πανεπιστημιακών συγγραμμάτων και περικοπές κοινωνικών παροχών, όπως στη δωρεάν σίτιση και στέγαση.

Μαθητές και φοιτητές απάντησαν με καταλήψεις διαρκείας, ενώ την αλληλεγγύη στον αγώνα των μαθητών εξέφρασαν οι ομοσπονδίες των εκπαιδευτικών ΔΟΕ-ΟΛΜΕ-ΟΙΕΛΕ.

Ο Κοντογιαννόπουλος απειλεί ότι θα μείνουν στην ίδια τάξη τα 2/3 των μαθητών που συμμετέχουν στις καταλήψεις, αλλά αυτοί δεν πτοούνται, αντίθετα συνεχίζουν τις κινητοποιήσεις.

Το 70% των σχολείων βρισκόταν υπό κατάληψη, ενώ καθημερινό φαινόμενο ήταν οι διαδηλώσεις στις μεγάλες πόλεις της χώρας.

Το χρονικό της δολοφονίας

Ο Τεμπονέρας πίστευε σε ένα δημοκρατικό σχολείο. Στήριζε με όλο του το είναι τον μαθητικό αγώνα, γιατί τον θεωρούσε δίκαιο. Είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το νομοσχέδιο Κοντογιαννόπουλου έφερνε το ελληνικό σχολείο πίσω στη δεκαετία του 50. Και αυτή του τη στάση την πλήρωσε με τη ζωή του.

Η κατάσταση ήταν έκρυθμη και πολιτικά οξυμένη, με την κυβέρνηση να δέχεται τα πυρά σύσσωμης της αντιπολίτευσης.

Αγανακτισμένοι γονείς και κάποια δυναμικά στελέχη της νεολαίας της Νέας Δημοκρατίας ζητούσαν τον τερματισμό των καταλήψεων, έστω και δια της βίας. Γύρω στις 10:30 μ.μ. της 8ης Ιανουαρίου 1991, μέλη της ΟΝΝΕΔ προσπάθησαν να ανακαταλάβουν το 3ο Γυμνάσιο – Λύκειο Πάτρας.

Ο καθηγητής μαθηματικών  Νίκος Τεμπονέρας, που μαζί με άλλους συναδέλφους του, ανταποκρίθηκε στις εκκλήσεις των μαθητών για βοήθεια, βρίσκεται μπροστά στην πόρτα. Ο σιδηρολοστός του Καλαμπόκα υψώνεται και χτυπά ανελέητα. Παρά το γεγονός ότι ο Τεμπονέρας καταρρέει, σε δευτερόλεπτα έρχεται και άλλο χτύπημα από τον ίδιο δράστη όπως βεβαιώνουν οι αυτόπτες μάρτυρες. Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, ο Νίκος Τεμπονέρας δεν υπάρχει στη ζωή. Ο εγκέφαλός του έχει σχεδόν κονιορτοποιηθεί στο μέρος που δέχθηκε το χτύπημα.

Οι δράστες έφυγαν ανενόχλητοι, αφού η αστυνομία εμφανίστηκε κατόπιν εορτής.

Η παραίτηση Κοντογιαννόπουλου

Την επομένη, ο Υπουργός Παιδείας Βασίλης Κοντογιαννόπουλος υπέβαλε την παραίτησή του και θεωρήθηκε από τον Τύπο ως το εξιλαστήριο θύμα της κυβέρνησης για την εκτόνωση της κρίσης, όπως αναφέρει το sansimera.

Νωρίτερα, είχε κατηγορηθεί από τον Ανδρέα Παπανδρέου ως ηθικός αυτουργός της δολοφονίας Τεμπονέρα.

Τα επόμενο χρόνια, όταν η υπόθεση είχε καταλαγιάσει, ο Βασίλης Κοντογιαννόπουλος προσχώρησε στο ΠΑΣΟΚ και αναδείχθηκε στέλεχος των κυβερνήσεων Σημίτη.

To 1991, στη θέση του στο Υπουργείο Παιδείας τοποθετήθηκε ο Γιώργος Σουφλιάς, ο οποίος ανακοίνωσε την απόσυρση όλων των επίμαχων νομοθετημάτων και την έναρξη διαλόγου για την παιδεία «από μηδενική βάση».

Στο αστυνομικό μέρος της υπόθεσης, ως δράστες της δολοφονίας Τεμπονέρα κατηγορήθηκαν ο πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ Αχαΐας και δημοτικός σύμβουλος Ιωάννης Καλαμπόκας, και το μέλος της τοπικής ΟΝΝΕΔ Αλέκος Μαραγκός. Συνελήφθησαν και οι δύο και προφυλακίστηκαν.

Η φωτιά στο Κάπα Μαρούσης

Η κηδεία του Νίκου Τεμπονέρα γίνεται ποτάμι λαϊκής οργής που κατεβαίνει στους δρόμους της Πάτρας, αλλά και σε κάθε γωνιά της χώρας. “Ένας στο χώμα, χιλιάδες στον αγώνα”, “Τεμπονέρα ζεις”, ήταν τα συνθήματα που κυριαρχούσαν.

Στις 10 Ιανουαρίου 1991 πραγματοποιήθηκε μεγάλο συλλαλητήριο στην Αθήνα, στο οποίο πήραν μέρος γύρω στα 100.000 άτομα. Ήταν επεισοδιακό και είχε τραγική κατάληξη. Από τις συγκρούσεις ΜΑΤ και διαδηλωτών έπιασε φωτιά το πολυκατάστημα «Κάπα-Μαρούσης» στην Πανεπιστημίου, με αποτέλεσμα να βρουν τον θάνατο τέσσερις άνθρωποι.

Την πυρκαγιά προκάλεσε ένα καπνογόνο που ρίχτηκε από τους αστυνομικούς. Τις επόμενες μέρες η κατάσταση άρχισε να ομαλοποιείται και από την πυροσβεστική πολιτική Σουφλιά. Οι μαθητές ξαναγύρισαν στα μαθήματά τους στις 13 Ιανουαρίου.

Η δίκη

Στο δικαστικό μέρος της υπόθεσης Τεμπονέρα, ο Αλέκος Μαραγκός απαλλάχθηκε με βούλευμα για τη δολοφονία του καθηγητή και στο εδώλιο κάθισε ως βασικός αυτουργός ο Ιωάννης Καλαμπόκας. Η δίκη του διάρκεσε σχεδόν ένα χρόνο (22 Ιουνίου 1992 – 9 Μαρτίου 1993) και έγινε στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Βόλου. Πρωτοδίκως καταδικάσθηκε σε ισόβια για ανθρωποκτονία εκ προθέσεως, χωρίς να του αναγνωρισθεί κανένα ελαφρυντικό.

Λίγους μήνες αργότερα έγινε η δίκη του σε δεύτερο βαθμό (7 Δεκεμβρίου 1993 – 19 Απριλίου 1994) ενώπιον του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Λάρισας. Οι δικαστές του αναγνώρισαν ελαφρυντικά και τον καταδίκασαν σε κάθειρξη 17 ετών και τριών μηνών. Το 1996 άσκησε αναίρεση, προκειμένου να του αναγνωρισθεί το ελαφρυντικό του «βρασμού ψυχικής ορμής», αλλά το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Λάρισας (1 Οκτωβρίου 1996 – 17 Οκτωβρίου 1996) δεν του αναγνώρισε και διατήρησε την ποινή 17 ετών και τριών μηνών, η οποία αργότερα μειώθηκε κατόπιν νέας επιμέτρησης στα 16 χρόνια και 9 μήνες. Στις 2 Φεβρουαρίου 1998 αφέθηκε ελεύθερος, αφού εξέτισε τα 3/5 της ποινής του. Μέχρι σήμερα ισχυρίζεται ότι είναι αθώος και δράστης της δολοφονίας Τεμπονέρα ο συναγωνιστής του στην ΟΝΝΕΔ, Αλέκος Μαραγκός.

Το 3ο Λύκειο Πάτρας, τόπος του φονικού, φέρει το όνομα του Νίκου Τεμπονέρα.