Βίλα Μορντώχ και Κάζα Μπιάνκα : Δύο στολίδια της νύμφης του Θερμαϊκού

Τα πολυάριθμα μνημεία που κοσμούν τη Θεσσαλονίκη φανερώνουν την πολυκύμαντη ιστορική διαδρομή της πόλης, τη μακρόχρονη συνύπαρξη και συνεξέλιξη κοινοτήτων με διαφορετική καταγωγή, θρησκεία και κουλτούρα, που έζησαν και έδρασαν στη νύμφη του Θερμαϊκού ανά τους αιώνες.09

Διεσπαρμένα σε διάφορα σημεία και γωνιές της πόλης, μνημεία της Ρωμαϊκής Περιόδου, μνημεία παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά, οθωμανικά και εβραϊκά, μνημεία των Μεταβυζαντινών αλλά και των Νεότερων Χρόνων συνθέτουν ένα αδιάσπαστο σύνολo μοναδικής αισθητικής και καλλιτεχνικής αξίας, που στοιχειοθετεί και τεκμηριώνει την άποψη ότι η Θεσσαλονίκη διαθέτει μια εντελώς δική της, αυτόνομη και ιδιότυπη, πολιτισμική ταυτότητα.

Δύο εντυπωσιακές επαύλεις, η Βίλα Μορντώχ και η Κάζα Μπιάνκα, συγκαταλέγονται στα πλέον γνωστά μνημεία της πόλης, ως κατεξοχήν δείγματα του αρχιτεκτονικού ρεύματος του εκλεκτικισμού (με επιρροές νεοκλασικές, αναγεννησιακές, μπαρόκ και Art Nouveau), που κυριάρχησε στη Θεσσαλονίκη στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα.

Αμφότερες είναι χτισμένες επί της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας, που δεν είναι άλλη από την ιστορική λεωφόρο των Εξοχών ή των Πύργων, τον κύριο οδικό άξονα της παραθαλάσσιας περιοχής όπου είχαν εγκατασταθεί στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα βαθύπλουτοι έλληνες, τούρκοι, εβραίοι και ευρωπαίοι μεγαλοαστοί.

Η Βίλα Μορντώχ, στη συμβολή των οδών Βασιλίσσης Όλγας 162 και 25ης Μαρτίου, οικοδομήθηκε το 1905 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη, προκειμένου να αποτελέσει την κατοικία του τούρκου μεράρχου Σεϊφουλάχ Πασά.

Δείγμα εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής, στο οποίο συνυπάρχουν νεοκλασικά, αναγεννησιακά, μπαρόκ και Art Nouveau στοιχεία, η βίλα με το χαρακτηριστικό τρούλο πέρασε το 1930 στην κατοχή του Σαμουήλ Μορντώχ, στον οποίον οφείλει τη σύγχρονη ονομασία της.

Η Κάζα Μπιάνκα, στη συμβολή των οδών Βασιλίσσης Όλγας 214 και Θ. Σοφούλη, οικοδομήθηκε κατά τα έτη 1911-1913 σε σχέδια του ιταλού αρχιτέκτονα και πολιτικού μηχανικού Πιέτρο Αριγκόνι.

Το αρχοντικό αποτέλεσε το γαμήλιο δώρο του ιταλοεβραίου βιομηχάνου και μεγαλεμπόρου Ντίνο Φερνάντεζ Ντίαζ προς την ελβετίδα σύζυγό του, Μπλανς ή Μπιάνκα Μέγερ, στην οποία οφείλει τη σύγχρονη ονομασία της η έπαυλη (γνωστή και ως Βίλα Μπλανς, Βίλα Μπιάνκα και Βίλα Φερνάντεζ).

Η ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της βίλας (συνδυασμός εκλεκτικιστικών στοιχείων και στοιχείων Art Nouveau) και η ρομαντική ιστορία που συνδέθηκε με αυτήν (το απαγορευμένο ειδύλλιο που πλέχτηκε ανάμεσα στην κόρη του Φερνάντεζ, Αλίν, και τον αξιωματικό του Ελληνικού Στρατού Σπύρο Αλιμπέρτη) κατέστησαν την Κάζα Μπιάνκα γνωστή και πέραν των ορίων της Θεσσαλονίκης.

Στην Κάζα Μπιάνκα στεγάζεται σήμερα η Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης, με μόνιμη συλλογή έργων του Νικολάου Γύζη και συλλογή έργων χαρακτικής. Επίσης, στην Κάζα Μπιάνκα φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις, καθώς και εκδηλώσεις θεάτρου, λόγου και μουσικής.