Κάποιοι είναι πιο ίσοι στην πανδημία από τους άλλους: Η Γερμανία που τα θέλει όλα δικά της και η Ελλάδα που πήρε λιγότερα εμβόλια

Τη στιγμή που η βελόνα διαπερνούσε το δέρμα της 91χρονης Μάργκαρετ Κίναν, ο πλανήτης παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα. Η ηλικιωμένη στη Βρετανία έγινε ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο που έλαβε το εμβόλιο της Pfizer, σηματοδοτώντας έτσι μια πρώτη νίκη κατά του κοροναϊού. Ωστόσο, την ελπίδα που ένιωσε ο κόσμος, ξεπέρασε ένα άλλο συναίσθημα: η ζήλεια για το εμβόλιο. Και ειδικά στο ζήτημα των εμβολιασμών, οι πλούσιες χώρες ήθελαν και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο.

Με την εμφάνιση του κοροναϊού, σύσσωμος ο πλανήτης ενώθηκε στη μάχη κατά του αόρατου εχθρού. Για πρώτη φορά, υπήρξε συντονισμός στην επιστημονική κοινότητα και συνεργασίες μεταξύ εταιρειών, εργαστηρίων και κρατών για την εύρεση του εμβολίου και της θεραπείας κατά του ιού. Ακολούθησαν και υποσχέσεις για δίκαιη κατανομή του εμβολίου σε όλο τον κόσμο ως παγκόσμιο αγαθό.

Όλα αυτά βέβαια πήγαν περίπατο, όταν ξεκίνησαν οι πρώτοι εμβολιασμοί στον δυτικό κόσμο – μιας και στην Κίνα έχουν ήδη ξεκινήσει εδώ και καιρό, κάτι που Ευρώπη και ΗΠΑ έχουν αποφασίσει να αγνοήσουν εξαιτίας του άτυπου οικονομικού πολέμου μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Ο εθνικισμός του εμβολίου βέβαια είχε ξεκινήσει από το καλοκαίρι, όταν οι φαρμακευτικές εταιρείες ανακοίνωναν τα αποτελέσματα των δοκιμών τους και τα κράτη έριχναν τις προσφορές τους για να εξασφαλίσουν όσο το δυνατόν περισσότερες δόσεις γίνεται.

Από τη διαδικασία αυτή, τα συμπεράσματα έχουν βγει ήδη: μεγάλος χαμένος ήταν η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία προτίμησε να κάνει συμφωνίες εκατομμυρίων με πολλές διαφορετικές εταιρείες, αμελώντας να πάρει επαρκείς δόσεις από τα εμβόλια εταιρειών με επιτυχημένα αποτελέσματα, όπως της Pfizer/BioNTech και της Moderna. Υπάρχουν μάλιστα και κατηγορίες ότι, υπό την πίεση του Παρισιού, το μπλοκ αγόρασε πολλές δόσεις από τη γαλλική Sanofi, της οποίας το εμβόλιο δεν είναι καν έτοιμο.

Να θυμίσουμε σε αυτό το σημείο ότι τα κράτη-μέλη αποφάσισαν να παραγγείλουν συνολικά ως ΕΕ τα εμβόλια για την Ευρώπη, για να μην υπάρξουν ζητήματα όπως παλιότερα με το εμβόλιο της γρίπης Η1Ν1, όπου κάποιες χώρες είχαν προμηθευτεί περισσότερα εμβόλια από ό,τι χρειάζονταν. Πρόκειται για μια ιστορία γνωστή και σε εμάς…

Παράλληλα, με τις διαδικασίες έγκρισης των εμβολίων από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) να προχωρούν με ρυθμούς «χελώνας», η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη – που τα κράτη-μέλη της επικαλούνται μόνο όταν τα συμφέρει – έγινε άφαντη για άλλη μια φορά. Ούτε στη συμβολικά ταυτόχρονη έναρξη των εμβολιασμών στην Ε.Ε. στις 27 Δεκεμβρίου, δεν μπόρεσαν να συντονιστούν τα μέλη του μπλοκ, αφού κάποιες χώρες – όπως η Γερμανία και η Σλοβακία – ξεκίνησαν μια μέρα νωρίτερα.

Θεατής η Κομισιόν, ενώ η Γερμανία τα θέλει όλα δικά της

H Eυρώπη ποτέ δεν αντιμετώπιζε επί ίσοις όροις τα θέματα που την απασχολούσαν και αυτό έχει φανεί και στο μεταναστευτικό, στην οικονομική κρίση, στο ζήτημα του κράτους δικαίου, στο Ταμείο Ανάκαμψης. Για τη «βασίλισσα» της Ευρώπης, δε, τη Γερμανία, η οποία φέτος έχει και την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η διαφορά στάτους είναι ακόμα πιο φανερή.

Η Γερμανία, λοιπόν, που πάντα αρέσκεται σε υποδείξεις και επικρίσεις, είναι υπεράνω της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης για τα εμβόλια. Αφού λοιπόν πήρε περισσότερα από όλους στη μοιρασιά (καθώς έχει μεγαλύτερο πληθυσμό) και αφού τα «έψαλλε» στην Κομισιόν επειδή δεν αγόρασε αρκετά εμβόλια, αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια της.

Όπως αποκαλύπτει λοιπόν το Politico, το Βερολίνο αγόρασε από μόνο του επιπλέον 30 εκατομμύρια εμβόλια από την Pfizer/BioNTech και την CureVac, κατά παράβαση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Μάλιστα, πριν λίγες μέρες, η Γερμανία βρισκόταν σε συνομιλίες και με τη Ρωσία για πιθανή αγορά των δικών της εμβολίων – παρά το γεγονός ότι ο δυτικός κόσμος τα «σνομπάρει».

Πλέον, η Γερμανία έχει περισσότερες δόσεις από τον πληθυσμό της: για 83 εκατομμύρια ανθρώπους έχει αγοράσει  94 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου BioNTech / Pfizer, 64 εκατομμύρια από την ΕΕ και 30 εκατομμύρια από μια ξεχωριστή διμερή συμφωνία. Επιπλέον, το Βερολίνο θα αγοράσει δόσεις που δεν αγοράζουν άλλες χώρες, εξασφαλίζοντας 50 εκατομμύρια από τις 160 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου της Moderna.

Λίγα 24ωρα πριν γίνει αυτή η αποκάλυψη, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν – σημειωτέον είναι Γερμανίδα – διαμήνυε σε αυστηρότατους τόνους ότι «κανένα κράτος-μέλος δεν επιτρέπεται να διαπραγματεύεται παράλληλα».

Όταν όμως η τσέπη του αγοραστή είναι αρκετά βαθιά, τότε ακόμη και η Κομισιόν αναγκάζεται να κάνει τα στραβά μάτια. Κάπως έτσι ερμηνεύεται η συνεχής άρνηση εκπροσώπου της να σχολιάσει και να απαντήσει σε ερωτήματα για τις αντιφατικές ενέργειες της Γερμανίας.

«Όποιος βιάζεται, σκοντάφτει»: Η Ελλάδα αγόρασε 2 εκατ. λιγότερες δόσεις

Όπως ήταν φυσικό, το σενάριο των διμερών συμφωνιών – χωρίς την ΕΕ ως μεσάζοντα – για τα εμβόλια συζητήθηκε και στην Ελλάδα και έγινε μάλιστα αντικείμενο πολιτικής κόντρας.

Σε συνάντησή του με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο Αλέξης Τσίπρας ζήτησε η Ελλάδα να αναζητήσει λύσεις με διμερείς συμφωνίες και πέρα από το ευρωπαϊκό πλαίσιο με εταιρείες ή με χώρες που παράγουν μαζικά το εμβόλιο. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ήρθε για να τον διορθώσει, κατηγορώντας τον ότι δεν είναι καλά ενημερωμένος και δεν επιτρέπεται οι χώρες της ΕΕ να πορεύονται μονομερώς για την αγορά εμβολίων.

Ο κ. Ταραντίλης ξέχασε μάλλον να προσθέσει «όλες οι χώρες της ΕΕ, εκτός από τη Γερμανία». Σε μια περίοδο κατά την οποία τα κρούσματα στη χώρα μας ακολουθούν και πάλι ανοδική πορεία και η πίεση στο ΕΣΥ είναι μεγαλύτερη από ποτέ, η πρόταση του κ. Τσίπρα δεν ακούγεται εντελώς τόπου και χρόνου. Και η Κύπρος, εξάλλου, πρόσφατα ζήτησε από το Ισραήλ να εξετάσει το ενδεχόμενο να της δώσει από τις δικές του δόσεις.

Ενδιαφέρον πάντως έχει όσα αποκαλύπτει το δημοσίευμα του Politico και για τον ελληνικό προγραμματισμό. Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, εξαιτίας του γεγονότος πως «δεν βρίσκονται όλα τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια καλή οικονομική κατάσταση», αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης «δεν παρήγγειλαν τον πλήρη αριθμό των εμβολίων που τους αναλογούσε».

Για τη χώρα μας το δημοσίευμα αναφέρει πως αγόρασε λιγότερο από το επιτρεπόμενο μερίδιό της, καθώς είχε δικαίωμα για την αγορά τουλάχιστον 3,8 εκατ. δόσεων, αλλά τελικά εξασφάλισε μόλις 1,8 εκατ. δόσεις, δηλαδή δύο εκατομμύρια λιγότερες.

Αν και προχωράει με αργούς ρυθμούς, θετικό τουλάχιστον είναι το γεγονός ότι το εμβολιαστικό πρόγραμμα της Ελλάδας πηγαίνει καλύτερα σε σχέση με άλλες μεγάλες χώρες της Ε.Ε. Στη Γαλλία έχουν πραγματοποιηθεί λιγότεροι από 10.000 εμβολιασμούς, ενώ η Ολλανδία ήρθε τελευταία και καταϊδρωμένη με τους εμβολιασμούς να ξεκινάνε την προηγούμενη εβδομάδα.

Οι ξεχασμένες χώρες του Τρίτου Κόσμου

Σε ακόμα χειρότερη κατάσταση, όμως, βρίσκονται οι χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου που για άλλη μια φορά βρίσκονται πίσω. Σύμφωνα με την People’s Vaccine Alliance, πλούσιες χώρες όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Βρετανία έχουν αγοράσει τριπλάσιες δόσεις από τον πληθυσμό τους.

Από την άλλη, περίπου 70 φτωχές χώρες θα μπορέσουν στην καλύτερη περίπτωση να εμβολιάσουν έναν στους 10 εντός του 2021.

Οργανισμοί, όπως ο ΠΟΥ, είχαν προειδοποιήσει για την ανάγκη δίκαιης κατανομής του εμβολίου σε όλον τον κόσμο. Σε αυτό το πλαίσιο, δημιουργήθηκε και ο COVAX, μια συμφωνία όπου οι πλούσιες και μεσαίες χώρες θα διαθέσουν μέρος των εμβολίων τους στις φτωχότερες.

Μέχρι στιγμής έχουν συγκεντρωθεί 2 δισ. δολάρια, ενώ χρειάζονται άλλα 5 δισ. μέχρι το τέλος του χρόνου. Ωστόσο, όλα τα λεφτά του κόσμου δεν αρκούν για να αγοραστούν εμβόλια που ήδη έχει αγοράσει κάποιος άλλος.

Και φυσικά, όπως και η χώρα μας, οι φτωχότερες χώρες δυσκολεύονται να αγοράσουν τα ακριβότερα εμβόλια των Pfizer και Moderna, ενώ πολλές από αυτές δεν διαθέτουν τις κατάλληλες υποδομές για τα ειδικά ψυγεία που χρειάζονται αυτά τα εμβόλια για τη φύλαξή τους.