Το Aptaliko.gr είναι πολλά περισσότερα από ένα site για το ρεμπέτικο

Το Aptaliko.gr ξεκίνησε να υπάρχει σαν ιδέα το καλοκαίρι του 2011. Άρχισε να ζυμώνεται μέσα από συζητήσεις, για να αποκτήσει μια πρώτη μορφή με τη βοήθεια του Google Calendar το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς σαν διαδικτυακό ημερολόγιο καταχώρησης εβδομαδιαίων μουσικών εκδηλώσεων που σχετίζονται με την παραδοσιακή μουσική του ελλαδικού χώρου και της ανατολικής Μεσογείου ευρύτερα. Όλα ξεκίνησαν από μια αυθόρμητη έμπνευση του Ηρωδίωνα Σουλόπουλου, κάτοικο, τότε, Λαμίας:

«Ο ξάδερφός μου είχε ένα μαγαζί στην Λαμία, απέναντι απο το σπίτι μου, που το έλεγαν Απτάλικο και βρισκόταν στα κλεισίματα. Το όνομά του μου είχε μείνει εξ αρχής…  Σε ένα από τα τραπέζια του ανέβασα και το πρώτο ημερολόγιο.»

Το μαγαζί του ξαδέρφου του Ηρωδίωνα

Το Απτάλικο στην αρχική του μορφή

Έκτοτε και για επτά χρόνια μέχρι σήμερα άλλαξε πολλές μορφές και εξελίχθηκε από ένα απλό ημερολόγιο σε ιστοσελίδα παρουσίασης των χώρων, των καλλιτεχνών, των μουσικών συνόλων, των οργανοποιών και των βιβλίων που εκπροσωπούν τα συγκεκριμένα μουσικά είδη. Το ημερολόγιο δεν έπαψε σχεδόν ποτέ να λειτουργεί  και πάντα θεωρείται η πρώτη γραμμή και το σημαντικότερο κομμάτι της ιδέας.

Πράγματι, μέσα από το Aptaliko.gr ενημερωθήκαμε για live, για εμφανίσεις μουσικών απ’ άκρη σ ‘ άκρη της Αττικής: από μεγάλες και γνωστές μουσικές σκηνές, μέχρι τα πιο καλά κρυμμένα ταβερνάκια χωρίς καν δική τους σελίδα στο Facebook. Το Aptaliko βοήθησε την κουλτούρα του αστικού λαϊκού τραγουδιού που βίωνε μία ακόμα του επαν-άνθιση να ριζώσει, να γίνει κτήμα αυτών που έχουν την όρεξη να το αναζητήσουν. Με σεβασμό στους καλλιτέχνες, δημιούργησε ακόμα και μικρά portfolios-τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη.

Μεγάλο γκελ στο «δυναμικό» κοινό το Aptaliko

Μια χρονιά-σταθμός για το Aptaliko.GR ήταν το καλοκαίρι του 2017, όταν ιδρύθηκε η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία ΑΠΤΑΛΙΚΟ με απώτερο σκοπό να προχωρήσει πολλά βήματα παραπέρα από τη συνεχή λειτουργία του ηλεκτρονικού ημερολογίου και της ιστοσελίδας. Σε όλη τη διάρκεια των προηγούμενων χρόνων έως και σήμερα, εκτός λίγων εξαιρέσεων, όλο αυτό το εγχείρημα παρέχει δωρεάν τις υπηρεσίες του στους ακροατές, στους καλλιτέχνες και στους ιδιοκτήτες χώρων που φιλοξενούν εκδηλώσεις.

Κατά τη διάρκεια του έτους 2018 η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία ΑΠΤΑΛΙΚΟ, πιστή στις αρχικές ανάγκες που τη δημιούργησαν, συνέχισε τη διοργάνωση μουσικών εκδηλώσεων και άλλων καλλιτεχνικών παραγωγών παράλληλα με το βασικό της έργο που δε σταμάτησε να είναι η δωρεάν προβολή του διαδικτυακού ημερολογίου μουσικών εκδηλώσεων καθώς και η δωρεάν προβολή καλλιτεχνών, μουσικών σχημάτων και οργανοποιών, όπως και η συγκέντρωση πληροφοριών και τίτλων βιβλιογραφίας σχετικής με την παραδοσιακή μουσική του ελλαδικού χώρου και της ανατολικής Μεσογείου ευρύτερα.

Ο Ρόδης (έτσι λέμε τον Ηρωδίωνα Σουλόπουλο όσοι τον γνωρίζουμε προσωπικά), η Χαρούλα Τσαλπαρά (τραγουδίστρια & μουσικός) και η ομάδα τους, βρίσκονται συνεχώς στη διαδικασία αναζήτησης νέων τρόπων και πόρων που θα τους βοηθήσουν να φτάσουν λίγο πιο κοντά στην ολοκλήρωση του αρχικού οράματος.  Κοινό, μουσικοί, καταστηματάρχες έστελναν μηνύματα, τα social media είχαν ανάγκη από ροή, τα ημερολόγια από ενημέρωση και αυτά είναι οι κορυφές του παγόβουνου…

Έτσι, λοιπόν, το μονοπάτι τους οδήγησε σε δύο επιλογές: τις προσκλήσεις για κατάθεση προτάσεων επιχορηγήσης του ΥΠΠΟΑ καθώς και τις προσκλήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σκοπό την επιτέλεση ερευνητικών προγραμμάτων σχετικών με το συνδυασμό μουσικής και τεχνολογίας.

Δεν είναι τυχαίο ότι στις αρχές του 2019, η εταιρεία ΑΠΤΑΛΙΚΟ ΑΜΚΕ αναδείχτηκε μια από τις «10 ελληνικές startup που αξίζει να δεις» από την ευρωπαϊκή ιστοσελίδα eu-startups.com.

Εδώ και έναν χρόνο, η ομάδα της εταιρείας αναπτύσσει προτάσεις με καινοτόμες ιδέες, σκοπεύοντας να συνεργαστούν με ερευνητικά ιδρύματα, ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα αλλά και ιδιωτικές εταιρίες.

Covid19 & Λαϊκός πολιτισμός-τουρισμός, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά

Ένα από τα θέματα που απασχόλησε τους ανθρώπους πίσω από την εταιρεία ΑΠΤΑΛΙΚΟ ΑΜΚΕ αφορούσε, όπως είναι και φυσικό, το κοροναϊό. Αναρωτήθηκαν «πόσο άλλαξε η ζωή των ανθρώπων του πολιτισμού μετά τον ιό αλλά και τι αντίκτυπο έχει αυτό κοινωνικά από τη στιγμή που επηρεάζει άμεσα τοπικές επαρχίες που είναικαι τουριστικοί προορισμοί». Αναρωτήθηκαν επίσης-και αυτό έχει μεγάλο ενδιαφέρον- αν μπορεί κάποιος να γλεντήσει σε μια online ταβέρνα.

Δείτε μερικά αποσπάσματα της μελέτης τους που παρουσιάστηκε στο 9ο Διεθνές Συνέδριο Στρατηγικού marketing και τουρισμού:

«Τι είναι η Ικαρία ή η Νίσυρος χωρίς τα πανηγύρια τους; Το ίδιο ισχύει για κάθε τοπικό προορισμό σε βουνό και θάλασσα γιατί στην ουσία η συγκέντρωση των ντόπιων και των συσχετισμένων με το χώρο είναι που δίνει χαρακτήρα σε κάθε προορισμό. Τι είναι ο χώρος χωρίς τους ανθρώπους του; Μπορεί αυτό να μεταβεί σε μια ψηφιακή διάσταση και ποια είναι τα υπέρ και τα κατά του;»

Λαϊκό γλέντι σε ελληνική επαρχία

«Το γλέντι: Ετυμολογικά, η λέξη προέρχεται από την τουρκική λέξη “eğlenti”. Είναι μια δυναμική διαδικασία, αποτελούμενη από συγκέντρωση οικογένειας ή/και φίλων, συνοδευόμενη από φαγητό και οινοπνευματώδη και πολλές φορές ζωντανή μουσική. Τα τρία τελευταία είναι τα στοιχεία που θα συμβάλλουν στο να φτάσει η συγκεντρωμένη ομάδα στην ενεργειακή και συναισθηματική κορύφωση του γλεντιού, ονομαζόμενη έκσταση ή αλλιώς «κέφι» (λέξη προερχόμενη κι αυτή από την τουρκική γλώσσα).

Οι διαδικασίες αυτές, αναγκαίες λειτουργικά στις τοπικές κοινωνίες σαν ασφαλιστικές δικλείδες εκτόνωσης της ενέργειας των μελών τους, επαναλαμβάνονται σε κάθε ευκαιρία πολλές φορές ακολουθώντας τον κύκλο των εποχών, με τον οποίο ήταν συνδυασμένες και οι αγροτικές ή κτηνοτροφικές εργασίες των κατοίκων των τοπικών κοινωνιών.

Μετά το κύμα της αστυφιλίας του 20ου αιώνα, ο θεσμός του γλεντιού συνέχισε να υπάρχει με την ίδια δυναμική τόσο στην ελληνική επαρχία, όσο και στα αστικά κέντρα. Στη δεύτερη περίπτωση, το γλέντι μεταφέρθηκε σε κλειστούς ως επί το πλείστον, μικρούς και μεγαλύτερους χώρους, ενώ τα τοπικά μουσικά ιδιώματα αντικαταστάθηκαν στο μεγαλύτερο μέρος από ένα νέο είδος μουσικής, ένα κράμα ανώνυμης και επώνυμης δημιουργίας, δημιουργημένο με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελέσει το νέο κώδικα ψυχαγωγίας και επικοινωνίας των ανθρώπων που προέρχονται από ετερόκλητους τόπους. Το είδος αυτό δεν είναι άλλο από το επονομαζόμενο «ρεμπέτικο” και “λαϊκό” τραγούδι.» […]

[…] «Μετά από έρευνα, παρατηρήσαμε ότι υπάρχουν συνολικά 142 καταγεγραμμένοι χώροι στην Αθήνα οι οποίοι απασχολούν μουσικά σχήματα. 130 από αυτούς κατατάσσονται στην κατηγορία “Στέκια” (μικροί χώροι με φαγητό, ταβέρνες, μεζεδοπωλεία, καφενεία κ.α.), ενώ 12 ανήκουν στην κατηγορία Μουσικές Σκηνές. Στους παραπάνω καταγεγραμμένους χώρους απασχολείται (σύμφωνα με σχετική έρευνα δείγματος 1112 ατόμων που πραγματοποίησε η ΑΠΤΑΛΙΚΟ ΑΜΚΕ) πάνω από το 70% των μουσικών του λαϊκού πολιτισμού.

Περίπου ένας στους δύο μουσικούς του συνόλου που αναφέραμε παραπάνω, απασχολείται και σε τοπικές / θρησκευτικές εκδηλώσεις που δεν είναι άλλες από τα κοινώς λεγόμενα «πανηγύρια». Τα καταγεγραμμένα στοιχεία που έχουμε στα χέρια μας, μας δίνουν ένα μέρος μόνο της εικόνας για τη κοινωνική δυναμική του χώρου, αφού έως τώρα η κοινότητα στην οποία αναφερόμαστε ήταν κατά μεγάλο βαθμό ένας άγνωστος, αχαρτογράφητος χώρος.» […]

[…]»Το Μάρτιο του 2020 ολόκληρη η χώρα πήρε την εντολή να «μείνει σπίτι». Το γεγονός αυτό, καθώς και το συνακόλουθό της, που δεν ήταν άλλη από την αναβολή ή ακύρωση όλων των ζωντανών πολιτιστικών γεγονότων έφερε σαν αποτέλεσμα μια μακρά τρίμηνη σιωπή.

Οι επαγγελματίες καλλιτέχνες, οι ιδιοκτήτες χώρων που φιλοξενούσαν ζωντανή μουσική, αλλά και όλα τα επαγγέλματα τεχνικών που βιοπορίζονταν από τους χώρους αυτούς, βρέθηκαν πρόσωπο με πρόσωπο με την ανεργία και την ένδεια εν μία νυκτί. Επιπρόσθετα, αν αναλογιστούμε το γεγονός ότι περίπου ο μισός πληθυσμός τους προ – κορωνοιού ζούσε με μηνιαίο εισόδημα κάτω των 600 ευρώ και άρα δυσκολευόταν ήδη να καλύψει τις βασικές του ανάγκες, μπορούμε να αντιληφθούμε τι σημαίνει αυτό.

Κοινή εμφάνιση Σουλόπουλου-Τσαλπαρά σε γνωστή μουσική εκπομπή της τηλεόρασης

«Θα ήταν καλό να σημειωθεί ότι η κατάσταση αυτή βαραίνει πολλαπλά τους επαγγελματίες, καλλιτέχνες, τεχνικούς και εργαζόμενους ιδιοκτήτες των χώρων, οι οποίοι αναγκάζονται να βρεθούν εσωτερικά σε μια πρωτόγνωρη σύγκρουση ταυτότητας. Η ίδια τους η ιδιότητα, η οποία φτάνει να ταυτίζεται με την ύπαρξή τους, στην οποία είχαν επενδύσει για μεγάλο χρονικό διάστημα στο παρελθόν, πρέπει τώρα να μεταβληθεί σε κάτι νέο, διαφορετικά απειλείται η επιβίωση αυτών και των οικογενειών τους.»

Η ζωή μετά: η εύστοχη τοποθέτηση των μελετητών αποτυπώνει την πραγματικότητα

«Ήδη, κατά τη διάρκεια της καραντίνας του Μαρτίου του 2020, ξεκίνησαν να ξεπροβάλλουν τα πρώτα σημάδια που δείχνουν το δρόμο προς το μετα-covid μέλλον. Αυτά δεν ήταν άλλα από τις εναλλακτικές διαδικτυακές συναυλίες, καθώς και την ουσιαστική χρήση της λειτουργίας “Live Μετάδοση” κοινωνικών δικτύων όπως το Facebook.

Λειτουργίες όπως αυτές, εξαπλώθηκαν αστραπιαία, στον ίδιο ρυθμό που εξαπλωνόταν η χρήση πλαστικού χρήματος. Οι χρήστες των λειτουργιών, κινούμενοι μαζικά προς τη θέαση τέτοιων τύπων βίντεο και γρήγορα προσαρμοζόμενοι σε αυτές, ξεκίνησαν να αλληλεπιδρούν με ό,τι τρόπο τους παρείχαν οι διαδικτυακές εφαρμογές.

Ξεκίνησε να μεταφέρεται εντός του διαδικτύου ένα υποκατάστατο της δράσης των χώρων με ζωντανή μουσική, παρέχοντας και μία ακόμα δυνατότητα: Τώρα, η σχέση καλλιτέχνη – κοινού μπορούσε να υπάρξει για πολύ μεγαλύτερο αριθμό κοινού απ’ ό, τι στο φυσικό χώρο. Επίσης ξεκίνησε να δημιουργείται μία σχέση που δεν επηρεάζεται από τα σύνορα των εθνικών κρατών ή τα διαφορετικά ωράρια.»

Αυτά γράφουν, μεταξύ άλλων, οι άνθρωποι του Απτάλικου στην ενδιαφέρουσα, σύντομη εργασία τους στο κομμάτι για το «μετά». Η αλήθεια, όμως, είναι ότι είχαν ξεκινήσει να δουλεύουν σχετικά με την τοποθέτηση του λαϊκού τραγουδιού ζωντανά στο διαδίκτυο από αρκετά πιο πριν την πανδημία, ερευνώντας τις δυνατότητες για εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας κοινού και καλλιτεχνών.

Άλλωστε, και πριν την καραντίνα, υπήρχε ένα κοινό που χρειαζόταν διαφορετικές προσεγγίσεις. Μιλάμε για ηλικιωμένους, νοσούντες, κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών επαρχίας και εξωτερικού και όχι μόνο…Όπως γράφουν τα παιδιά: «Πάνω σε αυτή τη λογική είχε ξεκινήσει ήδη η δημιουργία ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων -αποτελούμενη από ελληνόφωνα τραγούδια των δεκαετιών 1900-1930, ελεύθερα πνευματικών δικαιωμάτων-, καθώς και η λειτουργία διαδικτυακού ραδιοφωνικού σταθμού, διαθέσιμου μέσα από την ιστοσελίδα μας.»

Κατά τη διάρκεια των 50 περίπου ημερών της καραντίνας, δημιουργήθηκε το Live.Aptaliko.GR,  ένα σύστημα με δυνατότητα αναμετάδοσης μια διαδικτυακής live μετάδοσης στο facebook ή στο twitch, με ταυτόχρονη σύνδεση πολλών σελίδων facebook και του καναλιού ζωντανής ροής στο youtube. Μέσω του τρόπου αυτού, ο φορέας τους εξέπεμψε 9 ζωντανές μεταδόσεις – παρουσιάσεις σχημάτων και μεμονωμένων καλλιτεχνών.

Όπως λένε «αυτές οι λειτουργίες δεν έχει φυσικά νόημα να συγκριθούν με την ζωντανή εμπειρία παρακολούθησης μιας συναυλίας». Παρ’ όλ’ αυτά, έχουν απόλυτο δίκιο όταν λένε πως αυτές οι λειτουργίες -όπως αποδεικνύεται- θα είναι ο μοναδικός τρόπος παρουσίασης των καλλιτεχνικών έργων κατά τη διάρκεια του επόμενου διαστήματος που θα υπάρχει τήρηση των κανόνων κοινωνικής αποστασιοποίησης για λόγους υγείας και συνεπώς διακοπή ή σοβαροί περιορισμοί της λειτουργίας χώρων συγκέντρωσης ανθρώπων.

Σήμερα, εν μέσω πανδημίας, η ΑΠΤΑΛΙΚΟ ΑΜΚΕ βρίσκεται ήδη στη διαδικασία υλοποίησης της πρότασης «Records.Aptaliko», η οποία επιχορηγήθηκε από το ΥΠΠΟΑ. Πρόκειται στην ουσία για πρόταση ψηφιοποίησης δίσκων 78,45 και 33 στροφών και δημιουργίας διαδικτυακής πλατφόρμας καταχώρησης των ψηφιοποιημένων στοιχείων.

Παράλληλα, από το πρώτο lockdown και ύστερα, συνέστησε ερευνητική ομάδα που ξεκίνησε να διενεργεί έρευνα χαρτογράφησης των μουσικών οι οποίοι εκπροσωπούν τα μουσικά ιδιώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Τα αποτελέσματά της  θα δημοσιοποιηθούν σύντομα. Τους επόμενους μήνες επίσης, η AΠΤΑΛΙΚΟ ΑΜΚΕ σκοπεύει να συνεχίσει και να εξελίξει και το κομμάτι του Live.Aptaliko.gr, εισάγοντας νέα εργαλεία στις live διαδικτυακές αναμεταδόσεις.

Αδημονούμε.

Η ομάδα εθελοντών του Απτάλικου

Ηρωδίων Σουλόπουλος (τεχν. συστημάτων – ιδρυτικό μέλος)

Χάρις Τσαλπαρά (μουσικολόγος – μουσικός – ιδρυτικό μέλος)

Χρυσούλα Κεχαγιόγλου (μουσικός)

Σοφία Λαμπροπούλου (μουσικός)

Κωνσταντίνα Καραμέρη (διαχειρίστρια Πολ. Προγραμμάτων – νομική σύμβουλος)

Γιάννης Σκλίας (Στατιστικολόγος – Υπ. Διδάκτωρ)

Ιωάννης Τσιουλάκης (μουσικός, Διδάκτωρ Π. Μπέλφαστ)

Γιάννης Σκαρπέλος (Διδάκτωρ Π. Παντείου – οπτικοποιήσεις δεδομένων και στατιστικών)

Ηλέκτρα Άνθη (επιμέλεια γραφικών)

Δάφνη Σγουρού (επίβλεψη γραφικών)

Μυρτώ Βιδάλη  (υπεύθυνη επικοινωνίας)

Βασίλης Σαλούστρος (προγραμματιστής)

Ηλιάνα Σπιλιοπούλου (προγραμματίστρια)

Αλέξανδρος Καραγιάννης (τεχν. συστημάτων)

Λία Σμαράγδα (τεχν. ήχου)

Κωνσταντινος Μπακουνάκης (συντηρητής έργων τέχνης)

Φώτης Κατσιούλας (Υπ. επιχ . Προγραμμάτων)

Χρήστος Φαναρίτης (μουσικός – συλλέκτης)