Χαρακτηριστικά ορθής διακυβέρνησης

Με αφορμή τις αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα είναι επίκαιρη μιά αναφορά στα στοιχεία που περιγράφουν την συμπεριφορά μιάς σωστής διακυβέρνησης. Η σημερινή κυβέρνηση υπερηφανεύεται πως ακολουθεί το πρότυπο ενός ‘επιτελικού κράτους’. Ενός σχήματος διακυβέρνησης δηλ που αφοσιώνεται στην διαμόρφωση και διατύπωση γενικών κατευθύνσεων κι όχι στην ανάλωση των στελεχών της κυβέρνησης σε καθημερινές λεπτομέρειες και μικροζητήματα. Αυτό είναι σωστό εφ όσον οι λεπτομέρειες αυτές έχουν με ακρίβεια αποτυπωθει ώστε τα στελέχη του δημόσιου τομέα, κι όχι της κυβέρνησης, γνωρίζουν απόλυτα προτεραιότητες, χειρισμούς και τρόπους αντίδρασης αν κάτι δεν πάει καλά.

Αυτο βέβαια προυποθέτει μια Κεντρική Μονάδα  Θεώρησης Πολιτικής (Central Policy Review Sraff, επι Συντηρητικών Κυβερνήσεων Θάτσερ και Μέητζορ κι Εργατικής, του Τόνυ Μπλέρ). Εκεί σχεδιάζεται κεντρικά μια μεσο-μακροπρόθεσμη πολιτική με μικρά σχετικα περιθώρια αλλαγών. Οι σχετικές πολιτικές είναι κεντρικά αποφασισμένες και τα μέλη της κυβέρνησης ξέρουν ακριβώς τι πρέπει να κάνουν. Οι πολιτικές δεν αναθεωρούνται με βάση τις όποιες αντιδράσεις και ανά 6μηνο γίνονται απολογισμοί και αναθεωρήσεις όπου χρειάζονται. Ο μεγαλύτερος εχθρός μιάς τέτοιας συνεκτικής πολιτικής ειναι η τακτική του «βλέπουμε και κάνουμε». Οφείλει να υπάρχει κάποιος κεντρικός ιδεολογικός μπούσουλας που να στηρίζεται είτε στην λογική των μηχανισμών της αγοράς είτε σε έναν ήπιο κρατικό παρεμβατισμό. Και να υπάρχουν κάποιοι κανόνες απαραβίαστοι, λχ άτεγκη εφαρμογή του νόμου, καμμία εξαίρεση από σχετικές ποινές, λογική ορθολογικού κράτους δικαίου.

Ενα άλλο σοβαρό ζήτημα είναι οι επικαλύψεις αρμοδιοτήτων. Οι καθυστερήσεις, οι αδράνειες και οι ανακολουθίες συνήθως οφέιλονται στην έλλειψη η παράκαμψη ευθυνών. Και το φαινόμενο αυτό κρύβεται πίσω από ασάφεια στις επι μέρους κυβερνητικές αρμοδιότητες. Τα πολλά υπουργεία προκαλούν ζητήματα συναρμοδιοτήτων και χάους καταλήγοντας σε φαινόμενα αδράνειας και καθυστερήσεων. Καλύτερα είναι πολύ λιγότερα, και μεγαλύτερα, Υπουργεία που όμως οι όποιες συναρμοδιότητες υπηρεσιών θα λύνονται από μία κεντρική απόφαση – ενός Υπουργού. Κι όχι από περισσότερους, που θα δημιουργεί θέμα συνυπογραφών και συνακόλουθα ανταγωνισμό ενδοκυβερνητικών γραφειοκρατιών.

Η συνέχεια επίσης, και η κατάργηση των μπρος – πίσω, αποτελεί ένα ακόμη στοιχείο ορθής διακυβέρνησης. Για να αισθανθεί η κοινωνία σιγουριά οφείλουν οι πολίτες να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στους κυβερνητικούς χειρισμούς. Ιδίως στην συνέχεια και την σταθερότητά τους. Συχνές αλλαγές αποφάσεων και τακτικές αναθεωρήσεις επιλογών καλλιεργούν κλίμα αμφισβήτησης κι ελάχιστης εμπιστοσύνης. Οι κοινωνίες προσαρμόζονται – άλλες γρηγορότερα κι άλλες με καθυστέρηση – στις αλλαγές. Αυτό που είναι δύσκολο σε κάθε περίπτωση είναι η αποκατάσταση της ομαλότητας σε περιπτώσεις συχνών αλλαγών κι ανακατατάξεων. Οπως, το ‘έχουμε, και σε λίγο δεν έχουμε’  lockdown!

Τελευταία παρατήρηση στη σειρά, όχι όμως και στις περιπτώσεις, είναι ο περιορισμός των εξαγγελιών. Ορθή διακυβέρνηση δεν είναι η ανακοίνωση του τι σκεπτόμασθε να κάνουμε, αλλά η γνωστοποίηση της απόφασης που ήδη πάρθηκε. Ετσι ώστε να μην συσσωρεύονται αντιδράσεις που τελικά ματαιώνουν πολλές προθέσεις.