Κώστας Στεργιόπουλος : Τι σχέση έχω εγώ μ’ αυτό το πρόσωπο στον καθρέφτη

Τι σχέση έχω εγώ μ’ αυτό το πρόσωπο,

που με κοιτάζει επίσημα κι επιτιμητικά.

Κάπου το ξέρω, βέβαια,

ή μάλλον κάπου το ήξερα

Συγκατοικούσαμε κάποτε

μπορεί και να συγκατοικούμε

-θύματα συνωνυμίας και πλαστοπροσωπίας.

Τι σχέση έχω εγώ μ’ αυτό το πρόσωπο στον καθρέφτη,

τι σχέση έχω εγώ με τον καθηγητή!

*Ποίημα του Κώστα Στεργιόπουλου από τη συλλογή «Αλλαγή φωτισμού» (Τα ποιήματα Β’, 1965-1983, Αθήνα, εκδόσεις Νεφέλη 1992, σ. 211).

Ως ένας πνευματικός άνθρωπος με δράση σε δύο ταυτόχρονα πεδία, το ποιητικό αλλά και το διδακτικό (φιλόλογος και πανεπιστημιακός καθηγητής γαρ), ο Στεργιόπουλος τοποθετείται με αυτοσαρκασμό στο ζήτημα της σχέσης του ποιητικού υποκειμένου με τον καθηγητή, στο ζήτημα των κινδύνων που εγκυμονεί ο συμβατικός ρόλος του καθηγητή  για την ποιητική έμπνευση και δημιουργία.

Σε ό,τι αφορά αυτήν τη λιγότερο ή περισσότερο συγκεκαλυμμένη διπλοπροσωπία, που απειλεί με πνευματική αποξήρανση τον άνθρωπο που γράφει, ο Στεργιόπουλος απαντά ως εξής στους Αντώνη Φωστιέρη και Θανάση Νιάρχο («Σε β’ πρόσωπο. Μια συνομιλία του Κώστα Στεργιόπουλου με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο», Η λέξη, τχ. 103, Μάιος-Ιούνιος 1991, σ. 446-450: 447):

«Η φιλολογία είναι ένα τρίτο μάτι βοηθητικό. Δεν μπορεί να σε κάνει να δεις ό,τι δε βλέπεις με τα δυο σου μάτια ή και με το ένα σου, που συχνά αρκεί, σε μια κατά μέτωπο αντιμετώπιση των έργων της λογοτεχνίας, για να σου εξασφαλίσει τη διάσταση του βάθους. Μπορεί, εντούτοις, να σου υποδείξει κάτι που δεν πρόσεξες και να σου δώσει τον τρόπο να το συνδυάσεις με κάτι άλλο που είχες προσέξει· μπορεί να σου δώσει μέθοδο, για να φτάνεις, ανάλογα με τις δυνατότητές σου, όπου δεν είναι σε θέση να φτάσει η ίδια μόνο με τα δικά της όπλα».

Ο Κώστας Στεργιόπουλος, ποιητής, πεζογράφος, κριτικός της λογοτεχνίας, νεοελληνιστής φιλόλογος και πανεπιστημιακός, γεννήθηκε στην Αθήνα στις 20 Μαΐου 1926.

Η πολύπλευρη αυτή πνευματική προσωπικότητα σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Δίδαξε αρχικά στη μέση ιδιωτική εκπαίδευση και στη Σχολή Κινηματογράφου και Θεάτρου του Λυκούργου Σταυράκου.

Από το 1966 έως το 1969 ο Στεργιόπουλος εργάστηκε ως λέκτορας στην έδρα Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια ως βοηθός στο Σπουδαστήριο Βυζαντινής και Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (1969-1972), έως την παύση του από το δικτατορικό καθεστώς.

Το 1974 έγινε καθηγητής στην ίδια έδρα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, όπου υπηρέτησε έως το 1984, όταν αποχώρησε με εθελουσία έξοδο.

Το 1986 ο Στεργιόπουλος αναγορεύτηκε ομότιμος καθηγητής του προαναφερθέντος πανεπιστημιακού ιδρύματος.

Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε ως μαθητής γυμνασίου στο περιοδικό «Νέα Εστία», το 1943.

Έκτοτε κείμενά του δημοσιεύτηκαν σε πολλά περιοδικά και εφημερίδες.

Ο Στεργιόπουλος εξέδωσε δέκα ποιητικές συλλογές, δύο βιβλία με διηγήματα, ένα μυθιστόρημα και εννιά κριτικά και φιλολογικά βιβλία.

Έργο ζωής για εκείνον υπήρξε η ενασχόλησή του με το λογοτέχνη Τέλλο Άγρα σε επίπεδο κριτικής μελέτης και φιλολογικής επιμέλειας.

Ανάμεσα στις πολλές τιμητικές διακρίσεις που απέσπασε, ξεχωρίζουν τα Κρατικά Βραβεία Ποιήσεως (Β΄ το 1961 και Α΄ το 1992), το Βραβείο Δοκιμίου – Μελέτης του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (1997) και το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας (2004) για το σύνολο του έργου του.

Ο Στεργιόπουλος διακρινόταν για το δημοκρατικό ήθος, την επιστημονική κατάρτιση, την οξεία κριτική παρατήρηση, τη στοχαστική διάθεση, τη λεπτή ειρωνεία, την ικανότητά του να ισορροπεί ανάμεσα στη φιλολογική αυστηρότητα και την αγάπη του για την τέχνη.

Ποιήματα του Στεργιόπουλου, ο οποίος θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς ποιητές της χώρας μας, μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες (γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, γερμανικά, σουηδικά, ρωσικά, πολωνικά, ρουμανικά, βουλγαρικά, ισπανικά και ουγγρικά) και δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά και ανθολογίες του εξωτερικού.

Επίσης, διηγήματα και κριτικά κείμενα του ιδίου μεταφράστηκαν στα γαλλικά, τα βουλγαρικά, τα πολωνικά, τα αγγλικά, τα ισπανικά και τα ιταλικά.

Ο Στεργιόπουλος υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά μέλη και πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων επί δύο θητείες, καθώς και ιδρυτικό μέλος και επίτιμος πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας.

Ο Κώστας Στεργιόπουλος, ένας πραγματικά χαρισματικός δάσκαλος, απεβίωσε στις 11 Ιανουαρίου 2016, σε ηλικία 90 ετών.