Διερευνητικές επαφές : Με εμπόδια ξεκινά ο ελληνοτουρκικός διάλογος

Πυρετώδεις διπλωματικές διεργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη ενόψει της έναρξης των διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στις 25 Ιανουαρίου στην Κωνσταντινούπολη. Σήμερα οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών Νίκος Δένδιας και Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα συναντηθούν με τους πρεσβευτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να τους ενημερώσουν για την εξέλιξη αυτή.

Ωστόσο, η επανέναρξη του διαλόγου ξεκινά με ένα μεγάλο αγκάθι που είναι η διαφορετική γραμμή αφετηρίας των δύο πλευρών. Η Αθήνα θα καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου με μοναδικό θέμα στην ατζέντα τον καθορισμό θαλασσίων ζωνών, ενώ η Άγκυρα έχει ήδη διαμηνύσει -διά στόματος Τσαβούσογλου- πως θα θέσει ζητήματα όπως η αποστρατιωτικοποίηση νησιών και οι γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο.

Σε κάθε περίπτωση, η πρώτη συνάντηση έπειτα από σχεδόν πέντε χρόνια αναμένεται να είναι αναγνωριστικού τύπου, καθώς η ελληνική αντιπροσωπεία θα πρέπει να διαπιστώσει ποιες είναι οι πολιτικές εντολές που έχει η τουρκική και ποια είναι τα περιθώρια συζητήσεων.

Το μήνυμα του Μητσοτάκη για τους όρους που θέτει η Ελλάδα

Λίγες ώρες μετά την ανοιχτή πρόσκληση Τσαβούσογλου, ο έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, διαμήνυσε στη γειτονική χωρά ότι οι διερευνητικές επαφές θα αφορούν μόνο το θέμα του καθορισμού των θαλάσσιων ζωνών.

«Δεν πρόκειται να συζητήσει καμία ελληνική κυβέρνηση θέματα περί αποστρατιωτικοποίησης νησιών ή γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο» τόνισε ο πρωθυπουργός, διαβεβαιώνοντας πως «όπως δεν τα συζήτησε καμία κυβέρνηση στο παρελθόν, έτσι θα πράξει και αυτή».

Σχολιάζοντας τις προσπάθειες της Τουρκίας να ανοίξει τη «βεντάλια» της ατζέντας, σε συνέντευξή του στον ANT1, ο κ. Μητσοτάκης επεσήμανε πως υπάρχει διάθεση και επιθυμία να βρούμε ένα πλαίσιο επίλυσης της βασικής μας διαφοράς με την Τουρκία, αφήνοντας όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά σε περίπτωση που η Άγκυρα επανέλθει στην παραβατική συμπεριφορά.

Όπως χαρακτηριστικά είπε, «θα υπάρχει αντίδραση ευρωπαϊκή αν συνεχίσει την προκλητικότητα. Η χώρα μας έχει ως κεκτημένο μια σειρά αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που στέλνουν ξεκάθαρο μήνυμα στην Τουρκία ότι θα υπάρξει κόστος», ενώ αναφορά έκανε και στη διαδικασία κυρώσεων από τις ΗΠΑ για τους S-400.

Anadolu: Αυτοί είναι οι έξι βασικοί πυλώνες στις διερευνητικές με την Ελλάδα

«Τουρκία και Ελλάδα ξεκινούν πέντε χρόνια μετά τις διερευνητικές συνομιλίες για το Αιγαίο και τη Μεσόγειο με στόχο να μπουν τα θεμέλια για μια δίκαιη και ολοκληρωμένη λύση στο Αιγαίο Πέλαγος και στην Αν. Μεσόγειο» αναφέρει σε δημοσίευμά του το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, στο οποίο αναφέρονται τα ζητήματα που θα επιδιώξει να συζητήσει η Άγκυρα.

Συγκεκριμένα, το πρακτορείο αναφέρει πως οι διαφορές που θα πρέπει να συζητηθούν όσον αφορά το Αιγαίο Πέλαγος είναι: Υφαλοκρηπίδα, χωρικά ύδατα, εναέριος χώρος, αποστρατικοποίηση νησιών, καθεστώς νησίδων και βραχονησίδων, κέντρα εναέριας κυκλοφορίας (FIR) και δικαιοδοσία επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης. Όσον αφορά την Ανατολική Μεσόγειο υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, στο πλαίσιο μιας «δίκαιης λύσης» που δεν θα παραβλέπει την προστασία των δικαιωμάτων του ψευδοκράτους στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου.

«Οι δύο χώρες πραγματοποίησαν 60 γύρους συναντήσεων έως το 2016. Στη συνέχεια δεν πραγματοποιήθηκε κανένας νέος γύρος διερευνητικών συνομιλιών, λόγω απροθυμίας της κυβέρνησης Τσίπρα της εποχής. Ωστόσο, η αυξανόμενη ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο, έφερε στην επιφάνεια την αναγκαιότητα καθιέρωσης ενός διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών»
αναφέρει το πρακτορείο, κάνοντας στη συνέχεια λόγο στις πρωτοβουλίες που έλαβε η Ε.Ε., μέσω της γερμανικής προεδρίας, για επανέναρξη των συνομιλιών, που «υπονομεύθηκε» – όπως υποστηρίζει το δημοσίευμα – από τη Συμφωνία Ελλάδας και Αιγύπτου για την ΑΟΖ τον περασμένο Αύγουστο.

Πρωτοβουλίες υπήρξαν και από την πλευρά του ΝΑΤΟ, με κύριο στόχο: «την αποτροπή ατυχημάτων και ανεπιθύμητων συμβάντων μεταξύ των δύο χωρών» στο Αιγαίο Πέλαγος και την Ανατολική Μεσόγειο.

Το Anadolu σχολιάζει πως κύριος στόχος της Ελλάδας τους προηγούμενους μήνες, ήταν η επίκληση της «αλληλεγγύης» των κρατών -μελών της Ε.Ε. με στόχο τη δημιουργία ενός αντιτουρκικού τόξου, λόγω των δραστηριοτήτων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, και την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία. «Ωστόσο πολλές χώρες, ειδικά η Γερμανία που είχε και τη προεδρία της Ε.Ε., τάχθηκε υπέρ του διαλόγου με την Τουρκία και κατά αυστηρών κυρώσεων που ζητούσαν Ελλάδα και Κύπρος» όπως γράφει χαρακτηριστικά.

Το δημοσίευμα επισημαίνει πως «σκοπός των συνομιλιών είναι να τεθούν τα θεμέλια για μια δίκαιη και ολοκληρωμένη λύση στο Αιγαίο», αναφέροντας στη συνέχεια την «ατζέντα» που επιδιώκει να θέσει η Άγκυρα στο τραπέζι των συνομιλιών, παρά την ξεκάθαρη θέση της Αθήνας πως: «μοναδικό θέμα συζήτησης είναι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών».

Τέλος το δημοσίευμα σημειώνει πως οι διερευνητικές συνομιλίες μεταξύ των υπουργείων Εξωτερικών, πραγματοποιούνται κάτω από πλήρη μυστικότητα και δεσμεύονται -και από τις δύο πλευρές- από το απόρρητο.

Φίλης: Αναμένεται νέος γύρος τουρκικής προκλητικότητας

Μιλώντας στο MEGA ο καθηγητής Γεωστρατηγικής Κωνσταντίνος Φίλης ανέφερε ότι η μεταστροφή της Τουρκίας από τις αλλεπάλληλες προκλήσεις προς την επανέναρξη του διαλόγου οφείλεται στην επιδίωξη του Ερντογάν να μη διαρρήξει πλήρως τις σχέσεις με Ευρωπαϊκή Ένωση, ΗΠΑ και εν γένει τη Δύση.

Όπως εξήγησε ο κ. Φίλης, το χρονικό όριο των έξι μηνών που έδωσε η Άγκυρα στην Αθήνα, μετά την επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών, είναι προσχηματικό. «Το χρονικό όριο των έξι μηνών που έδωσε η Τουρκία θα καταδείξει ότι η ελληνική πλευρά δεν μπορεί να διαπραγματευτεί πράγματα που μια χώρα διαπραγματεύεται αν χάσει σε πόλεμο. Θα προσπαθήσει να ρίξει το φταίξιμο στην Ελλάδα. Δηλαδή ότι εμείς δεν συζητάμε. Και θα έχουμε τον επόμενο γύρο της τουρκικής προκλητικότητας» σημείωσε.

Σε ότι αφορά την ατζέντα των συνομιλιών, ο κ. Φίλης υπογράμμισε ότι η Τουρκία «θα προσπαθήσει σιγά σιγά και με διάφορους εκβιαστικούς και διπλωματικούς τρόπους να διολισθήσουμε σε μια συζήτηση εφ’ όλης της ύλης. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί».

Διάσταση απόψεων

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο καθηγητής Οικονομικής Γεωγραφίας και Γεωπολιτικής στο ΕΚΠΑ, Ιωάννης Μάζης, επισημαίνει ότι ενώ η πρόθεση της Ελλάδας είναι να υπάρξει σύνταξη συμφωνητικού για προσφυγή στη Χάγη για το θέμα των θαλασσίων ζωνών, η Τουρκία θα επιδιώξει να τεθεί στο τραπέζι ολόκληρη η «ατζέντα Καλίν», όπως χαρακτήρισε τις τουρκικές αξιώσεις.

Με αιχμή τις δηλώσεις του Ιμπραήμ Καλίν, ότι «έχει μείνει στο παρελθόν το ζήτημα των ευρωπαϊκών κυρώσεων σε βάρος της Άγκυρας», ο κ. Μάζης εκτίμησε μιλώντας στον Σκάι ότι η Τουρκία επιδιώκει να μην επιβληθούν κυρώσεις, να μην διαταραχθεί η τελωνειακή ένωση με την ΕΕ αλλά και να λάβει χρήματα για το μεταναστευτικό.

«Δεν βλέπω καρποφορία αυτών των διερευνητικών και φοβούμαι ότι τον Μάρτιο θα έχουμε νέες καταστάσεις και διαφωνίες που θα οδηγήσουν σε νέες οξύνσεις», τόνισε ο κ. Μάζης.

Από την πλευρά του ο Κώστας Υφαντής, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο δήλωσε ότι οι διερευνητικές είναι μια διαδικασία που επιθυμούσε η Ελλάδα και την οποία η Τουρκία έχει τορπιλίσει τουλάχιστον δύο φορές. Μάλιστα, δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο η Άγκυρα να επανέλθει στις προκλήσεις και την ένταση που η Τουρκία χρησιμοποιεί ως μοχλό πίεσης και γι αυτό η ελληνική πλευρά χρειάζεται αντοχές.

Οι έλληνες διπλωμάτες που θα αναλάβουν τις επαφές

Επικεφαλής της ελληνικής διπλωματικής ομάδας που θα προσέλθει στον 61ο γύρο των διερευνητικών επαφών αναμένεται να είναι ο πρέσβης ε.τ. Παύλος Αποστολίδης, ο οποίος ηγείται της ομάδας από το 2010.

Ο πρώην διοικητής της ΕΥΠ θεωρείται έμπειρος διπλωμάτης και πρόσωπο – κλειδί. Το 1984 ανέλαβε σύμβουλος της ελληνικής πρεσβείας στην Αγκυρα, έχει διατελέσει πρεσβευτής της Ελλάδας στην Κυπριακή Δημοκρατία, μόνιμος αντιπρόσωπος της χώρας στην ΕΕ.

Η τελευταία συνάντησή του στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών ήταν τον Μάρτιο του 2016 με τον τότε υφυπουργό Εξωτερικών Φεριντούν Σινιρλίογλου (πρόκειται για τον τούρκο διπλωμάτη που βρίσκεται σήμερα στη Νέα Υόρκη ως μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στα Ηνωμένα Εθνη). Οσον αφορά τον τούρκο διαπραγματευτή, το πιθανότερο είναι αυτόν τον ρόλο να αναλάβει ο γενικός διευθυντής του ΥΠΕΞ Τσαγατάι Ερτσιγές.

Επισημαίνεται ότι ο Ερτσιγές είναι ο συντάκτης προκλητικών χαρτών, όπως αυτών που έχουν αναρτηθεί στο τουρκικό υπουργείο και αξιώνουν την αποστρατιωτικοποίηση ελληνικών νησιών.

Η επίσημη πρόσκληση για τον 61ο γύρω των διερευνητικών επαφών