Ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος σε μια εκ βαθέων εξομολόγηση αναλύει τα τραγούδια της «Εποχής του θερισμού»

Οδηγώντας ένα βροχερό μεσημέρι για να φτάσω στο σπίτι του Γεράσιμου Ευαγγελάτου, προσπαθώ να σκεφτώ τι έχει αλλάξει στη ζωή μας από την πρώτη φορά που συναντηθήκαμε μέχρι σήμερα, που μας εισάγει στην «Εποχή του θερισμού».

Τίποτα, είναι η πρώτη μου σκέψη. Αγαπηθήκαμε από την πρώτη στιγμή που το ντροπαλό αδύνατο αγόρι μπήκε στο γραφείο της εφημερίδας Metropolis.

Έκτοτε ακολούθησαν δεκάδες τέτοιες συναντήσεις (στο γραφείο, σε συναυλίες, σε θεατρικές παραστάσεις, σε κοινωνικές εκδηλώσεις), καμία όμως για συνέντευξη.

Κάπως έγινε και μιλούσα πάντα για τις καλλιτεχνικές ανησυχίες της τριάδας με τη Νατάσσα και τον Θέμη. Την Νατάσσα Μποφίλιου και τον Θέμη Καραμουρατίδη.

Τον Γεράσιμο τον φύλαγα για τις πιο προσωπικές μου σκέψεις. Για αυτά τα μηνύματα που έλεγαν: «Δεν μπορεί να το έχεις γράψει αυτό χωρίς να παρακολουθείς τη ζωή μου».

Κολλημένη στην κίνηση το ραδιόφωνο βάζει «Η καρδιά πονάει όταν ψηλώνει». Ξαφνικά, κατάλαβα τι έχει αλλάξει όλα αυτά τα χρόνια…

Την τελευταία φορά που άκουσα το συγκεκριμένο τραγούδι, λίγες μέρες πριν. δεν ήμουν μόνη στο αυτοκίνητο. Ένα τετράχρονο κορίτσι στο πίσω κάθισμα τραγουδούσε «από μικροί πρέπει να μοιραζόμαστε…» και αναρωτιέται πώς γίνεται η καρδιά να ψηλώνει… «Θα πάρω τον Γεράσιμο να σου εξηγήσει» της απαντάω με ευκολία, χωρίς φυσικά να καταλάβει.

Τελειώνοντας την κουβέντα με τον Γεράσιμο, έχω αποφασίσει ότι και αυτή τη φορά θα αφήσω τα δικά του λόγια να ορίσουν το κείμενο.

Οι σκέψεις του, άλλωστε, δεν χρειάζονται παρεμβολές, αναλύσεις ή ερμηνείες.

Ο πιο αγαπημένος σύγχρονος στιχουργός, το αγόρι που θα λατρεύει πάντα τα μιούζικαλ, αυτός που «ευθύνεται» για τους στίχους της μαγικής τριάδας, αυτός που φεύγει πάντα πρώτος μετά από τις συναυλίες τους, που δύσκολα μιλάει στις κάμερες αλλά πάντα μιλάει στις καρδιές μας, αποκαλύπτει τον… εαυτό του.

Πότε ένιωσε ότι μπορεί η τριάδα να διαλυθεί, τι κάνει πριν από κάθε δίσκο, σε ποιά τραγούδια του Θερισμού άλλαξε τελικά στίχους όταν άκουσε τη μουσική του Θέμη και πολλά άλλα

Ο όρκος που έδωσε μετά τη Βαβέλ

Στη «Βαβέλ» είχα πιεστεί πάρα πολύ χρονικά. Λόγω της οικονομικής κατάστασης που είχαμε περάσει, δεν είχα καμία διάθεση να γράψω. Ένιωθα ότι αυτό που κάνουμε δεν αφορά αυτό που συμβαίνει και την ίδια στιγμή θα ήταν βεβιασμένο να προσπαθήσω να το αποτυπώσω. Βρέθηκα κάπου εκκρεμής σε αυτό το πράγμα και δεν ήθελα να το ξαναπεράσω.

Είχαμε κλείσει να κάνουμε live στο Βοτανικό, το μεγαλύτερο άνοιγμά μας σε τόσο μεγάλο μαγαζί. Το είχε κλείσει η Κατερίνα Σταματάκη, η μάνατζέρ μας, πολύ καιρό πριν. Εγώ είχα μουδιάσει και δεν είχα γράψει τίποτα, δεν είχαμε υλικό για τον νέο δίσκο. Αρχές καλοκαιριού μας λέει η Κατερίνα: «θέλω μέχρι τον Νοέμβριο πρόταση παράστασης, φωτογράφηση και τίτλο».

Έκατσα και έστυψα τον εαυτό μου να γράψω τραγούδια και πιέστηκα πάρα πολύ. Λειτούργησε, αλλά αν το βάλεις συγκριτικά, η δημιουργική διαδικασία που είχαμε σε αυτό το δίσκο, είναι η μέρα με τη νύχτα.

Εγώ τότε πήρα έναν όρκο, ότι στον επόμενο δίσκο θα κάτσω να δουλέψω με πολυτέλεια. Ενώ τα παιδιά τρέχανε τα live της «Βαβέλ» και όλα τα υπόλοιπα που κάναμε, την ίδια στιγμή εγώ, χωρίς να τους πω τίποτα, είχα αρχίσει μόνος μου να μπαίνω σε μια διαδικασία επαναπροσδιορισμού αυτού που κάναμε.

Δηλαδή ποιός είμαι καλλιτεχνικά, ποιοί είμαστε ως τριάδα καλλιτεχνικά, τι τραγούδια θέλω να γράψω. Ένας χρόνος πριν την ηχογράφησή του για εμένα λειτούργησε ως περίοδος προετοιμασίας.

Πώς δημιουργήθηκε  «Η εποχή του θερισμού»

Σε κάποια φάση τον Φεβρουάριο βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την κατάσταση του covid, οπότε για άλλη μια φορά εγώ κατεβάζω ρολά. Τότε δίνω στον Θέμη ένα μεγάλο φάκελο με όλες τις σημειώσεις μου, που ήταν τραγούδια μεμονωμένα. Τον είχα ονομάσει συμβολικά «Δικαίωμα στη λήθη» επειδή δεν μας φοβίζει τίποτα και του είπα: «πάρ’ το και παίξε».

Μπήκαμε σε μια δημιουργική διαδικασία και εγώ και ο Θέμης, που μας πυροδότησε με έναν καινούργιο τρόπο, ακριβώς επειδή δεν είχαμε να λογοδοτήσουμε πουθενά. Δεν ξέραμε πότε θα βγει ο δίσκος, δεν ξέραμε πότε θα γίνουν live, δεν ξέραμε τίποτα. Οπότε, με το τέλος του πρώτου lockdown ξεκινήσαμε ηχογραφήσεις. Και έτσι κυκλοφόρησε ο δίσκος. Πολύ φυσικά, πολύ αβίαστα.

Ήθελα να είμαι 100% ειλικρινής

Η μόνη παράμετρος που έβαλα σε αυτόν το δίσκο είναι ότι θέλω να είμαι απόλυτα ειλικρινής. Πλησιάζω στα 40. Δεν θέλω να λογοδοτήσω σε καμία προσδοκία του κόσμου, σε καμία προσδοκία του τι περιμένουν να ακούσουν, σε καμία προσδοκία επόμενου δίσκου.

Εγώ κάθε φορά που ετοιμάζουμε νέο δίσκο, αμφισβητώ πάρα πολύ ότι η στιχουργική είναι το πεδίο που με εκφράζει περισσότερο, γιατί θέλω να είμαι αθώος. Να νιώθω ότι είμαι το ίδιο αυθεντικός και ειλικρινής όπως όταν ξεκίνησα στον πρώτο δίσκο, να είμαι στο δωμάτιό μου και να γράφω τις σκέψεις μου.

Ο δίσκος μας έφερε φως

Είχα μια πολύ μεγάλη φοβία μέσα στο χρόνια όταν σκεφτόμουν τι δίσκο θα κάνουμε όταν θα είμαι κοντά στα 40. Πάντα σκεφτόμουν όταν γράφαμε στα 20, στα 25, στα 30, όταν έρθει εκείνο το ορόσημο το ηλικιακό των 40, πώς θα μιλήσουμε για το μέσα μας.

Αυτό που μας αιφνιδίασε και τους τρεις είναι ότι ενώ είμαστε σε μια πολύ δύσκολη περίοδο, πολύ σκοτεινή, πιό φτωχή από ποτέ, πιό ανασφαλή από ποτέ, αυτός ο δίσκος μας έφερε φως. Γιατί πολύ απλά, όταν έχεις χάσει πάρα πολλά πράγματα, δεν έχεις να φοβηθείς κάτι άλλο.

Αρκεί να έχεις τα πολύ βασικά. Τους ανθρώπους σου, την ελευθερία να μπορείς να εκφράζεται και δύο τρεις ανθρώπους να σε ακολουθούν και να ακούν τη μουσική σου. Ακόμη και τα κρυμμένα του δίσκου, αυτά που κλείνουν το μάτι στον παλιό μας εαυτό, έχουν μέσα τους ένα χαμόγελο.

Η μεγάλη απόφαση

Η μεγάλη αποκάλυψη συνέβη στη ζωή μου όταν έγραψα το «Εν λευκώ». Κατάλαβα ότι είναι μια στιγμή που παίρνεις μια σημαντική απόφαση. Είτε αρχίζεις αυτό που θεωρητικά κάνεις καλά, να κάνεις ωραίες εικόνες και ωραίες ρίμες και ωραία τραγουδάκια ως δουλειά, είτε αποφασίζεις να στέκεσαι γυμνός και εκτεθειμένος μπροστά στους ανθρώπους.

Κάθε φορά που γίνομαι ειλικρινής μπορώ να γράψω κάτι που εμένα με συγκινεί. Δεν με νοιάζει να αρέσει αυτό που κάνω, μου αρέσει να μην με λένε ψεύτη.

Υπάρχει μέσα μας ένας πυρήνας που θα μας συγγενεύει πάντα

Είμαστε μια πολύ γερή ομάδα, η οποία είναι πολύ ανοιχτή σε άλλους ανθρώπους. Δεν είμαστε μια σκληροπυρηνική τριάδα, η οποία είναι αυτιστική, στον κόσμο της, σε μια γυάλα.

Ο Θέμης κάνει σινεμά και δίσκους με άλλους συνεργάτες, εγώ κάνω θέατρο, η Νατάσσα συμμετοχές σε άλλα πράγματα που την εξελίσσουν και την πάνε παραπέρα. Το ότι είμαστε ανοιχτοί σε αυτό, δημιουργεί μια ελευθερία και στην μεταξύ μας σχέση. Οπότε, δεν είναι ότι δεσμευόμαστε. Νιώθουμε απλώς ότι βγαίνουμε και κάνουμε τα ταξίδια μας στον κόσμο και μετά ξαφνικά γυρίζουμε στο σπίτι μας, με τους ανθρώπους μας, την οικογένειά μας και μοιραζόμαστε τις εμπειρίες μας. Δεν νιώσαμε ποτέ ότι τελειώνει αυτό.

Πριν τις «Μέρες του Φωτός» είναι η στιγμή που καθίσαμε κάτω θεωρητικά και ο καθένας έλεγε τι ονειρεύεται για το μέλλον της τριάδας. Οι απόψεις μας ήταν του ενός στην ανατολή, του άλλου στη δύση και του άλλου στο βορρά.

Είμαστε έτοιμοι να το διαλύσουμε και ξαφνικά γίνεται η έκρηξη και συνειδητοποιούμε ότι, όσο συγκινούμε ο ένας τον άλλο, ακόμα και αν αυτό γίνεται από διαφορετικούς πλανήτες, έχουμε λόγο να είμαστε μαζί.

Αυτό δεν θα αλλάξει. Γιατί ο πυρήνας μου μιλάει συγκεκριμένη γλώσσα. Ο Θέμης έχει μια μεγαλύτερη αγάπη από ό,τι εγώ στο λαϊκότροπο και στο πιο παραδοσιακά έντεχνο τραγούδι, με εμένα ξέρει ότι δεν μπορεί να το κάνει αυτό. Γιατί δεν είναι γλώσσα που με συγκινεί με τον ίδιο τρόπο. Με την ίδια λογική και εγώ θέλω να μιλήσω με άλλες τέχνες, με άλλους ανθρώπους, με άλλα πράγματα που ίσως δεν περιλαμβάνουν τον Θέμη.

Το γεγονός όμως ότι απελευθερώνουμε αυτή την ενέργεια με τις άλλες συγγένειες, όταν μας φέρνει μαζί, μας κάνει να μιλάμε μια γλώσσα που δεν μπορούμε να μιλήσουμε με άλλους ανθρώπους. Εγώ δεν μπορώ να φανταστώ τους στίχους που υπάρχουν στην «Εποχή του Θερισμού» να τους μελοποιεί κάποιος άλλος δημιουργός.

Ένας πυρήνας μέσα μας υπάρχει και μας συγγενεύει για πάντα. Για μένα είναι ύψιστη τύχη, να συναντήσεις στη ζωή σου τους ανθρώπους που θα ξεκλειδώσουν τον τρόπο έκφρασής σου.

Σταθερή αγάπη το μιούζικαλ

Το κομμάτι το μεταφραστικό των μιούζικαλ, είναι η δουλειά γραφείου που έχω ανάγκη. Που ξέρω ότι θα ξυπνάω το πρωί και πρέπει να δουλέψω τις τάδε ώρες. Τώρα που περάσαμε τα φοβερά προβλήματα με τα δικαιώματα και μείναμε απλήρωτοι για χρόνια, ήταν το επάγγελμα που με κράτησε και μπόρεσα να ζήσω.

Έχω την τύχη να είναι η δουλειά γραφείου που αγαπώ πολύ. Αγαπούσα τα μιούζικαλ πριν ασχοληθώ με το τραγούδι. Όταν με γνώρισε η Νατάσσα, με γνώρισε σαν ένα φίλο του Τσίρκα που αγαπάει τα μιούζικαλ.

Ζήτησα από τον Γεράσιμο μια μικρή ανάλυση σε κάθε τραγούδι του νέου δίσκου, αφού πρώτα του είπα τις δικές μου εντυπώσεις. Ευτυχώς, είχα πέσει μέσα στα περισσότερα, ωστόσο η δική του ματιά έκρυβε εκπλήξεις.

Κοίτα με

Ήθελα να γράψω ένα τραγούδι για το σεξ της πρώτης φοράς, που έχεις την ανάγκη να επικοινωνήσεις απόλυτα και να ξεπεράσεις κάθε ταμπού, κάθε ντροπή, κάθε ενδοιασμό. Την ώρα που γίνεται αυτή η ένωση, εσύ θέλω να με κοιτάς στα μάτια.

Αυτό το τραγούδι είχε τελείως άλλους στίχους. Το είχε κάνει ο Θέμης μια ήσυχη μπαλάντα. Κάποια στιγμή αλλάζει την ενορχήστρωση και αποφασίζω να αλλάξω τους στίχους και το τραγούδι να πει κάτι άλλο. Το παίρνω σπίτι μου και την άλλη μέρα που ήταν να γράψει φωνή η Νατάσσα, τους είπα «θέλω να σας διαβάσω αυτό». Ξαφνικά το λέει η Νατάσσα με αυτό τον εξαιρετικό ποπ τρόπο και ένιωσα ότι έχω γράψει για το σεξ της πρώτης φοράς, που λειτουργεί τελείως απελευθερωμένα.

Εποχή του θερισμού

Το πρώτο τραγούδι που άκουσε η Νατάσσα από το δίσκο. Για μένα είναι το τραγούδι της απόλυτης αμηχανίας μου, όταν η Νατάσσα μου λέει: «πάμε να βγούμε στους δρόμους». Και η δική μου απάντηση είναι πάντα «και τι θα αλλάξει;». Είναι μια κριτική στην επανάσταση, που όμως λέει και ένα «μήπως ήρθε η ώρα;»

Με απασχολεί πάρα πολύ το πολιτικό τραγούδι, πώς εξελίσσεται μέσα στα χρόνια. Θεωρώ ότι η εποχή μας δεν μπορεί να σηκώσει ένα πολιτικό τραγούδι με μια παντιέρα, με χέρι σηκωμένο, αυτό που συνέβαινε παλιότερα. Το πολιτικό τραγούδι της δεκαετίας του ’70, του Θεοδωράκη και του Τζαβέλα δεν λέει πια τίποτα. Είμαστε πιό παθητικοί άνθρωποι, γιατί έχει συμβεί να είμαστε παθητικοί, αλλά αυτό δεν πρέπει να σημαίνει ότι δεν πρέπει να καταλαβαίνεις τι γίνεται. Η αλλαγή θα είναι πνευματική στην νέα εποχή, ή οφείλει να είναι πνευματική.

Μικρά παιδιά

Ένα παιδικό τραγούδι, που έχει όμως αυτό ακριβώς που είπαμε και πριν. Έχει μια μελαγχολία, έχει ένα μεγαλώσαμε αλλά είμαστε ακόμα οι άνθρωποι που θέλουμε να παίξουμε.

Ιθάκη

Είναι μια αληθινή ιστορία. Μου την είπε μια φίλη από τη Θεσσαλονίκη. Η ιστορία ενός παιδιού που ζούσε σε μια πολύ συντηρητική οικογένεια και δεν είχε τις προσλαμβάνουσες για να νιώσει ότι είναι πολύ εύκολο να απελευθερωθείς, αρκεί να πεις σε αυτούς που σε καταπιέζουν: «συγγνώμη, είναι η ζωή μου» και να φύγεις. Θεώρησε ότι η μόνη λύση ήταν να βάλει τέλος στη ζωή του, αφήνοντας ένα σημείωμα που έλεγε «πάω να βρω την Ιθάκη μου»

Εκατοστό

Ένα τραγούδι που είχε στην αρχή άλλους στίχους. Όταν άκουσα τη μουσική του Θέμη στην αρχή δεν το καταλάβαινα αν και προσπαθούσε να με πείσει ότι είναι υπέροχο. Επειδή η Νατάσσα ενθουσιάστηκε όταν το άκουσε, της είπα: «τουλάχιστον άσε με να φτιάξω κάτι πάνω σου. Να το έχεις και να λες ότι είναι το τραγούδι μου». Περιγράφει στοιχεία της Νατάσσας που εγώ δεν καταλαβαίνω και πολύ, όπως η φασαρία και η επαναστικότητα.

Φολέγανδρος

Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα έμπαινε στο δίσκο. Έχει γραφτεί ως δώρο του Θέμη και δικό μου για την πρώτη επέτειο γάμου της Νατάσσας και του Χρήστου. Η Νατάσσα δέθηκε τόσο πολύ με αυτό το τραγούδι, που ήθελε να μπει στο δίσκο. Για μένα αυτό μιλάει για την ουτοπία του αιώνιου έρωτα, που η Νατάσσα και ο Χρήστος έχουν βαλθεί να μας αποδείξουν ότι υπάρχει.

Για πάντα

Είναι ένα κυνικό τραγούδι που συνομιλεί με τον παλιό μου εαυτό. Λέει να μην πάμε για τα πολλά στον έρωτα, ας κρατήσουμε το λίγο.

Άλλη μια διαδρομή

Παίζει να είναι το πιο γνήσια τρυφερό και φωτεινό τραγούδι που έχω γράψει ποτέ στη ζωή μου. Δεν είμαι αυτός ο άνθρωπος, αλλά εφόσον με έκανες, χαλάλι σου, τότε προχώρα και έρχομαι. Η επιτυχία ενός ανθρώπου που άλλαξε έναν άλλο άνθρωπο. Δεν θα το παραδεχόμουν ποτέ εγώ αυτό το τραγούδι σε προηγούμενους δίσκους. Δεν θα έδινα ποτέ σε κάποιον το παράσημο ότι κατάφερες να με αλλάξεις. Στα 40 μου είπα μπράβο σου.

Αν ήταν όλα δίκαια

Από τα πρώτα τραγούδια που έγραψα στο «Δικαίωμα στη λήθη». Το απελευθερωτικό μου τραγούδι. Κάθε φορά που γράφω για δίσκο δικό μας. θέλω να απελευθερωθώ από τις ρίμες και τις δομές. Ο Θέμης έρχεται πολύ συχνά αντιμέτωπος με κομμάτια που είναι ελεύθερα στον τρόπο γραφής τους, έχουν ένα περίεργο μέτρο.

Είναι ένα μανιφέστο απελευθέρωσης. Το επιβεβαίωσε πολύ σκληρά η ζωή μέσα στα χρόνια. Το «και θ’ άνθιζαν τα κράσπεδα / απ’ το αίμα της αγάπης» γράφτηκε πολύ πριν σκοτωθεί ο Ζακ και πολύ το I can’t breathe.

Άπνοια

Από τα πρώτα τραγούδια που έγραψα σε αυτό το δίσκο. Όταν ήθελα ο καμβάς μου να είναι τελείως καθαρός. Καθάρισε από μέσα σου, από ότι σου συμβαίνει, από ότι είσαι. Θέλω να ξεκινάω κάθε δίσκο από το μηδέν. Από το τίποτα. Είσαι και πάλι 18 χρονών στο δωμάτιό σου και θέλεις να τραγουδήσεις αυτά που έχεις μέσα σου και σε απασχολούν. Ήταν αυτή η αναπνοή, γι αυτό με κατάφεραν ακόμα και να τραγουδήσω για πρώτη φορά.