Βήσσανη Πωγωνίου : Ο ναός με το «χαγιάτι» και η μονή Άβελ

Χωριό του Δήμου Πωγωνίου με παραδοσιακό χρώμα, χτισμένο σε υψόμετρο 750, η Βήσσανη Ιωαννίνων στολίζεται από πετρόχτιστα σπίτια και αρχοντικά, έργα των φημισμένων μαστόρων της Πυρσόγιαννης και της Βούρμπιανης.

Ο οικισμός της Βήσσανης (υφίσταται διχογνωμία στους κόλπους των μελετητών ως προς την ελληνική ή τη σλαβική προέλευση του εν λόγω τοπωνυμίου) ιδρύθηκε το 14ο αιώνα και αποτέλεσε πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο του Πωγωνίου επί Τουρκοκρατίας.

Κυριότερο θρησκευτικό μνημείο του χωριού είναι η εκκλησία του Αγίου Νικολάου (ανοικοδομήθηκε το 1791), στην πλατεία με το υπεραιωνόβιο πλατάνι, το παλαιό πηγάδι και την ορειχάλκινη προτομή του ευεργέτη της Βήσσανης Νικολάου Βράγκαλη (έργο του τηνιακού γλύπτη Δημητρίου Φιλιππότη, 1902).

Χτισμένος στη θέση παλαιότερης εκκλησίας της Κοίμησης της Θεοτόκου, ο ναός του Αγίου Νικολάου με τη μεγάλη άλλοτε κτηματική περιουσία διαθέτει αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο, τοιχογραφίες και «χαγιάτι» (τη λεγόμενη Χαγιάτα) με δώδεκα καμάρες (συμβολίζουν τους δώδεκα Αποστόλους).

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης ο πύργος του ρολογιού, τα διατηρητέα κτίρια του παρθεναγωγείου (1873) και του αρρεναγωγείου (1890), καθώς και τα γραφικά ξωκλήσια.

Σε απόσταση 1,5 χλμ Α από τη Βήσσανη, σε μια τοποθεσία με θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον, βρίσκεται η μονή Άβελ (έτος κτίσεως περί το 1760), μονόχωρη βασιλική αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Η μονή, που οφείλει κατά πάσαν πιθανότητα την ονομασία της στον ιδρυτή της, το γαιοκτήμονα Άβελη ή Αβέλη, ιστορήθηκε από χιοναδίτη αγιογράφο το 1779, φέρει δε επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο εξαίρετης τέχνης.

Κοντά στη μονή Άβελ είναι χτισμένη η εκκλησία της Παναγίας (1734).

Ο ναός, άλλοτε καθολικό μονής, είναι αφιερωμένος στο Γενέσιο της Θεοτόκου.

Ανατολικά της Βήσσανης βρίσκεται η χαράδρα του ποταμού Γορμού, περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

*Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο προέρχονται από το διαδικτυακό τόπο της Αδελφότητας Βησσανιωτών «Η Αρετή» (adelfotitavissanis.blogspot.com), πλην εκείνης στην οποία απεικονίζεται η προτομή του Νικολάου Βράγκαλη (αυτή προέρχεται από το διαδικτυακό τόπο της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων – zsgiannina.gr).