Απεξάρτηση : Ο κοροναϊός δυσκολεύει τη μάχη με τον εθισμό

Ο Μιχάλης έκανε χρήση ουσιών από την ηλικία των δεκατριών ετών.

Ξεκινώντας από το αλκοόλ, όπως τόσοι και τόσοι πριν από αυτόν, σταδιακά πέρασε σε άλλες ουσίες, καταλήγοντας στην ηρωίνη. Πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, πήρε την απόφαση να απευθυνθεί στο 18 Άνω για δώσει τέλος στον εφιάλτη της εξάρτησης.

«Πέρασα από όλα τα στάδια ενός τοξικομανή», διηγείται ο ίδιος στο in.gr. «Δηλαδή, βρέθηκα και στο δρόμο στο τέλος. Έκανα προσπάθειες και με κάποια προγράμματα σε όλη αυτή την πορεία, όμως δεν έφεραν αποτέλεσμα, είτε γιατί δεν μου έκανε ο τρόπος προσέγγισής τους, είτε γιατί εγώ δεν ήμουν ακόμη έτοιμος. Τελικά, αφού πλέον σε ηλικία 35 ετών είχα πιάσει πάτο και ένιωθα ότι δεν υπήρχαν άλλες επιλογές, έπρεπε να πάρω μια απόφαση: Να ζήσω ή να πεθάνω».

Έτσι, τον Μάιο του 2019 χτύπησε την πόρτα του 18 Άνω και, αφού πέρασε εννέα μήνες στην κλειστή κοινότητα, έφτασε στο στάδιο της επανένταξης. Μόλις ένα μήνα μετά, θα ξεσπούσε η πανδημία.

«Αυτό ήταν αρκετά δύσκολο, γιατί δεν μπορούσαμε να χαρούμε όλη αυτή την ελευθερία που είχαμε κατακτήσει μετά από τόσους μήνες», εξηγεί.

Η ιστορία του Μιχάλη δεν είναι μοναδική. Τοξικοεξαρτημένοι σε διαφορετικά στάδια της θεραπείας τους, βρέθηκαν ξαφνικά αντιμέτωποι με τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις του κοροναϊού και του lockdown, βιώνοντας μια απομόνωση και ματαίωση που ήταν πρωτόγνωρες ακόμη και για εκείνους, που οι ζωές τους ήδη είχαν σημαδευτεί από τον αποκλεισμό και το στίγμα. Συναισθήματα που μπορούν εύκολα να καταλήξουν στην απελπισία και την υποτροπή, τα οποία όμως καθίστανται αντιμετωπίσιμα στο πλαίσιο των θεραπευτικών προγραμμάτων που παρέχουν φορείς όπως το ΚΕΘΕΑ και το 18 Άνω, θεραπευτές των οποίων μίλησαν στο in.gr.

Αυξημένα μέτρα και προσαρμοσμένα προγράμματα

Από το πρώτο πανδημικό κύμα, τα κέντρα και οι δομές απεξάρτησης προχώρησαν στην εφαρμογή πρόσθετων μέτρων, για την αποτροπή της εξάπλωσης του ιού στους θεραπευόμενους και το προσωπικό τους. Όπως μας εξηγεί η κυρία Δήμητρα Θηβαίου, Ψυχολόγος και Υπεύθυνη του Προγράμματος ΚΕΘΕΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, οι προσαρμογές ελέω κοροναϊού διαφοροποιούνταν ανάλογα με το εκάστοτε θεραπευτικό στάδιο. «Στο Συμβουλευτικό Κέντρο του ΚΕΘΕΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, για παράδειγμα, όπου γίνεται η πρώτη επαφή με το πρόγραμμα, πραγματοποιούνται κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας, ατομικά ραντεβού με όλα τα μέτρα προστασίας», εξηγεί. «Εκεί οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να μιλήσουν με τους θεραπευτές και να προετοιμαστούν για εισαγωγή στη θεραπευτική κοινότητα ή απλά να πάρουν απόσταση, έστω και για λίγη ώρα, από την ζωή στην πιάτσα και να πιουν έναν καφέ στον εξωτερικό χώρο που διαθέτουμε».

Κάθε θεραπευτικό στάδιο αντιμετωπίζει και τις δικές του προκλήσεις. Η μονάδα διαμονής του ΚΕΘΕΑ, για παράδειγμα, έχει επιτύχει υψηλό επίπεδο υγειονομικής ασφάλειας και μηδενικά κρούσματα μέχρι και τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο, όμως τα μέλη της κοινότητας χάνουν τις ευκαιρίες αλληλεπίδρασης και κοινωνικής συνεισφοράς που πρόσφερε μέχρι την άνοιξη το πρόγραμμα σε συνεργασία με τοπικούς φορείς. Δράσεις πολύτιμες που, όπως σημειώνει η κυρία Θηβαίου, βοηθούσαν τα μέλη της κοινότητας να «συνεισφέρουν στην κοινωνία, να μαθαίνουν να είναι ενεργά μέλη της, να ενισχύουν την αυτοεκτίμησή τους, να αναπτύσσουν νέες δεξιότητες και να αποκτήσουν νόημα στη ζωή τους».

Αντίστοιχα προβλήματα αντιμετώπισε και η Μονάδα Απεξάρτησης 18 Άνω του ΨΝΑ. Στη διάρκεια της πρώτης καραντίνας, οι επιπτώσεις του ιού ήταν σφοδρότερες. «Αναγκαστήκαμε να περιορίσουμε τις εισαγωγές στα τμήματα εσωτερικής διαμονής και να σταματήσουμε όλες τις ομαδικές θεραπευτικές διαδικασίες των ανοιχτών προγραμμάτων και των κοινωνικών επανεντάξεων», επισημαίνει η κυρία Στέλλα Χρηστίδη, Ψυχίατρος και Διευθύντρια της Μονάδας Απεξάρτησης 18 Άνω, ΨΝΑ.

Το δεύτερο κύμα, όμως, βρήκε τη μονάδα πολύ καλύτερα προετοιμασμένη.

«Μετά το τέλος της πρώτης καραντίνας και μέχρι σήμερα, έχοντας πρόσβαση σε μοριακούς ελέγχους και rapid test στο ΨΝΑ όπου και ανήκουμε, μας δόθηκε η ευκαιρία να δεχόμαστε και πάλι νέες εισαγωγές στα προγράμματα κλειστής διαμονής, αφού όλοι οι θεραπευόμενοί μας ελέγχονται πλήρως πριν εισαχθούν», εξηγεί η κυρία Χρηστίδη. «Οφείλω, όμως, να πω ότι χάρη στην προσήλωση του προσωπικού μας, οι συμβουλευτικοί σταθμοί παρέμειναν ανοιχτοί τόσο στην προηγούμενη όσο και σε αυτή την καραντίνα και ουδέποτε σταματήσαμε να υποδεχόμαστε νέα άτομα που ζητούσαν τη βοήθειά μας, τηρώντας πάντα όλα τα μέτρα που έπρεπε να τηρηθούν. Σίγουρα η τήρηση των μέτρων έχει κουράσει τόσο τους θεραπευόμενούς μας όσο και το προσωπικό, όμως και στις δύο περιπτώσεις η ανταπόκριση είναι υποδειγματική».

Όπως εξηγεί, ο γιατρός της δομής εκτιμά άμεσα κάθε ύποπτο σύμπτωμα που εμφανίζουν οι θεραπευόμενοι και, όταν χρειάζεται, παραπέμπει σε μοριακό έλεγχο, ενώ παράλληλα ο ΕΟΔΥ πραγματοποιεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα rapid test εντός των δομών. Παράλληλα, οι εργαζόμενοι υποβάλλονται συχνά σε μοριακούς ελέγχους. «Όπως βλέπετε, η δουλειά μας έχει γίνει πιο απαιτητική και πιο δύσκολη, αλλά συνεχίζουμε με αγάπη για τον εξαρτημένο και νοιάξιμο για τη θεραπεία του», συνεχίζει η κυρία Χρηστίδη.

Τηλεφωνικές και ψηφιακές συνεδρίες

Και οι δύο φορείς αξιοποίησαν εξ αποστάσεως μεθόδους στο διάστημα της πανδημίας, ο καθένας για διαφορετικούς σκοπούς. Το ΚΕΘΕΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ παρείχε εξ αποστάσεως συμβουλευτική μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες, κυρίως για τη στήριξη οικογενειών και συντρόφων εξαρτημένων ατόμων. Από την πλευρά του, το 18 Άνω εφάρμοσε προγράμματα μέσω τηλεφώνου, αλλά και διαδικτυακά, υπό πολύ συγκεκριμένους όρους που επέτρεπαν την προστασία προσωπικών δεδομένων των θεραπευόμενων. Όπως τονίζει η κυρία Χρηστίδη, «σίγουρα δεν είναι η καλύτερη λύση, καθώς η απεξάρτηση χρειάζεται μια οργανωμένη, διεπιστημονική προσέγγιση με ατομικές και ομαδικές συνεδρίες ψυχοθεραπείες και ομάδες τέχνης, όμως κυρίως κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας και οι μεμονωμένες τηλεσυνεδρίες αποδείχθηκαν πολύ σημαντικές».

Επανένταξη σε μια κοινωνία που έχει κλείσει

Τόσο η κυρία Χρηστίδη όσο και η κυρία Θηβαίου συμφωνούν στο ότι το μεγαλύτερο πλήγμα το δέχτηκαν οι θεραπευόμενοι που είχαν πια ολοκληρώσει τον κύκλο της θεραπείας σε κλειστές μονάδες και περνούσαν στο στάδιο της κοινωνικής επανένταξης. Για εκείνους, ο κοροναϊός σήμανε την επιστροφή στον εγκλεισμό και την περαιτέρω μείωση των προοπτικών, γκρεμίζοντας κάθε έννοια κανονικότητας.

«Είναι μια πρωτόγνωρη κατάσταση σε όλους τους τομείς», εξηγεί στο in.gr ο Δημήτρης, θεραπευόμενος του ΚΕΘΕΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ. «Ζω καθημερινά με την έννοια της πανδημίας, του ιού και προσπαθώ να είμαι προστατευμένος στα μέσα μεταφοράς, ώστε να μπορώ να κινούμαι με ασφάλεια. Είναι αρκετά δύσκολο να επικοινωνήσουμε με τους ανθρώπους, μιας και δεν μπορούμε να έχουμε τις επαφές που γνωρίζαμε υπό κανονικές συνθήκες. Κρατάμε αποστάσεις, προσπαθούμε να βρισκόμαστε σε ανοιχτούς χώρους και όλο αυτό δυσκολεύει πολύ την επανένταξή μου στο κοινωνικό σύνολο, τις συναντήσεις με συγγενείς και φίλους, τα επαγγελματικά ραντεβού».

Ο Μιχάλης, ο θεραπευόμενος του 18 Άνω, συμφωνεί: «Τον πρώτο μήνα που ξεκίνησε η καραντίνα είχαμε περιοριστεί αρκετά, γιατί απαγορεύονταν οι μετακινήσεις. Δεν μπορούσαμε να πηγαίνουμε στο κτίριο της επανένταξης ώστε να κάνουμε εκεί τις ομαδικές μας θεραπείες και περιοριζόμασταν στον ξενώνα. Εκεί είτε ερχόντουσαν κάποιες μέρες κάποιοι θεραπευτές και κάναμε κάποιες ομάδες εκεί, είτε κάναμε ατομικές συνεδρίες από το τηλέφωνο. Αυτό επηρέασε, γιατί όσο να ναι δεν γινόντουσαν κανονικά όλες οι διαδικασίες και υπήρχε ο εγκλεισμός εκεί πέρα, που γεννούσε συναισθήματα όπως: Φόβος, λύπη, ματαίωση…»

Αδιέξοδα και επικίνδυνες διαφυγές

Το αυξημένο ψυχολογικό φορτίο που έφερε για όλους μας το lockdown, αποδεικνύεται ακόμη πιο δυσβάσταχτο για εκείνους που ήδη παλεύουν με το τέρας της εξάρτησης. «Ιδιαίτερα στη φάση της κοινωνικής επανένταξης, όπου στόχος είναι η εύρεση εργασίας και η ενίσχυση της αυτονομίας, οι συνθήκες που βιώνουμε σήμερα έχουν αυξήσει το βαθμό δυσκολίας», παρατηρεί η κυρία Θηβαίου. «Εξαιτίας της κατάστασης, οι άνθρωποι που είναι στην επανένταξη πολύ συχνά βιώνουν συναισθήματα ανεπάρκειας, ματαίωσης και απογοήτευσης. Παρατηρούμε ότι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να ορθοποδήσουν, ενώ παράλληλα αναζητούν περισσότερη ενίσχυση και υποστήριξη από την θεραπευτική τους ομάδα και τους θεραπευτές του προγράμματος».

«Για τον εξαρτημένο, η ανεργία, η απομόνωση, το στίγμα είναι γνώριμες καταστάσεις και τον οδηγούν στις υποτροπές, καθώς αισθάνεται ότι βρίσκεται σε αδιέξοδο και ψάχνει οδούς διαφυγής», σημειώνει η κυρία Χρηστίδη. «Το ίδιο συμβαίνει και στην καραντίνα, αν και οφείλω να πω ότι για πολλά άτομα η επιβάρυνση της απομόνωσης, της ανεργίας, αποτέλεσε κίνητρο για να απευθυνθούν σε πρόγραμμα απεξάρτησης. Είμαστε αρκετά ικανοποιημένοι από την προσέλευση στη μονάδα μας μετά την περίοδο της πρώτης καραντίνας, η οποία παρουσίασε αύξηση. Οι εξαρτημένοι μετά τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν και με την έλλειψη κάποιας προοπτικής για το μέλλον, αποφάσισαν να κάνουν το βήμα της αναζήτησης βοήθειας, και πραγματικά μας χαροποιεί αυτό».

Μια τέτοια περίπτωση είναι και εκείνη του Δημήτρη, ο οποίος απευθύνθηκε στο ΚΕΘΕΑ στο διάστημα του πρώτου lockdown:

«Πραγματικά με βοήθησε πολύ η κοινότητα, διότι ξέφυγα από τη μοναξιά που ένιωθα εκείνη την περίοδο της ζωής μου. Η χρήση με είχε απομονώσει και δεν μπορούσα σε καμία περίπτωση να βρω τον καθαρό μου, σωστό και λειτουργικό εαυτό. Ζούσα μονίμως ένα παραμύθι και δεν είχα σωστούς ανθρώπους γύρω μου. Πήγα στην κοινότητα και κατάφερα να μοιραστώ τα συναισθήματά μου, τον πόνο μου για το πώς έχω κάνει τη ζωή μου μέσα στη χρήση και βρήκα ξανά ενδιαφέρον για τη ζωή μου. Βρήκα ανθρώπους και έκανα πραγματικούς φίλους. Μπόρεσα να νιώσω ξανά αληθινός απέναντι στα συναισθήματά μου», εξομολογείται.

Ο Γιάννης, άλλος ένας θεραπευόμενος του ΚΕΘΕΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, θεωρεί ότι το lockdown μπορεί να γίνει μια «μεγάλη ευκαιρία» για τους εξαρτημένους, οι οποίοι «σε αυτή τη δύσκολη περίοδο μπορούν να κάνουν κάτι για τη ζωή τους. Και είναι πολύ σημαντικό το ότι θα είναι μαζί με άλλους ανθρώπους σε ένα πρόγραμμα, θα προσπαθούν για τον ίδιο σκοπό και θα μοιράζονται τα συναισθήματά τους».

«Σε πρώτη φάση μπορεί να μην το καταλαβαίνεις, αλλά στην πορεία βλέπεις ότι βοηθάει πάρα πολύ να μοιράζεσαι τα συναισθήματά σου», τονίζει με τη σειρά του και ο Μιχάλης. «Και μόνο που το μοιράστηκες. Ότι σήμερα είμαι κάπως, σήμερα έχω επιθυμία για χρήση, σήμερα σκέφτομαι αυτό».

Όπως εξηγεί η κυρία Θηβαίου, «διαπιστώνουμε συχνά τη δύσκολη αυτή περίοδο τη συσπείρωση της θεραπευτικής ομάδας γύρω από τα άτομα που μπορεί να δυσκολεύονται, για παράδειγμα, να βρουν εργασία. Η προσπάθεια για μεταξύ τους αλληλοϋποστήριξη είναι μεγαλύτερη και αυτό μπορεί να αντισταθμίσει τις δυσκολίες. Στις δύσκολες αυτές συνθήκες υπάρχει κίνδυνος κάποιοι να διολισθήσουν σε παλαιότερες συμπεριφορές, συχνά με κατάχρηση αλκοόλ ή και με την απομόνωση μέσα από το gaming ή τον ηλεκτρονικό τζόγο. Κι εδώ παίζει ρόλο η αυξημένη εγρήγορση που παρατηρούμε στη θεραπευτική ομάδα για να υποστηρίξει αυτά τα μέλη της και να αποφευχθεί τυχόν υποτροπή στη χρήση».

«Μια από τις μεγαλύτερες δυσκολίες σε αυτή την κατάσταση, για όλους τους ανθρώπους, όχι μόνο για εμάς, είναι ότι –θέλοντας και μη- ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον εαυτό μας», υποστηρίζει ο Μιχάλης. «Εμείς είχαμε ξεκινήσει ήδη να το δουλεύουμε αυτό, μέσα από την κλειστή κοινότητα. Το ότι περάσαμε τόση πίεση και ματαίωση με όλη αυτή την κατάσταση μας έχει κάνει πιο δυνατούς και πιο ανθεκτικούς. Και επίσης, δουλέψαμε πάρα πολύ την υπομονή μας. Για μένα αυτή είναι η λέξη-κλειδί».

Πανδημία εξαρτήσεων;

Η καραντίνα δεν οδηγεί μόνο σε όξυνση ήδη υπαρχουσών δυσκολιών που σχετίζονται με την εξάρτηση: Μπορεί να γίνει από μόνη της η αιτία για τη δημιουργία νέων, με τον κίνδυνο να αποτυπώνεται ήδη σε μετρήσιμα μεγέθη, στην κατακόρυφη αύξηση στη χρήση παράνομων ουσιών αλλά και συνταγογραφούμενων ψυχενεργών φαρμάκων που εντοπίστηκε μέσω της ανάλυσης των λυμάτων της Ψυττάλειας από το Πανεπιστήμιο Αθηνών στη διάρκεια του πρώτου και του δεύτερου lockdown. Τα ευρήματα αυτά, εξηγεί η κυρία Θηβαίου, «επιβεβαιώνουν αυτό που ήδη γνωρίζαμε ως ψυχολογικό μηχανισμό, ότι δηλαδή οι έντονα ψυχοπιεστικές καταστάσεις αυξάνουν το άγχος και την κατάθλιψη και μπορεί να ενισχύουν τη χρήση ουσιών ως μια προσπάθεια αυτοθεραπείας. Για ορισμένους ανθρώπους η επίδραση αυτή μπορεί να είναι μακροπρόθεσμη».

Από την πλευρά της, η κυρία Χρηστίδη επισημαίνει και άλλους παράγοντες που οδηγούν στην αύξηση της χρήσης ουσιών. Ανάμεσά τους και η ανάγκη των νέων για διασκέδαση που στο διάστημα του εγκλεισμού ικανοποιείται μέσω της χρήσης κοκαΐνης και άλλων ουσιών, αλλά και η κατάθλιψη, το άγχος, η αύξηση της οικογενειακής βίας, η ανασφάλεια και ο φόβος για το μέλλον, η ανεργία, η απομόνωση και η έλλειψη προοπτικής για τους επόμενους μήνες. «Το τέλος της κρίσης θα μας βρει σίγουρα πολύ διαφορετικούς και, αν δεν υπάρξει μέριμνα, όλο και περισσότεροι –και κυρίως νέοι- άνθρωποι θα καταφεύγουν στις ουσίες», τονίζει. «Δυστυχώς το άμεσο μέλλον προμηνύεται αρκετά δύσκολο και θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις. Θα χρειαστεί ως κοινωνία, ως κράτος, ως υπηρεσίες υγείας και ψυχικής υγείας, ως φορείς απεξάρτησης, να είμαστε έτοιμοι για αυτό».

Το στοίχημα της επόμενης ημέρας, θα κριθεί σε σημαντικό βαθμό και από τις δαπάνες που θα διοχετευτούν για την αντιμετώπιση αυτής της ενδεχόμενης έξαρσης εξαρτήσεων.

«Οι περίοδοι οικονομικής κρίσης, ενώ αυξάνουν τις ανάγκες του πληθυσμού σε υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας, μειώνουν τους δημόσιους πόρους που διατίθενται στους αντίστοιχους τομείς», εξηγεί η κυρία Θηβαίου. «Αυτό μεταφράστηκε την προηγούμενη δεκαετία σε σημαντικές περικοπές χρηματοδότησης και ελλείψεις προσωπικού για τους θεραπευτικούς φορείς της χώρας μας. Ελπίζουμε ότι δεν θα ξανασυμβεί τα επόμενα χρόνια εξαιτίας του πλήγματος που δέχεται η οικονομία από την πανδημία. Η χρηματοδότηση της κοινωνικής φροντίδας δεν είναι δαπάνη αλλά επένδυση, γιατί μόνο έτσι μπορεί να αντιμετωπιστεί το κοινωνικό και οικονομικό κόστος των προβλημάτων υγείας και των κοινωνικών προβλημάτων, που είναι πολλαπλάσιο. Η πανδημία υπογράμμισε τη σημασία του δημόσιου συστήματος υγείας. Τα προγράμματα πρόληψης και θεραπείας είναι μέρος του».

«Σίγουρα η απεξάρτηση δεν αποτελεί προτεραιότητα την τωρινή περίοδο και ελπίζουμε σύντομα να αλλάξει αυτό και να της δοθεί αυτό που της αναλογεί», σημειώνει από την πλευρά της η κυρία Χρηστίδη. «Η χρηματοδότηση θεραπευτικών προγραμμάτων αποτελεί μια επένδυση για το μέλλον της κοινωνίας, γιατί η θεραπεία είναι αυτή που οδηγεί νέους ανθρώπους από το περιθώριο στην επανένταξη, από το σκοτάδι στο φως. Το στίγμα δεν καταπολεμάται με μεμονωμένες πράξεις, αλλά με την ένταξη του εξαρτημένου και πάλι στην κοινωνία, ως ισότιμο μέλος της. Σε αυτό το πλαίσιο το 18 Άνω, μέσα από το Σχολείο 18 Άνω, αναλαμβάνει και την ολοκλήρωση των σπουδών των θεραπευόμενών μας και τους δίνει τη δυνατότητα να δώσουν πανελλήνιες και να σπουδάσουν στα ελληνικά πανεπιστήμια. Επομένως, η χρηματοδότηση θα πρέπει να αυξηθεί και να δίνεται σε ολοκληρωμένες δράσεις θεραπείας και κοινωνικής επανένταξης».

«Η πίστη είναι απαραίτητη και σωτήρια»

Στο σήμερα, οι άνθρωποι που βρίσκονται στα διάφορα στάδια της διαδικασίας της απεξάρτησης, ζουν με την αγωνία της επόμενης ημέρας, της απουσίας εργασιακών ευκαιριών, αλλά και του ίδιου του ιού -«εμείς ανήκουμε όλοι σε ευπαθείς ομάδες», εξηγεί ο Μιχάλης- αλλά και με την επίγνωση του ότι βρίσκονται ακριβώς στο σημείο που πρέπει. «Με έχει βοηθήσει που είμαι πολύ κοντά με τα άτομα που είμαστε μαζί στη θεραπεία», λέει ο Γιάννης, παρά τις επιπλέον δυσκολίες που έχουν προκαλέσει τα αυστηρά μέτρα προστασίας που εφαρμόζει το ΚΕΘΕΑ.

«Αυτό που έχω να πω σε εκείνους που είναι στη χρήση αυτή την περίοδο, είναι ότι τους νιώθουμε βαθιά, μέσα από την καρδιά μας, ταυτιζόμαστε και ξέρουμε πόσο δύσκολα περνάνε», λέει ο Μιχάλης. «Απλά, τι γίνεται, αυτό που κάνουμε εμείς αυτή τη στιγμή θέλω να πιστέψουν ότι μπορούν να το κάνουν και αυτοί. Να βάλουν πίστη. Η πίστη είναι απαραίτητη και σωτήρια. Και αυτή θα γεννήσει ελπίδα. Μπορεί τα πράγματα να φαίνονται βουνό, αλλά δεν φαντάζονται πόσο όμορφη μπορεί να γίνει η ζωή μετά από λίγο καιρό, κρατώντας απόσταση από τις ουσίες. Ούτε εγώ το πίστευα αυτό ποτέ».

Στοιχεία επικοινωνίας

ΚΕΘΕΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, Συμβουλευτικό Κέντρο

Βαλτετσίου 37, 106 81 Εξάρχεια

Τηλ.: 210 3300751

Το πρόγραμμα είναι δωρεάν, χωρίς λίστες αναμονής. Τηρείται αυστηρά το απόρρητο.

18 ΑΝΩ ΨΝΑ

Λεωφ. Αθηνών 374 (εντός ΨΝΑ) Χαϊδάρι, 12462, Αθήνα

Ανοιχτή Γραμμή Βοήθειας: 210 3617089