Συντάξεις : Επικουρικές α λα καρτ για νέους ασφαλισμένους

Ερχονται οι επικουρικές συντάξεις α λα καρτ από το 2022, με τη δημιουργία ενός «ατομικού κουμπαρά» για τον κάθε νέο ασφαλισμένο με νομοσχέδιο που ετοιμάζει το υπουργείο Εργασίας με στόχο να δοθεί στη δημόσια διαβούλευση τον Μάρτιο. Το νέο σύστημα των επικουρικών συντάξεων θα νομοθετηθεί το 2021, για να εφαρμοστεί το 2022. Το νέο σύστημα:

• Δεν επιφέρει καμία αλλαγή και δεν θίγει τις συντάξεις όσων έχουν ήδη βγει στη σύνταξη.
• Δεν επιφέρει καμία αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων των σημερινών εργαζομένων που παραμένουν στο ισχύον σύστημα επικουρικής ασφάλισης.

Η βασική διαφορά του νέου συστήματος επικουρικών συντάξεων είναι ότι οι εισφορές και οι συντάξεις γίνονται ατομικές με τον «προσωπικό κουμπαρά» ασφάλισης και σύνταξης. Ο κάθε ασφαλισμένος θα μπορεί να επενδύει τα χρήματά του ή απλώς να τα τοκίζει και να παίρνει παροχές ανάλογες της απόδοσης των επενδύσεων. Σήμερα οι εισφορές δεν παίρνουν ούτε καν τον τόκο των κρατικών ομολόγων, γιατί το σύστημα είναι διανεμητικό, δηλαδή οι νέοι πληρώνουν από τις δικές τους μηνιαίες εισφορές τις συντάξεις των παλαιότερων. Με το νέο καθεστώς θα πληρώνουν για τις δικές τους συντάξεις. Στο νέο σύστημα οι επικουρικές συντάξεις θα καθορίζονται από τις αποδόσεις των επενδύσεων των εισφορών των ασφαλισμένων, οι οποίες – κατά την κυβέρνηση και με βάση τη διεθνή εμπειρία – μακροχρονίως είναι πολύ υψηλότερες από τις αποδόσεις των διανεμητικών συστημάτων. Η κυβέρνηση προσδοκά πως με τους ατομικούς λογαριασμούς και τη δημιουργία κουλτούρας διαφάνειας θα αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των νέων στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, ενώ θα εκλείψουν τα κίνητρα για μαύρη – αδήλωτη εργασία.

Μάλιστα ο νέος ασφαλισμένος ανά πάσα στιγμή θα μπορεί να έχει πρόσβαση στα στοιχεία του «ατομικού του κουμπαρά» μέσα από την οθόνη του υπολογιστή του ή του κινητού του τηλεφώνου. Με την πλήρη ανάπτυξη του συστήματος θα βλέπει τις εισφορές, τις αποδόσεις και το σωρευμένο κεφάλαιό του όπως σήμερα μπορεί να ελέγξει την κίνηση του τραπεζικού του λογαριασμού.

Το μεταβατικό κόστος που απαιτεί το χτίσιμο του κεφαλαιοποιητικού «κουμπαρά» στην επικουρική ασφάλιση θα χρηματοδοτηθεί από τον «κουμπαρά» του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ), που έχει σήμερα αποθεματικά άνω των 10 δισ. ευρώ, καθώς και από τον Τακτικό Προϋπολογισμό.

Η ριζική μεταρρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση στον επικουρικό πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος – με βάση το σουηδικό μοντέλο – δημιουργεί σταδιακά χρηματοδοτικό κενό στο σύστημα, καθώς μέρος των εισφορών των εργαζομένων θα κατευθύνεται προς τις μελλοντικές συντάξεις τους και όχι προς την κάλυψη των συντάξεων των σημερινών συνταξιούχων. Αυτό είναι άλλωστε και το μεγαλύτερο «αγκάθι» της μεταρρύθμισης, που συνιστά «αιτία πολέμου» για την αντιπολίτευση. Το ΑΚΑΓΕ συστάθηκε το 2008 με βασικό σκοπό τη δημιουργία αποθεματικών στο πλαίσιο της διασφάλισης των συντάξεων των νέων γενεών. Η βασική πηγή εσόδων του είναι η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ).

Μεταβατικό κόστος

Σύμφωνα με τον αρμόδιο υφυπουργό Κοινωνικών Υποθέσεων, Πάνο Τσακλόγλου, το μεταβατικό κόστος απλώνεται σε βάθος χρόνου 60 ετών και τα πρώτα χρόνια θα είναι σχετικά χαμηλό. Σε κάθε περίπτωση, για την εκτίμηση του κόστους, των οικονομικών ωφελειών και της επίδρασης του νέου συστήματος στα δημόσια οικονομικά και το δημόσιο χρέος, εκπονούνται τρεις επιστημονικές μελέτες που θα κατατεθούν μαζί με το νομοσχέδιο στη Βουλή: μία μακροοικονομική μελέτη, μία αναλογιστική μελέτη και μία μελέτη για τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους.

Στο πλαίσιο του νέου συστήματος θα συσταθεί ένα νέο Δημόσιο Ταμείο, το οποίο θα έχει την αποκλειστική ευθύνη για τη διαχείριση των εισφορών των ασφαλισμένων. Οπως διευκρινίζει ο κ. Τσακλόγλου, στο νέο σύστημα Επικουρικής Ασφάλισης θα εντάσσονται υποχρεωτικά:

– Οι νεοεισερχόμενοι μισθωτοί δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που θα εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας από την 1η/1/2022 και εφεξής.

– Οι νεοεισερχόμενοι αυτοαπασχολούμενοι που θα μπαίνουν για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας και απασχολούνται σε κλάδους στους οποίους σήμερα είναι υποχρεωτική η επικουρική ασφάλιση (π.χ. μηχανικοί, δικηγόροι).

Σε εθελοντική βάση θα μπορούν να ενταχθούν:

– Ολοι οι σημερινοί εργαζόμενοι (μισθωτοί και αυτοαπασχολούμενοι) ηλικίας έως 35 ετών.

– Οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας μετά την 1η/1/2022 χωρίς υποχρεωτικό κλάδο επικουρικής ασφάλισης σήμερα (π.χ. αγρότες, ελεύθεροι επαγγελματίες).

Οι σημερινοί ασφαλισμένοι άνω των 35 ετών δεν θα μπορούν να ενταχθούν ούτε εθελοντικά. Η νέα επικουρική θα μεταβιβάζεται ως σύνταξη χηρείας, ενώ θα εμπεριέχει κάλυψη για τυχόν αναπηρία. Το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών θα παραμείνει στα ίδια επίπεδα, δηλαδή 6% για τους μισθωτούς (3% για τον εργαζόμενο και 3% για τον εργοδότη). Οι εισφορές για τους αυτοαπασχολουμένους θα υπολογίζονται βάσει των ασφαλιστικών κατηγοριών που ισχύουν και σήμερα.