Νεάντερταλ : Έρευνες φέρνουν στο φως πολύτιμες πληροφορίες για τη… σεξουαλική τους ζωή

Τα βλέμματά τους συναντήθηκαν στις πλαγιές της προϊστορικής Ρουμανίας.

Εκείνος ήταν Νεάντερταλ. Δεν φορούσε τίποτα, εκτός από τη γούνα του. Ήταν στητός και χλωμός, ίσως και λίγο κόκκινος από τον ήλιο. Γύρω από το στιβαρό του μπράτσο, κρεμόταν ένα βραχιόλι από νύχια αετών.

Εκείνη ήταν μια από τους πρώτους σύγχρονους ανθρώπους, ντυμένη με ένα δερμάτινο παλτό, επενδυμένο με γούνα λύκου. Είχε σκούρο δέρμα, μακριά πόδια, και τα μαλλιά της ήταν δεμένα σε πλεξούδες.

Καθάρισε το λαιμό του, την κοίταξε από πάνω μέχρι κάτω και προσπάθησε να της πει κάτι έξυπνο, με την παράδοξα ψιλή, ένρινη φωνή του. Εκείνη έμεινε να τον κοιτάζει. Ευτυχώς, δεν μιλούσαν την ίδια γλώσσα. Γέλασαν αμήχανα και μετά… λοιπόν, όλοι μαντεύουμε τι έγινε μετά.

Φυσικά, το πιθανότερο είναι ότι η σκηνή δεν θα έμοιαζε τόσο με ρομαντικό μυθιστόρημα. Ίσως στην πραγματικότητα η γυναίκα ανήκε στους Νεάντερταλ και εκείνος στο δικό μας ανθρώπινο είδος. Ίσως η σχέση τους ήταν χαλαρή, αποτέλεσμα πρακτικών λόγων –δεν υπήρχαν και πολλοί άνθρωποι τότε. Ίσως να μην ήταν καν συναινετική.

Όμως παρά τις λεπτομέρειες που δεν γνωρίζουμε για το περιστατικό ή για άλλα όπως αυτό, μπορούμε να ξέρουμε με βεβαιότητα πως το ζευγάρι πράγματι έκανε σεξ. Περίπου 37.000 με 42.000 χρόνια αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2002, δυο εξερευνητές έκαναν μια απίστευτη ανακάλυψη σε ένα υπόγειο σύστημα σπηλαίων στα νοτιοδυτικά Καρπάθια, κοντά στη ρουμανική πόλη της Ανίνα.

Όλα ήταν δύσκολα, ακόμη και η πρόσβαση στο σημείο. Πρώτα έπρεπε να βυθιστούν μέχρι το λαιμό σε έναν υπόγειο ποταμό, επί 200 μέτρα. Μετά έπρεπε να κάνουν κατάδυση επί 30 μέτρα για να φτάσουν σε ένα υπόγειο πέρασμα να σκαρφαλώσουν 200 μέτρα μέχρι το poarto («ποντικότρυπα»), ένα άνοιγμα από το οποίο μπήκαν σε ένα ως τότε άγνωστο δωμάτιο.

Μέσα στην «Σπηλιά με τα Οστά», ανακάλυψαν χιλιάδες κόκαλα θηλαστικών. Στη διάρκεια της μακράς ιστορίας της, πιστεύεται ότι η σπηλιά κατοικούνταν από αρσενικές αρκούδες των σπηλαίων –εξαφανισμένους συγγενείς της καφέ αρκούδας- στις οποίες ανήκαν και τα κόκαλα. Ανάμεσά τους, όμως, υπήρχε και μια ανθρώπινη γνάθος, με την χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα να αποκαλύπτει ότι ανήκε σε έναν από τους αρχαιότερους σύγχρονους ανθρώπους που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ στην Ευρώπη.

Τα οστά θεωρείται ότι ξεβράστηκαν με φυσικό τρόπο στη σπηλιά και έκτοτε έμειναν εκεί. Τότε οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι, παρά το γεγονός ότι η γνάθος έμοιαζε πέρα από κάθε αμφιβολία με εκείνες των σύγχρονων ανθρώπων, είχε και κάποια ασυνήθιστα χαρακτηριστικά που παρέπεμπαν στους Νεάντερταλ. Χρόνια αργότερα, η υποψία τους αυτή επιβεβαιώθηκε.

Όταν οι επιστήμονες ανέλυσαν το DNA του ευρήματος, το 2015, διαπίστωσαν ότι το επρόκειτο για άνδρα, ο οποίος ήταν πιθανώς κατά 6%-9% Νεάντερταλ. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί ποτέ σε πρώιμο σύγχρονο άνθρωπο, και τριπλάσιο σε σχέση με αυτό που απαντάται στους σημερινούς Ευρωπαίους και Ασιάτες, που είναι Νεάντερταλ περίπου κατά 1% έως 3%.

Επειδή το γονιδίωμα περιλάμβανε μεγάλα κομμάτια αδιάκοπων αλληλουχιών των Νεάντερταλ, οι συγγραφείς υπολόγισαν ότι το άτομο στο οποίο ανήκε η γνάθος πρέπει να είχε πρόγονο Νεάντερταλ το πολύ τέσσερις με έξι γενιές στο παρελθόν, δηλαδή έναν προ-προ-προπάππου. Κατέληξαν ότι η σεξουαλική επαφή μεταξύ των ειδών είχε συμβεί περίπου 200 χρόνια πριν τη γέννησή του.

Εκτός από τη γνάθο, η ομάδα ανακάλυψε τμήματα οστών ενός ακόμη ατόμου εντός της σπηλιάς, με τα χαρακτηριστικά του επίσης να εμφανίζονται μεικτά. Οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει ακόμη να αποσπάσουν DNA από τα ευρήματα, όμως όπως και με τη γνάθο, πιστεύουν ότι ανήκαν σε κάποιον που είχε κάποιο πρόσφατο πρόγονο Νεάντερταλ.

Έκτοτε, όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι το σεξ μεταξύ των πρώτων σύγχρονων ανθρώπων και των Νεάντερταλ δεν αποτελούσε σπάνιο φαινόμενο. Κρυμμένα στα γονίδια του σύγχρονου πληθυσμού, βρίσκονται στοιχεία ότι δεν συνέβη απλώς πολλές φορές, αλλά και σε ένα τεράστιο γεωγραφικό εύρος. Μέχρι σήμερα, υπάρχουν άνθρωποι με γονίδια από τουλάχιστον δύο διαφορετικούς πληθυσμούς Νεάντερταλ, γεγονός που σύμφωνα με μια ανάλυση δείχνει ότι υπήρξε ανάμειξη των ειδών αρκετές φορές, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ασία.

Μάλιστα, DNA των Νεάντερταλ μπορεί να εντοπιστεί σε όλους τους σημερινούς ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων αφρικανικής καταγωγής, οι πρόγονοι των οποίων θεωρείται ότι δεν είχαν έρθει σε άμεση επαφή με το συγκεκριμένο είδος. Και η μεταφορά συνέβη και αντίστροφα. Το 2016, επιστήμονες ανακάλυψαν ότι Νεάντερταλ από τα βουνά Αλτάι της Σιβηρίας, ίσως είχαν κοινό DNA με τους προγόνους των σημερινών ανθρώπων σε ποσοστά 1% έως 7%, έχοντας ζήσει πριν από 100.000 χρόνια.

Το σημαντικότερο; Αν και θα περίμενε κανείς ότι οι λεπτομέρειες αυτών των αρχαίων σχέσεων θα είχαν χαθεί στην (προ)ιστορία, ακόμη και σήμερα υπάρχουν ενδείξεις για το πώς γίνονταν τα πράγματα.

Φιλιά

Το 2017, η Λόρα Γουέριτς, ανθρωπολόγος του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, ανακάλυψε την υπογραφή ενός μικροσκοπικού εισβολαία 48.000 ετών σε ένα προϊστορικό δόντι.

«Αντιμετωπίζω τα αρχαία μικρόβια ως έναν τρόπο να μάθω περισσότερα για το παρελθόν και οι οδοντικοί υπολογισμοί είναι ένας από τους πιο αξιόπιστους τρόπους ανακατασκευής ενός μικροοργανισμού που ζούσε στο σώμα των αρχαίων ανθρώπων», υποστηρίζει η Γουέριτς μιλώντας στο BBC. Η ίδια ενδιαφερόταν κυρίως για τις διατροφικές συνήθειες των Νεάντερταλ και τον τρόπο που αλληλεπιδρούσαν με το περιβάλλον τους. Για να βρει απαντήσεις, ανέλυσε την αλληλουχία του DNA της οδοντικής πλάκας από δείγματα που είχαν βρεθεί σε τρεις διαφορετικές σπηλιές.

Δύο από τα δείγματα είχαν ληφθεί από 13 Νεάντερταλ που βρέθηκαν στο Ελ Σιδρόν της βορειοδυτικής Ισπανίας. Ήδη υπήρχε αέρας μυστηρίου γύρω από τη συγκεκριμένη τοποθεσία, επειδή είχε αποκαλυφθεί ότι πολλά από αυτά τα άτομα πιθανότατα υπέφεραν από γενετικές ανωμαλίες, έχοντας για παράδειγμα παραμορφωμένα γόνατα και σπονδυλικές στήλες, αλλά και διατηρώντας τα νεογιλά τους δόντια για πολύ καιρό μετά το τέλος της παιδικής ηλικίας. Υπάρχουν υποψίες ότι η ομάδα αποτελούνταν από στενούς συγγενείς και τα προβλήματά τους ήταν προϊόν μιας μακράς ιστορίας αιμομιξίας. Η οικογένεια βρήκε τραγικό τέλος, με τα οστά τους να φέρουν σημάδια κανιβαλισμού. Θεωρείται ότι ανήκαν στους τελευταίους Νεάντερταλ που έζησαν στη γη.

Προς έκπληξη της Γουέριτς, ένα από τα δόντια περιείχε τη γενετική υπογραφή ενός οργανισμού που μοιάζει με βακτήριο, του Methanobrevibacter oralis που εξακολουθεί να ζει στη στοματική μας κοιλότητα μέχρι σήμερα. Συγκρίνοντας τη μορφή του στο στόμα των Νεάντερταλ με εκείνη που έχουν στους σύγχρονους ανθρώπους, μπόρεσε να υπολογίσει ότι ακολούθησαν διαφορετικά εξελικτικά μονοπάτια πριν από περίπου 120.000 χρόνια.

Αν οι Νεάντερταλ και οι σύγχρονοι άνθρωποι είχαν από πάντα την ίδια στοματική χλωρίδα, θα περίμενε κανείς ότι αυτός ο διαχωρισμός θα συνέβαινε πολύ, πολύ νωρίτερα –τουλάχιστον πριν από 450.000 χρόνια, όταν τα είδη ακολούθησαν διαφορετικά μονοπάτια. «Αυτό σημαίνει ότι ο μικροοργανισμός συνέχισε να μεταδίδεται έκτοτε», εξηγεί στο BBC η Γουέριτς.

Είναι αδύνατο να ξέρουμε πώς συνέβη αυτό, όμως θα μπορούσε να συνδέεται με ένα περιστατικό πριν από 120.000 χρόνια. «Για μένα αυτό που είναι συναρπαστικό, είναι ότι πρόκειται για μια από τις πρώτες περιόδους για τις οποίες υπάρχουν αναφορές ζευγαρώματος μεταξύ Νεάντερταλ και ανθρώπων», τονίζει. «Επομένως είναι υπέροχο να βλέπουμε αυτό το μικρόβιο ουσιαστικά να εμπλέκεται με αυτή την αλληλεπίδραση».

Ένας από τους τρόπους μετάδοσης, θα μπορούσε να είναι το φιλί: «Όταν φιλάς κάποιον, τα μικρόβια πηγαινοέρχονται ανάμεσα στα στόματά σας», λέει. «Θα μπορούσε να είχε συμβεί μόνο μια φορά και μετά να διαδόθηκε κάπως μαγικά, επειδή η συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων που μολύνθηκε τα πήγε πάρα πολύ καλά στη συνέχεια. Όμως μπορεί και να σημαίνει ότι ήταν συνηθισμένο φαινόμενο».

Άλλος ένας τρόπος να μεταδώσεις στοματικά μικρόβια, είναι μέσω της τροφής. Και παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις πως κάποιος Νεάντερταλ έκανε το τραπέζι σε κάποιο σύγχρονο άνθρωπο, ένα… ρομαντικό δείπνο μπορεί να ήταν η αιτία της μετάδοσης.

Για την Γουέριτς, η ανακάλυψη είναι σημαντική επειδή αποδεικνύει ότι η αλληλεπίδρασή μας με άλλα ανθρώπινα είδη, χιλιετίες πριν, διαμόρφωσαν τους σημερινούς μικροοργανισμούς.

Αυτό εγείρει ένα ερώτημα σύμφωνα με τη Γουέριτς: «Μήπως το μικροβίωμά μας λειτουργεί σωστά επειδή πήραμε μικροοργανισμούς των Νεάντερταλ;»

Για παράδειγμα, αν και το συγκεκριμένο μικρόβιο συνδέεται με την ουλίτιδα στον σύγχρονο άνθρωπο, η Γουέριτς σημειώνει ότι έχει εντοπιστεί σε πολλά προϊστορικά άτομα με εντελώς υγιή δόντια. Στο μέλλον, πιστεύει ότι τα ευρήματα θα τη βοηθήσουν να αποκαταστήσει το υγιές στοματικό μικροβίωμα των ανθρώπων που ζουν στο σύγχρονο κόσμο.

Άνδρες και γυναίκες Νεάντερταλ

Είναι αδύνατο να μάθουμε με σιγουριά αν ήταν κυρίως οι άνδρες ή οι γυναίκες Νεάντερταλ που ζευγάρωναν με τους πρώτους σύγχρονους ανθρώπους, υπάρχουν όμως ορισμένες ενδείξεις.

Το 2008, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα σπασμένο οστό δακτύλου και έναν μοναδικό τραπεζίτη στο Σπήλαιο Ντενισόβα των Ορών Αλτάι της Ρωσίας, τα οποία αποκάλυψαν την ύπαρξη ενός άγνωστου ως τότε ανθρώπινου υπο-είδους. Επί χρόνια, οι Ντενισόβαν ήταν γνωστοί μόνο από τα δείγματα που εντοπίστηκαν στη συγκεκριμένη τοποθεσία, όμως το DNA τους έδειξε στους επιστήμονες ότι η κληρονομιά τους επιβιώνει μέχρι σήμερα στο γονιδίωμα των ανθρώπων της Ανατολικής Ασίας και τους Μελανήσιους.

Οι Ντενισόβαν έμοιαζαν περισσότερο με τους Νεάντερταλ σε σχέση με τον σύγχρονο άνθρωπο, με τα δύο υποείδη να είναι πιθανό να είχαν συνυπάρξει στην Ασία για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Αυτό έγινε σαφέστερο από ποτέ το 2018, με την ανακάλυψη τμήματος οστού που ανήκε σε ένα μικρό κορίτσι –οι αρχαιολόγοι τη βάφτισαν Ντένι- η μητέρα της οποίας ήταν Νεάντερταλ και ο πατέρας Ντενισόβαν.

Επομένως, θα έβγαζε νόημα αν τα χρωμοσώματα των Νεάντερταλ για το ανδρικό φύλο έμοιαζαν με εκείνα των Ντενισόβαν. Όμως όταν οι αρχαιολόγοι ανέλυσαν την αλληλουχία του DNA από τρεις Νεάντερταλ, που έζησαν περίπου 38.000 – 53.000 χρόνια νωρίτερα, ξαφνιάστηκαν από την ανακάλυψη ότι τα χρωμοσώματα Υ αυτών των ατόμων έμοιαζαν περισσότερο με τα δικά μας.

Οι ερευνητές αναφέρουν ότι πρόκειται για απόδειξη «ισχυρής κίνησης γονιδίων» μεταξύ των Νεάντερταλ και τω πρώτων ανθρώπων. Δηλαδή, έκαναν αρκετό σεξ μεταξύ τους. Τόσο πολύ μάλιστα, ώστε καθώς οι αριθμοί των Νεάντερταλ μειώνονταν καθώς κινούνταν προς την εξαφάνιση, τα χρωμοσώματα Υ τους ίσως εξαφανίστηκαν, αντικαταστημένα πλήρως από τα δικά μας. Αυτό δείχνει ότι σημαντικός αριθμός των πρώτων σύγχρονων ανδρών έκανε σεξ με γυναίκες Νεάντερταλ.

Όμως η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι σχεδόν την ίδια μοίρα είχαν και τα μιτοχόνδρια των Νεάντερταλ, ένας κυτταρικός μηχανισμός που συμβάλλει στην μετατροπή των σακχάρων σε ενέργεια. Αυτά μεταφέρονται αποκλειστικά από τις μητέρες στα παιδιά τους, επομένως το γεγονός ότι μιτοχόνδρια των πρώτων ανθρώπων εντοπίστηκαν σε Νεάντερυταλ δείχνει ότι οι πρόγονοί μας έκαναν σεξ και με άνδρες Νεάντερταλ. Σε αυτή την περίπτωση, το ζευγάρωμα είναι πιθανό να συνέβη περίπου 270.000 με 100.000 χρόνια πριν, όταν οι άνθρωποι ζούσαν κυρίως στην Αφρική.

Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενες Ασθένειες

Λίγα χρόνια πριν, ο Βίλε Πιμένοφ μελετούσε τις σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις από ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) όταν παρατήρησε κάτι παράξενο.

Οι θηλωματοϊοί είναι εξαιρετικά συνηθισμένοι στα ζώα, καθώς έχουν βρεθεί σχεδόν σε κάθε είδος για το οποίο πραγματοποιήθηκε σχετική έρευνα. Μεταξύ των ανθρώπων κυκλοφορούν περισσότερα από 100 διαφορετικά είδη, που ευθύνονται μεταξύ άλλων για το 99,7% όλων των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας σε όλο τον κόσμο. Ο πιο φονικός ανάμεσά τους είναι ο HPV-16, που μπορεί να παραμείνει για πολλά χρόνια στον οργανισμό, αλλοιώνοντας αθόρυβα τα κύτταρα που μολύνει.

Όμως διεθνώς υπάρχουν διαφωνίες για το πού βρίσκονται ορισμένα στελέχη του ιού. Στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη, είναι πιθανότερο να συναντήσεις τον τύπο Α, ενώ στην υποσαχάρια Αφρική, οι περισσότεροι μολύνονται από τους τύπου Β και C. Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτό το μοτίβο ταιριάζει άψογα με την παρουσία των Νεάντερταλ σε όλο τον κόσμο. Όχι μόνο οι άνθρωποι που ζουν στην υποσαχάρια Αφρική εμφανίζουν άλλα στελέχη του HPV, αλλά και έχουν συγκριτικά χαμηλότερο γενετικό υλικό από τους Νεάντερταλ.

Για να καταλάβει τι είχε συμβεί, ο Πιμένοφ αξιοποίησε τη γενετική διαφοροποίηση εντός του τύπου Α στις μέρες μας, για να υπολογίσει την πρώτη του εμφάνιση περίπου στα 60.000 με 120.000 χρόνια νωρίτερα. Αυτό τον καθιστά πολύ νεαρότερο από τους υπόλοιπους τύπους HPV-16, ενώ τον τοποθετεί στην ίδια περίοδο που οι πρώτοι σύγχρονοι άνθρωποι της Αφρικής ήρθαν σε επαφή με τους Νεάντερταλ. Αν και είναι δύσκολο να αποδειχθεί με βεβαιότητα, ο Πιμένοφ πιστεύει ότι άρχισαν αμέσως να ανταλλάσσουν ΣΜΝ –και ότι τα διαφορετικά εξελικτικά μονοπάτια των στελεχών του HPV-16 δείχνουν ότι κόλλησαν τον τύπο Α από τους προγόνους τους.

«Το έλεγξα χιλιάδες φορές χρησιμοποιώντας υπολογιστικές τεχνικές και τα αποτελέσματα ήταν πάντα τα ίδια. Αυτό είναι το πιο πιθανό σενάριο», εξηγεί ο Πιμένοφ. Με βάση τον τρόπο εξάπλωσης του HPV στις μέρες μας, υποπτεύεται ότι ο ιός δεν μεταδόθηκε μόνο μια φορά στους ανθρώπους, αλλά σε πολλές διαφορετικές περιστάσεις.

«Είναι αρκετά απίθανο να συνέβη μόνο μία φορά, επειδή τότε θα ήταν πιθανότερο η μετάδοση να σταματήσει», εξηγεί ο Πιμένοφ. «Αυτές οι σεξουαλικές επαφές θα πρέπει να ήταν αρκετά συνηθισμένες στην Ευρασία, σε περιοχές όπου ζούσαν και οι δύο ανθρώπινοι πληθυσμοί».

Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Πιμένοφ πιστεύει ότι το γεγονός ότι αποκτήσαμε αυτό τον τύπο του ιού από τους Νεάντερταλ, είναι που τον καθιστά και τόσο καρκινογόνο: Επειδή τον συναντήσαμε σχετικά πρόσφατα, το ανοσοποιητικό μας σύστημα δεν έχει εξελιχθεί ακόμη αρκετά ώστε να είναι σε θέση να καταπολεμήσει τη λοίμωξη.

Το 2013, επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ο γενετικός κώδικας για τα οστά του πέους απουσίαζε από τα γονιδιώματα των Νεάντερταλ και των Ντενισόβαν, ακριβώς όπως και από εκείνο των σύγχρονων ανθρώπων, πράγμα που δείχνει ότι εξαφανίστηκε από τους κοινούς μας προγόνους τουλάχιστον πριν από 80.000 χρόνια. Αυτό είναι σημαντικό, γιατί τα συγκεκριμένα οστά θεωρούνται χρήσιμα στα πιο είδη που κάνουν περισσότερο σεξ, επιτρέποντας στα αρσενικά να ανταγωνιστούν πιο αποτελεσματικά μεταξύ τους και να αυξήσουν τις πιθανότητες αναπαραγωγής. Αυτό έχει οδηγήσει σε εικασίες ότι οι Νεάντερταλ και οι Ντενισόβαν ήταν κυρίως μονογαμικοί, όπως και οι σύγχρονοι άνθρωποι.

Απιστία

Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Νεάντερταλ απιστούσαν συχνότερα από τους σύγχρονους ανθρώπους.

Μελέτες σε έμβρυα απέδειξαν ότι η ύπαρξη ανδρογόνων, όπως η τεστοστερόνη, στη μήτρα μπορεί να επηρεάσει την «αναλογία δακτύλων» στους ενήλικες, δηλαδή τα συγκριτικά μεγέθη του δείκτη και του παράμεσου, που υπολογίζονται διαιρώντας τον πρώτο με τον δεύτερο. Σε ένα περιβάλλον υψηλής τεστοστερόνης, οι άνθρωποι τείνουν να αναπτύσσουν μικρότερες αναλογίες. Αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το φύλο τους.

Από την ανακάλυψη αυτή και έπειτα, έχουν διαπιστωθεί συνδέσεις μεταξύ αυτής της αναλογίας και χαρακτηριστικών όπως η ελκυστικότητα του προσώπου, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η ροπή προς το ρίσκο, οι ακαδημαϊκές επιδόσεις, ο βαθμός ενσυναίσθησης στις γυναίκες και κυριαρχίας στους άνδρες, ακόμη και το μέγεθος των όρχεων –αν και ορισμένες μελέτες στο συγκεκριμένο πεδίο είναι αμφιλεγόμενες.

Το 2010, μια ομάδα επιστημόνων παρατήρησε αντίστοιχα μοτίβα και στους στενότερους συγγενείς του ανθρώπου. Φαίνεται πως οι χιμπατζήδες, οι γορίλες και οι ουρακοτάγκοι, που είναι πιο πολυγαμικοί γενετικά, έχουν κατά μέσο όρο χαμηλότερη αναλογία δακτύλων, ενώ ένας πρώιμος σύγχρονος άνθρωπος που ανακαλύφθηκε σε σπηλιά του Ισραήλ και οι σημερινοί άνθρωποι έχουν υψηλότερες αναλογίες.

Οι άνθρωποι είναι κυρίως μονογαμικοί, επομένως οι ερευνητές υποθέτουν ότι ενδέχεται να υπάρχει σύνδεση μεταξύ της συγκεκριμένης αναλογίας και της σεξουαλικής στρατηγικής. Αν έχουν δίκιο, οι Νεάντερταλ ήταν ελαφρώς πιο πολυγαμικοί τόσο από τους σύγχρονους ανθρώπους της εποχής τους όσο και από τους σημερινούς.

Μεικτές οικογένειες

Από τη στιγμή που ένα ζευγάρι δημιουργούνταν ανάμεσα σε έναν Νεάντερταλ και έναν σύγχρονο άνθρωπο, ίσως ζούσαν μαζί κοντά στον τόπο καταγωγής του άνδρα, με κάθε γενιά να ακολουθεί αντίστοιχη πορεία. Γενετικά ευρήματα από Νεάντερταλ δείχνουν ότι τα νοικοκυριά τους αποτελούνταν από άνδρες συγγενείς, τις συντρόφους και τα παιδιά τους. Οι γυναίκες φαίνεται ότι εγκατέλειπαν τα σπίτια τους όταν έβρισκαν σύντροφο.

Άλλο ένα στοιχείο που δείχνει ότι «ζούσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα», προκύπτει από μελέτη γονιδίων που εντοπίστηκαν στους σημερινούς Ισλανδούς. Πέρσι, ανάλυση του γονιδιώματος 27.556 τέτοιων ατόμων αποκάλυψε την ηλικία κατά την οποία οι Νεάντερταλ αποκτούσαν συνήθως απογόνους: Αν και οι γυναίκες ήταν συνήθως μεγαλύτερης ηλικίας σε σχέση με εκείνες που ανήκαν στο δικό μας είδος, οι άνδρες γίνονταν πατέρες συνήθως σε νεαρή ηλικία.

Αν το ζευγάρι μας έκανε παιδί εκείνη την εποχή, τότε ίσως η μητέρα να έπρεπε να το θηλάσει περίπου για εννιά μήνες και στη συνέχεια να ολοκληρώσει το στάδιο του απογαλακτισμού περίπου στους 14 μήνες, δηλαδή νωρίτερα σε σχέση με τους σύγχρονους ανθρώπους της προβιομηχανικής εποχής.

Η περιέργεια γύρω από αυτές τις αρχαίες αλληλεπιδράσεις φέρνει στο φως νέες πληροφορίες για τον γενικότερο τρόπο ζωής των Νεάντερταλ, αλλά και για τις αιτίες της εξαφάνισής τους.

Ακόμη και αν δεν ενδιαφέρεστε καθόλου για τους αρχαίους ανθρώπους, όμως, αυτού του είδους τα ζευγαρώματα φαίνεται ότι συνέβαλαν σε μεγάλο μέρος των σημερινών ανθρώπινων χαρακτηριστικών, από το χρώμα του δέρματος και των μαλλιών, μέχρι το ύψος, τα μοτίβα ύπνου, τη διάθεση και το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Οι γνώσεις μας πάνω σε αυτούς ήδη βοηθά στην ανάπτυξη δυνητικών θεραπειών για σύγχρονες ασθένειες, όπως είναι τα φάρμακα που στοχεύουν σε ένα γονίδιο των Νεάντερταλ, το οποίο πιστεύεται ότι συμβάλει στην ανάπτυξη βαριάς μορφής κοροναϊού.

Πλέον πιστεύεται ότι η εξαφάνιση των Νεάντερταλ πριν από περίπου 40.000 χρόνια ίσως οφείλεται εν μέρει στην αμοιβαία αυτή έλξη, μαζί με άλλους παράγοντες όπως η κλιματική αλλαγή και η αιμομιξία.

Μια αναδυόμενη θεωρία αναφέρει ότι οι ασθένειες που έφεραν τα δύο υποείδη, όπως ο HVP και ο έρπης, αρχικά δημιουργούσαν ένα αόρατο εμπόδιο, που δεν τους επέτρεπε να εξαπλωθούν γεωγραφικά και να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους. Στις λίγες περιοχές που συνυπήρχαν, ζευγάρωσαν με αποτέλεσμα οι πρώτοι άνθρωποι να αποκτήσουν χρήσιμα γονίδια του ανοσοποιητικού που τους επέτρεψαν να εξαπλωθούν περισσότερο.

Όμως οι Νεάντερταλ δεν ήταν εξίσου τυχεροί. Μαθηματικά μοντέλα δείχνουν ότι αν αντιμετώπιζαν εξ αρχής μεγαλύτερο φορτίο λοιμώξεων, ίσως παρέμειναν ευάλωτοι σε αυτά τα άγνωστα νέα στελέχη για περισσότερο καιρό, ανεξάρτητα από το αν αναπαράγονταν με τον σύγχρονο άνθρωπο. Εντέλει, οι πρόγονοί μας έφτασαν στις περιοχές τους και τους εξόντωσαν.

Άλλη μια ιδέα υποστηρίζει ότι σταδιακά απορροφήσαμε τον σχετικά μικρό πληθυσμό τους. Στο κάτω-κάτω ήδη είχαν υιοθετήσει σε μεγάλο βαθμό το χρωμόσωμα Χ και τα μιτοχόνδριά μας, και τουλάχιστον το 20% του DNA τους επιβιώνει στους σημερινούς ανθρώπους.

Ίσως το ζευγάρι που συναντήθηκε στην προϊστορική Ρουμανία γέννησε και κάποιο δικό μας μακρινό πρόγονο.

Πηγή: BBC