Πώς ο εγκέφαλος μάς παραλύει όταν κοιμόμαστε

Μια ομάδα νευρώνων που κρύβεται βαθιά στον εγκέφαλο ευθύνεται για την παράλυση του σώματος στη διάρκεια των ονείρων, υποψιάζονται Ιάπωνες ερευνητές,

Όταν κοιμόμαστε ο εγκέφαλος παραλύει τους σκελετικούς μυς για να προστατεύσει εμάς και τους γύρω μας από ανεξέλεγκτες κινήσεις που σχετίζονται με τα όνειρα –ένας μηχανισμός που ονομάζεται ατονία REM (παίρνει το όνομά της από τη φάση REM του ύπνου κατά την οποία εκδηλώνονται συνήθως τα όνειρα).

Όταν η ατονία REM δυσλειτουργεί, οι συνέπειες είναι δραματικές: τα άτομα που πάσχουν από τη λεγόμενη συμπεριφορική διαταραχή ύπνου REM δεν παραλύουν όταν κοιμούνται με αποτέλεσμα να τινάζουν τα άκρα τους, να φωνάζουν, ακόμα και να πετάγονται από το κρεβάτι χωρίς να ξυπνούν.

Όμως, παρόλο που το φαινόμενο της ατονίας REM είναι ευρέως γνωστό, o μηχανισμός του παραμένει εν πολλοίς άγνωστος.

Τώρα, μια νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο Journal of Neuroscience δείχνει να προσφέρει μια εξήγηση. Τα ευρήματα, λέει η ερευνητική ομάδα, ίσως βοηθήσουν στην αντιμετώπιση διαταραχών του ύπνου όπως η ναρκοληψία, η καταπληξία και η συμπεριφορική διαταραχή ύπνου REM.

Ο καθηγητής Τακέσι Σακουράι και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο του Τσοκούμπα αναγνώρισαν σε ποντίκια μια ομάδα νευρώνων που βρίσκεται στον προμήκη μυελό του εγκεφάλου και δέχεται ερεθίσματα από το εγκεφαλικό στέλεχος, το οποίο ελέγχει βασικές λειτουργίες όπως η αναπνοή και ο ύπνος.

«Η ανατομία αυτών των νευρώνων ταιριάζει με όσα γνωρίζουμε» λέει ο Σακουράι. «Συνδέονται με άλλους νευρώνες που ελέγχουν τις εκούσιες κινήσεις, όχι όμως με αυτούς που ελέγχουν τους μύες των ματιών και των εσωτερικών οργάνων» εξηγεί. «Οι νευρώνες αυτοί έχουν κατασταλτική δράση, κάτι που σημαίνει ότι αποτρέπουν τις μυϊκές κινήσεις όταν ενεργοποιούνται».

Όταν οι ερευνητές μπλόκαραν τα σήματα που δέχονται οι εν λόγω νευρώνες, τα πειραματόζωα άρχισαν να κινούνται στον ύπνο τους, όπως συμβαίνει στους ασθενείς με συμπεριφορική διαταραχή ύπνου REM.

Καταπληξία και υπνική παράλυση

Τα ευρήματα, εφόσον ευσταθούν, θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη μελέτη και την αντιμετώπιση της ναρκοληψίας, η οποία χαρακτηρίζεται από απότομα επεισόδια ύπνου στη διάρκεια της ημέρας –οι ασθενείς συχνά αποκοιμούνται ακόμα και στη μέση της πρότασης την ώρα που μιλούν.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο εντοπισμός των νευρώνων που ελέγχουν την ατονία REM θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει τους ασθενείς με καταπληξία, οι οποίοι χάνουν ξαφνικά τον μυϊκό τόνο τους και καταρρέουν ενώ παραμένουν πλήρως ξύπνιοι. Παρόλο που βρίσκονται σε εγρήγορση, το σώμα τους μοιάζει να βρίσκεται σε ύπνο REM.

Οι Ιάπωνες ερευνητές υποψιάζονται ότι οι νευρώνες που εντόπισαν συνδέονται και με αυτές τις διαταραχές. Έθεσαν αυτή την υπόθεση υπό δοκιμή χρησιμοποιώντας ποντίκια που παθαίνουν κρίσεις καταπληξίας. Όπως διαπιστώθηκε, το μπλοκάρισμα των συγκεκριμένων νευρώνων μείωσε τα επεισόδια ξαφνικής παράλυσης.

Τα πειράματα στο σύνολό τους υποδεικνύουν ότι οι εν λόγω νευρώνες του προμήκη μυελού ελέγχουν τη μυϊκή ατονία τόσο στη διάρκεια του ύπνου REM όσο και στην καταπληξία, αναφέρει η μελέτη.

«Οι νευρώνες που εντοπίσαμε θα μπορούσαν να αποδειχθούν στόχοι για φάρμακα που αντιμετωπίζουν την ναρκοληψία, την καταπληξία και τη συμπεριφορική διαταραχή ύπνου REM» λέει ο Σακουράι.

«Μελλοντικές μελέτες θα πρέπει να εξετάζουν το πώς οι νευρώνες αυτοί επηρεάζονται από τα συναισθήματα, τα οποία είναι γνωστό ότι πυροδοτούν επεισόδια καταπληξίας» καταλήγει.