Γυρίζοντας (σ)το «κλεινόν άστυ»

Πίσω από την θρυλική σειρά μικρών ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ «Τα στέκια» βρισκόταν ο αείμνηστος Νίκος Τρανταφυλλίδης και η σύντροφός του Μαρίνα Δανέζη. Απολαύσαμε όψεις της αστικής, λαϊκής κουλτούρας με τρόπο απολαυστικό, περπατήσαμε σε στοές,  ήπιαμε τούρκικο καφέ στα καφενεία, ακούσαμε μουσικές, αφουγκραστήκαμε ανθρώπους και ιστορίες.

«Μετά τα στέκια, έπρεπε να συμβεί κάτι άλλο. Κάτι καινούργιο, φρέσκο, αλλά όχι μακριά από την συνταγή των Στεκιών, με τα υλικά της οικειότητας και της περιπλάνησης», ακούω την Μαρίνα Δανέζη να μου λέει στο τηλέφωνο, έχοντας πλάι της το ούτε δύο μηνών βρέφος της.

Η Μαρίνα είναι από τους ανθρώπους που δεν σταματούν εύκολα την δουλειά: σκέψη, ιδέες, συναντήσεις, υλοποίηση, δημιουργία. Ναι, ούτε εν όψει εγκυμοσύνης! Η εκπομπή της κρατικής τηλεόρασης «Κλεινόν Άστυ-Ιστορίες της Πόλης» είναι από τα καλύτερα πράγματα που έχουν συμβεί στην τηλεόραση την εποχή της καραντίνας και του κοροναϊού. Δεν παριστάνει πως δεν ζούμε κάτω από την σκιά μιας δριμείας πανδημίας, απλώς αναγνωρίζει με θάρρος ότι υπάρχει ενδιαφέρουσα και σημαντική ζωή πριν, μετά και πέρα από αυτήν.

Η Μαρίνα Δανέζη είναι ο άνθρωπος πίσω από την Laika Productions, η οποία καταπιάνεται με κινηματογραφικές-τηλεοπτικές, αλλά και μουσικές παραγωγές. Ο θρύλος του Gagarin αναπνεέι δημιουργικά μέσα από τις ευφάνταστες και ποιοτικές παραγωγές της Laika, ενώ η Μαρίνα, αυτός ο δροσερός και ταλαντούχος άνθρωπος, εργάζεται αρειμανίως με σκοπό την επικοινωνία projects που έχουν κάτι να πουν.

Ποια είναι η Μαρίνα, λοιπόν;

Η Μαρίνα Δανέζη γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα. Σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και θέατρο στη σχολή «Δήλος» της Δήμητρας Χατούπη. Εργάστηκε ως ηθοποιός στο θέατρο και τον κινηματογράφο, ενώ το 2008 στράφηκε στην σκηνοθεσία με το πρώτο μικρού μήκους ντοκιμαντέρ της «ο Χρονοπειρατής» να αποσπά Εύφημο Μνεία στα βραβεία Digi 2008 του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας, ενώ το 2009 ακολουθεί η «Φάκα», το δεύτερο μικρού μήκους ντοκιμαντέρ της.

Στην συνέχεια, πραγματοποιεί το πρώτο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ, το «Σωματείο Ρακοσυλλεκτών», το οποίο έλαβε τιμητική διάκριση στο 5ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας (η ταινία ήταν υποψήφια στην κατηγορία «Ντοκιμαντέρ της χρονιάς» από την Ακαδημία Κινηματογράφου). Το ντοκιμαντέρ «Sam Roma» (2014) αποτελεί το δεύτερο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ της.

Το 2016 ολοκληρώνει την σκηνοθεσία του ντοκιμαντέρ του Νίκου Τριανταφυλλίδη «ΠΑΟΚ 90 χρόνια: Νοσταλγώντας το Μέλλον» το οποίο και τιμάται με το πρώτο βραβείο από την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Τα τελευταία χρόνια ασχολείται με την παραγωγή ταινιών για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Το 2014 ανέλαβε την παραγωγή της σειράς ντοκιμαντέρ «Τα Στέκια- Ιστορίες Αγοραίου Πολιτισμού» που ξεκίνησε να προβάλλεται μέσα από τη ΝΕΡΙΤ και στη συνέχεια από την ΕΡΤ, ενώ έχει σκηνοθετήσει και μερικά από τα επεισόδια της σειράς. Στον κινηματογράφο ήταν παραγωγός της ταινίας «Οι Αισθηματίες» του σκηνοθέτη Νίκου Τριανταφυλλίδη (η οποία  έχει ήδη συμμετάσχει σε διακεκριμένα φεστιβάλ του εξωτερικού έχοντας αποσπάσει πολλές διακρίσεις) αλλά και του βραβευμένο ντοκιμαντέρ  «ΠΑΟΚ  90 χρόνια: Νοσταλγώντας το Μέλλον».

Ποιο είναι το αγαπημένο της επεισόδιο από την σειρά ντοκιμαντέρ «Κλεινόν Άστυ»; Η ίδια απαντά χωρίς δεύτερη σκέψη «το επόμενο», ενώ βιώνει την δουλειά της ως μια περιπέτεια και ως πέρασμα μέσα από διαφορετικούς κόσμους που, καθένας τους, έχει να της πει-και να μας πει!- πολλά.

Οι μουσικές φυλές των 90s, ας πούμε, ήταν ένα επεισόδιο με μεγάλη απήχηση στο κοινό και ψηλά νούμερα τηλεθέασης, ενώ μεγάλο γκελ έκανε και το επεισόδιο για την Αθήνα ως κινηματογραφικό πλατώ.

Σκηνοθέτης αρκετών από τα επεισόδια είναι η ίδια, ενώ κάποια τα αναλαμβάνουν άλλοι σκηνοθέτες, άνθρωποι των οποίων το κριτήριο και την ματιά η Μαρίνα εμπιστεύεται. Με τον Κυριάκο Αγγελάκο, ας πούμε, είχαν συνεργαστεί και στο παρελθόν, με τα «Στέκια». Ο δημοτικός σύμβουλος (με τον συνδυασμό «Ανοιχτή Πόλη») έχει ζήσει σε αρκετές γωνιές του κέντρου,κυρίως, της Αθήνας, την οποία λατρεύει.

Ο πατέρας του διατηρούσε μαγαζί στην Ομόνοια, εκεί όπου συναντά κανείς μια πανσπερμία φυλών με τρομερό ενδιαφέρον.

«Μέσα από τα γυρίσματα του επεισοδίου αυτού, νομίζω πως η αγάπη μου για την πόλη αναζωπυρώθηκε», λέει ο ίδιος στο in.gr. Αυτός ο άνθρωπος του πολιτισμού ασχολείται εντατικά με τον κινηματογράφο από πολλά και διάφορα μετερίζια. Πρωτίστως, πρόκειται για έναν αδηφάγο θεατή και σινεφίλ με πολλές και πολύτιμες γνώσεις.

Ήταν πραγματικά η καλύτερη επιλογή ανθρώπου για να σταθεί ενώπιον κινηματογραφιστών και να τους ρωτήσει για τον τρόπο με τον οποίο εκείνοι αντιμετώπισαν την Αθήνα ως φόντο στις ταινίες τους, ακόμα και ως πρωταγωνιστικό χαρακτήρα.

Διαφορετικές ματιές πάνω στην ίδια πρωταγωνίστρια, την Αθήνα

Η δουλειά του Κυριάκου Αγγελάκου ανέδειξε πραγματικά την σημασία του τίτλου της εκπομπής: κλεινόν, δηλαδή ένδοξο, άστυ η Αθήνα, πανταχού παρόν και με μια sui generis ακτινοβολία πάνω στα δρώμενα που λαμβάνουν χώρα στους δρόμους και τις γειτονιές της, καλλιτεχνικά και μη.

«Αυτή η πόλη νιώθω πως μας επιβάλλεται και καθορίζει τόσο τις ζωές μας, όσο και την τέχνη μας, είναι ένας ζων οργανισμός», λέει ο σκηνοθέτης του επεισοδίου «Γυρίζοντας στην Αθήνα».

Το έργο αναζήτησης υλικού από μεριάς του ξεκίνησε με την πολύτιμη βοήθεια της Αφροδίτης Νικολαϊδη, επίκουρης καθηγήτριας στο ΕΚΠΑ, και εν συνεχεία, με την συνδρομή της Μαρίας Κομνηνού από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, η οποία παρείχε διάφορα αποσπάσματα από ταινίες που προβάλλονται κατά μήκους του επεισοδίου.

Ο Κυριάκος Αγγελάκος συναντήθηκε με αρκετούς αντιπροσωπευτικούς του θέματός του σκηνοθέτες, ενώ ο ίδιος δηλώνει πως θα ήθελε να έχει συναντήσει ακόμα άλλους τόσους, αν μπορούσε. Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως, η διαδικασία της επιλογής είναι μέρος του παιχνιδιού και της αρτιότητας του τελικού αποτελέσματος-έτσι, το επεισόδιο καταφέρνει να καλύψει ευρύ φάσμα του θέματος «η Αθήνα ως στούντιο κινηματογράφησης», καθώς μιλούν σε αυτό δημιουργοί διαφορετικών μεταξύ τους ταινιών: πειραματικό σινεμά, νεανικές ταινίες, φεστιβαλικά φιλμ και greek noir ακόμα περνούν μπροστά από τα μάτια μας και, εμείς, με μολύβι και χαρτί σημειώνουμε ταινίες που ίσως μας έχουν διαφύγει για να τις δούμε οπωσδήποτε.

«Η Αθήνα δεν χρησιμοποιείται αποκλειστικά από εγχώριους καλλιτέχνες για γυρίσματα ταινιών. Αρκετές είναι οι ξένες παραγωγές που την έχουν χρησιμοποιήσει. Αυτό το καλοκαίρι, μάλιστα, αναμένεται ένα boom γυρισμάτων, για το Netflix, την Disney και άλλες εταιρείες…», μου εξηγεί ο Κυριάκος Αγγελάκος ενώ με παραπέμπει απευθείας να ψάξω το Athens Film Office.

Πέραν του αναντίρρητου πολιτιστικού ενδιαφέροντος του επεισοδίου, κανείς διαπιστώνει πως οι κινηματογραφιστές που έχουν διασχίσει με τον φακό και τους ήρωές τους την Αθήνα λειτουργούν-εκουσίως ή ακουσίως- ως ιστορικοί και κοινωνικοί καταγραφείς της ιστορίας της πόλης.

«Η πόλη αλλάζει, κτίρια πέφτουν και ανεγείρονται, γειτονιές αναδιαμορφώνονται και όλα αυτά ο κινηματογραφικός φακός τα αποτυπώνει. Ο κινηματογράφος είναι ένας καταγραφέας των αλλαγών που λαμβάνουν χώρα στο πρόσωπο της πόλης», σημειώνει ο Κυριάκος Αγγελάκος.

(Ξανα)δείτε το επεισόδιο πατώντας εδώ.