Ευρώ vs δολάριο : Η «τιτανομαχία» των νομισμάτων και οι σχέσεις ΗΠΑ – Ε.Ε.

Στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2020 και με βάση τα επίσημα στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, τα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα ανέρχονταν σε 12,25 τρισ. δολάρια. Από αυτά, το 60,46% αντιστοιχούσε στο αμερικανικό νόμισμα, ενώ η αναλογία του ευρώ ήταν περίπου στο ένα τρίτο, 20,53% του συνόλου – με το υπόλοιπο 19% να αφορά άλλα, «μικρότερα» νομίσματα, όπως το ιαπωνικό γεν (5,92%), τη στερλίνα (4,5%), το κινεζικό ρένμινμπι (2,13%) κ.λπ.

Η παραπάνω εικόνα δεν αφήνει αμφιβολίες για το ποιος είναι το «αφεντικό» του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος – είναι το δολάριο. Αυτό, όμως, δεν αποτυπώνεται μόνο στα ποσοστά, αλλά και σε μια σειρά άλλους τομείς. Όπως, για παράδειγμα, στην πλήρη αδυναμία των Ευρωπαίων να ασκήσουν αυτόνομη πολιτική στο μέτωπο του Ιράν, να «σπάσουν» το εμπάργκο των ΗΠΑ και να διατηρήσουν ζωντανή τη συμφωνία του 2015 όταν ο Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε να αποσύρει την υπογραφή της χώρας του από αυτήν.

Κάτι ανάλογο διαπιστώνουν οι Ευρωπαίοι – και κυρίως οι Γερμανοί – στην περίπτωση του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2. Παρά τη βούλησή τους να κατασκευαστεί, στην πράξη αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολο να παρακάμψουν τις αμερικανικές κυρώσεις, καθώς ο Μεγάλος Αδελφός που έχουν εγκαθιδρύσει οι ΗΠΑ με τη βοήθεια του δολαρίου παρακολουθεί σχεδόν όλες τις συναλλαγές που γίνονται, σε παγκόσμιο επίπεδο.

Για τον λόγο αυτό, αλλά και υπό το βάρος των αλλαγών που αντικειμενικά επιφέρει το Brexit, η Κομισιόν έχει επεξεργαστεί ένα σχέδιο, ο στόχος του οποίου είναι απλός: Να ενισχυθεί ο ρόλος του ευρώ σε βάρος του δολαρίου. Κάτι που, με τη σειρά του, εκτιμάται πως θα καταστήσει πιο ελκυστική την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και θα βοηθήσει ώστε η διαδικασία να επιταχυνθεί.

Στη «μάχη» και το Ταμείο Ανάκαμψης

Σύμφωνα με πληροφορίες του Politico, στις 18 σελίδες του σχεδίου, το οποίο έρχεται να δώσει συνέχεια σε σχετικό εσωτερικό έγγραφο που κυκλοφόρησε στις Βρυξέλλες το 2019, σημειώνεται πως η υλοποίηση των δράσεων που περιλαμβάνει «θα επιτρέψει στην ΕΕ να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της σε διεθνές επίπεδο, καθώς και τις αξίες της».

Στο ίδιο πλαίσιο, θα επιχειρηθεί να αξιοποιηθεί και η έκδοση των ευρωομολόγων, ύψους 750 δισ. ευρώ, μέσω των οποίων θα χρηματοδοτηθεί το Ταμείο Ανάκαμψης. Η Κομισιόν θα επιχειρήσει να κάνει επίδειξη δύναμης και φερεγγυότητας στις αγορές, ενώ παράλληλα θα εντείνει τις παρεμβάσεις της σε διάφορους κλάδους – ενέργεια, εμπορεύματα, υγεία, αεροναυπηγική – προκειμένου οι συναλλαγές να γίνονται πλέον σε ευρώ και όχι σε δολάρια.

Δεν χρειάζεται φαντασία δε για να προβλέψει κανείς ότι σε αυτή την προσπάθεια και προκειμένου να αναδείξουν την αναξιοπιστία των ΗΠΑ, οι Ευρωπαίοι θα προβάλλουν όλη την αρνητική εμπειρία της προεδρίας Τραμπ – η οποία φαίνεται πως έχει αλλάξει ριζικά την εικόνα των ΗΠΑ στις τάξεις των πολιτών της Γηραιάς Ηπείρου.

Φυσικά, πρέπει να σημειωθεί ότι το σχέδιο που θα συζητηθεί στο πλαίσιο της Κομισιόν απέχει πολύ από το να θεωρηθεί ειλημμένη απόφαση η οποία θα τεθεί άμεσα σε εφαρμογή. Πέρα από τις αλλαγές που μπορεί να απέλθουν από τους ίδιους τους επιτρόπους, είναι βέβαιο ότι στην τελική απόφαση βαρύνοντα ρόλο θα παίξουν οι ηγέτες των «27», ενώ σημαντική θα είναι και η άποψη της ΕΚΤ.