Διερευνητικές : Τα μηνύματα της Αθήνας προς την Άγκυρα πριν την έναρξη του 61ου γύρου

Ξεκινά στις 25 Ιανουρίου, έπειτα από 5 χρόνια σιωπής,  ο 61ο γύρος των διερευνητικών επαφών Ελλάδας -Τουρκίας, με την τελευταία να «υπενθυμίζει» το casus belli στο Αιγαίο, προχωρώντας χθες στις προκλητικές υπερπτήσεις σε ελληνικά νησιά, την ώρα που η ελληνική βουλή ψήφιζε την επέκταση στο Ιόνιο των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια.

Οι δύο πλευρές έχουν αποκλίνουσες τοποθετήσεις και ακόμα δεν έχουν ομονοήσει στο πλαίσιο της συζήτησης: Το αν δηλαδή θα αφορά αποκλειστικά τις θαλάσσιες ζώνες όπως λέει η Αθήνα ή μια διευρυμένη ατζέντα με γκρίζες ζώνες και αποστρατιωτικοποίηση νησιών όπως επιδιώκει η Άγκυρα.

«Συζητάμε μόνο για τις θαλάσσιες ζώνες»

Στη συνάντηση της 25ης Ιανουαρίου, η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα, θα ακούσει ποια είναι η τουρκική ατζέντα για τις συζητήσεις. Από την άλλη, η τουρκική αντιπροσωπεία θα καταγράψει τις ελληνικές απόψεις σχετικά με την οριοθέτηση των διερευνητικών συνομιλιών.

Η Αθήνα, που κρατά χαμηλά τον πήχη των προσδοκιών, για τα αποτελέσματα του διαλόγου, επαναλαμβάνει σε σε όλους τους τόνους ότι καμία συζήτηση  δεν μπορεί να αφορά στην εθνική κυριαρχία και τα δικαιώματα της χώρας μας.

Όπως ανέφερε και σήμερα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Χρήστος Ταραντίλης, η ελληνική θέση είναι πάγια και δεν είναι άλλη από τη συζήτηση μόνο του συγκεκριμένου ζητήματος της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών και ουδενός άλλου:

«Οι διερευνητικές επαφές θα γίνουν με συγκεκριμένο πλαίσιο, που είναι να γίνουν συζητήσεις για να βρούμε κοινά σημεία σύγκλισης σε μια επόμενη διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Ταραντίλης.

Επαφές χωρίς υποχρεώσεις και δεσμεύσεις

«Δεν είναι διαπραγματεύσεις. Είναι επαφές. Δεν αναλαμβάνονται υποχρεώσεις και δεσμεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Δεν τηρούνται πρακτικά. Δεν μετέχει κανένας τρίτος, είναι μεταξύ μόνο των δύο πλευρών. Δεν γίνονται ενημερώσεις για το περιεχόμενο των διερευνητικών επαφών» διευκρίνισε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Αλέξανδρος Παπαϊωάννου.

Ξεδιπλώνοντας περαιτέρω το πλέγμα των διερευνητικών επαφών, ο κ. Παπαϊωάννου ξεκαθάρισε πως είναι άτυπες, μη δεσμευτικές, εμπιστευτικές συζητήσεις προκειμένου να διερευνηθούν τα σημεία σύγκλισης για ενδεχόμενες μελλοντικές διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, πάντα στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.

Απευθείας χωρίς διαμεσολάβηση τρίτων

Επίσης, ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ κατέστησε σαφές πως στις διερευνητικές δεν συζητείται θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών, δεν διαπραγματευόμαστε οποιοδήποτε θέμα αφορά την εθνική κυριαρχία και υπογράμμισε η Ελλάδα δεν χρειάζεται τη διαμεσολάβηση τρίτων για να μιλάει με την τουρκική πλευρά, επισημαίνοντας πως οι επαφές είναι μεταξύ των δύο πλευρών και δεν υπάρχει ανάγκη διαμεσολάβησης τρίτων. «Μιλάμε απευθείας» προσέθεσε.

Περαιτέρω, είπε πως δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και επανέλαβε, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, πως η Ελλάδα είναι πάντα ανοιχτή στον εποικοδομητικό διάλογο και ότι θα ήταν ανοιχτή σε μια ενδεχόμενη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Αθήνα πραγματοποιεί έκτακτο διάβημα διαμαρτυρίας για τις τουρκικές υπερπτήσεις χτες πάνω από ελληνικά νησιά στο Ανατολικό Αιγαίο τονίζοντας ότι τέτοιες ενέργειες δεν δημιουργούν θετικό κλίμα και δεν βοηθούν στην αποκλιμάκωση της έντασης.

Το τηλεφώνημα Μάας σε Δένδια

Αξίζει να πάντως να τονιστεί ότι λίγο πριν τις διερευνητικές επαφές ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας είχε σήμερα τηλεφωνική επικοινωνία με το Νίκο Δένδια κατόπιν αιτήματος του πρώτου.

Σημειώνεται ότι η επικείμενη επικοινωνία των δύο υπουργών Εξωτερικών έρχεται μετά τη συνάντηση που είχε στην Άγκυρα με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου ο κ. Μάας και ένα από τα θέματα που θα απασχολήσουν την τηλεφωνική επικοινωνία που θα έχει με τον κ. Δένδια είναι η γερμανική αφωνία για τις απειλές πολέμου που είχε εξαπολύσει ο κ. Τσαβούσογλου παρουσία του κ. Μάας.

«Σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας, Χάικο Μάας, συζητήσαμε για τις πρόσφατες επαφές του στην Άγκυρα και τις τελευταίες περιφερειακές εξελίξεις, αναφέρει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας με ανάρτησή του στο twitter.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας, @HeikoMaas, συζητήσαμε για τις πρόσφατες επαφές του στην Άγκυρα και τις τελευταίες περιφερειακές εξελίξεις. pic.twitter.com/ej0byG2Q8N

— Nikos Dendias (@NikosDendias) January 21, 2021

Τα 12 μίλια

Σε ερώτηση για το ενδεχόμενο επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια μετά το Ιόνιο και στο Αιγαίο ή στην Κρήτη, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος τόνισε πως τούτο αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα που μπορεί να ενεργοποιηθεί στον κατάλληλο πολιτικό και διπλωματικό χρόνο.

Σχολιάζοντας, εξάλλου, την αλλαγή της αμερικανικής διοίκησης, ο κ. Ταραντίλης είπε, όπως και στην εισαγωγική του τοποθέτηση, ότι η Ελλάδα προσβλέπει στη συνεργασία και την έντονη παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή μας και ότι ο κ. Μπάιντεν είναι ένας πρόεδρος που γνωρίζει άριστα τα θέματα της περιοχής. Επισήμανε, μάλιστα, τις δηλώσεις του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, εκτιμώντας ότι επιδεικνύουν αυστηρότητα απέναντι στην Τουρκία, ειδικά για το ζήτημα των S-400.

«Αν δεν καταφέρουμε να πάμε στη Χάγη»

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει τονίσει επανειλημμένα ότι αντικείμενο των διερευνητικών επαφών είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, δηλαδή της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ.

Κάτι που επαναλαμβάνει και σε συνέντευξή του στο περιοδικό Monocle, σημειώνοντας ότι αν οι δύο χώρες δεν καταφέρουν να βρουν λύση, μπορούν να προσφύγπυν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

«Πάντα έτεινα χείρα φιλίας προς την Τουρκία. Και πάντα προέτρεπα τον Πρόεδρο Ερντογάν να καθίσουμε και να συζητήσουμε την κύρια διαφορά μας, που είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μας. Η ιστορία πάει πολλές δεκαετίες πίσω, αλλά το θέμα μπορεί να επιλυθεί. Αν δεν τα καταφέρουμε, μπορούμε να προσφύγουμε στο Διεθνές Δικαστήριο. Αυτός είναι ο λόγος ύπαρξης των διεθνών δικαστηρίων», είπε ο πρωθυπουργός.

Υπογράμμισε επίσης ότι : «Οι διαφορές μας με την Τουρκία επηρεάζουν επίσης τη σχέση της με την Ευρώπη. Για τον λόγο αυτό, πιστεύω, ότι η Ευρώπη έλαβε την απόφαση να επιβάλει επιπρόσθετα μέτρα στην Τουρκία, σχετικά με τις παράνομες γεωτρήσεις και τις παράνομες δραστηριότητες όσον αφορά τις έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο. Και υπάρχει μια γενικευμένη αίσθηση πως η Τουρκία συμπεριφέρεται με έναν τρόπο που δεν συμβάλλει στην προώθηση της ειρήνης και της φιλίας στην περιοχή».

Το μήνυμα της ΕΕ

Η γενικευμένη αυτή αίσθηση που περιγράφει ο πρωθυπουργός υπάρχει στην ΕΕ, η οποία ζητά από την Άγκυρα, να δείξει έμπρακτα, ότι εργάζεται για την αποκλιμάκωση της έντασης.

«H Ευρωπαϊκή Ένωση και Τουρκία ξεκίνησαν θετικά το νέο έτος, ωστόσο η Ε.Ε. διατηρεί την ανησυχία της για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανέφερε ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ, υποδεχόμενος τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου στις Βρυξέλλες το μεσημέρι της Πέμπτης.

Ο ίδιος, παράλληλα, καλωσόρισε τα βήματα προς την επερχόμενη επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών Αθήνας – Άγκυρας.

«Έχουμε δει βελτίωση στη γενικότερη ατμόσφαιρα. Ελπίζουμε σε μια βιώσιμη αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο», ήταν το μήνυμα του κ. Μπορέλ, πριν από τη συνάντησή του με τον Τούρκο ΥΠΕΞ.

Ο κ. Τσαβούσογλου από την πλευρά του, σημείωσε ότι Βρυξέλλες και Αγκυρα θα πρέπει να προβούν σε «στιβαρά βήματα» προκειμένου να διατηρήσουν τη θετική ατμόσφαιρα μεταξύ τους, προσθέτοντας πως υπάρχει πολιτική βούληση εκατέρωθεν για μια ατζέντα με θετικό πρόσημο και πρόσθεσε πως μεταξύ των όσων θα συζητηθούν συγκαταλέγεται και η ανανέωση της συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας και Ε.Ε. για το μεταναστευτικό.

«Η ΕΕ θα υπερασπιστεί τα συμφέτοντα των κρατών της»

Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, αύριο, Παρασκευή, θα γίνει δεκτός από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τον Βέλγο Σαρλ Μισέλ, και τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, τον Νορβηγό Γενς Στόλτενμπεργκ.

Οι Ευρωπαίοι σημείωσαν τη βούληση του τούρκου προέδρου να κατευνάσει την ένταση στις σχέσεις με την ΕΕ. Όμως είναι δύσπιστοι σε «δηλώσεις προθέσεων» και θέλουν «πράξεις και συγκεκριμένες ενέργειες», δήλωσε τη Δευτέρα ο Πίτερ Στάνο, ο εκπρόσωπος του Ζοσέπ Μπορέλ.

«Ελπίζουμε όλοι ότι τα λόγια του τούρκου προέδρου θα μετατραπούν σύντομα σε συγκεκριμένες ενέργειες με διάρκεια που θα αποδείξουν ότι έχει πραγματικά καλή θέληση έναντι της ΕΕ», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου Ζαν Άσελμπορν.

Όμως «κανένας δεν προτίθεται να σβήσει» ό,τι έχει συμβεί, προειδοποίησε. «Η Ευρωπαϊκη Ένωση παραμένει αποφασισμένη να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της καθώς και να διαφυλάξει την περιφερειακή σταθερότητα», διαβεβαίωσε.

Δύο μήνες για να πείσει

Τα θέματα που προκαλούν εντάσεις είναι πολυάριθμα: διένεξη με την Ελλάδα και την Κύπρο, εμπλοκή της Άγκυρας στις συγκρούσεις στη Συρία, τη Λιβύη και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, διαμάχη με το Παρίσι, παραβιάσεις του εμπάργκο του ΟΗΕ για τα όπλα στη Λιβύη, επιθετικές στρατιωτικές ενέργειες στην ανατολική Μεσόγειο.

Οι ευρωπαίοι ηγέτες έτειναν τη χείρα στον πρόεδρο Ερντογάν τον Ιούλιο του 2020, όμως εκείνος την απέρριψε. Τον Δεκέμβριο αποφάσισαν να τιμωρήσουν την Άγκυρα για τη συνέχιση των μονομερών γεωτρήσεων για αέριο στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κύπρου.

Οι Ευρωπαίοι θα προσθέσουν καινούρια ονόματα στον κατάλογο, που άνοιξε τον Νοέμβριο 2019 και στον οποίο περιλαμβάνονται ήδη δύο επικεφαλής της Turkish Petroleum Corporation (TPAO), οι οποίοι δεν μπορούν πλέον να πάρουν θεωρήσεις εισόδου από την ΕΕ ενώ τα περιουσιακά στοιχεία τους στην ΕΕ έχουν παγώσει.

«Οι εργασίες σχετικά με τον κατάλογο βρίσκονται σε εξέλιξη. Είναι περίπλοκες και είναι πολύ νωρίς για να μιλησει κανείς για το αποτέλεσμά τους ή για την ακριβή στιγμή που θα ολοκληρωθούν», εξήγησε ο Ζαν Άσελμπορν.

Ωστόσο πολλά ονόματα μπορεί να συμφωνηθούν κατά τη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών στις 25 Ιανουαρίου, ανέφερε ευρωπαίος διπλωμάτης.

Η Άγκυρα έχει διορία δύο μηνών για να πείσει την ΕΕ. Ο Ζοσέπ Μπορέλ πρέπει να παρουσιάσει μια έκθεση για τις πολιτικές, οικονομικές και εμπορικές σχέσεις ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία και να προτείνει επιλογές στους ευρωπαίους ηγέτες κατά τη σύνοδο κορυφής που θα πραγματοποιήσουν τον Μάρτιο.

Οι Ευρωπαίο, σύμφωνα με το ΑΠΕ,  δεν εμπιστεύονται τον τούρκο πρόεδρο, ο οποίος τους έχει υποβάλει τους τελευταίους μήνες σ’ ένα σκωτσέζικο ντους.

«Μένουν πολλά να γίνουν ακόμη για να ανοίξει ένας ειλικρινής διάλογος με την Τουρκία», παραδέχεται ο Ζοσέπ Μπορέλ.

«Οι Τούρκοι δηλώνουν αθώες περιστέρες»

Όμως ο άνεμος γύρισε για τον πρόεδρο Ερντογάν με την απώλεια της υποστήριξης των ΗΠΑ και την άνοδο στην εξουσία του Τζο Μπάιντεν. Εξάλλου τα «τεράστια οικονομικά προβλήματα» της Τουρκίας δεν του επιτρέπουν να κόψει τους δεσμούς με την Ευρώπη, που είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του.

«Η παράγκα καταρρέει και χάνει τη μεσαία τάξη», εξηγεί ένας ευρωπαίος αξιωματούχος.

«Οι Τούρκοι δηλώνουν αθώες περιστερές», ειρωνεύεται ένας υψηλόβαθμος διπλωμάτης. «Όμως οι Ευρωπαίοι περιμένουν να δουν αν η στάση αυτή είναι ειλικρινής και με διάρκεια. Τα προηγούμενα επεισόδια έχουν απελευθερώσει τους Ευρωπαίους»έναντι της Τουρκίας, προσθέτει.

Η Γερμανία, πρώτη οικονομική δύναμη της ΕΕ, στοιχηματίζει στον κατευνασμό. Ο υπουργός της επί των Εξωτερικών Χάικο Μάας μετέβη τη Δευτέρα στην Άγκυρα για να χαιρετίσει τις «θετικές ενδείξεις» εκ μέρους του τούρκού προέδρου και να «συνοδεύσει» τις πρωτοβουλίες του.

«Με μερικά κράτη, το χαστούκι λειτουργεί. Με την Τουρκία, δεν λειτουργεί», υποστηρίζει η Ιταλίδα Ναταλί Τότσι, διευθύντρια του Istituto Affari Internazionali και σύμβουλος του Ζοσέπ Μπορέλ.

«Ελπίζουμε σε μια ύφεση με διάρκεια στις σχέσεις μας με την Τούρκία ώστε να καταστεί ξεπερασμένη μια νέα επέκταση των κυρώσεων των Μάρτιο», λέει ο Ζαν Άσελμπορν.

«Όμως είναι απαραίτητο να εξασφαλίσουμε πως θα είμαστε έτοιμοι, αν δεν αφήσουν στην ΕΕ άλλη επιλογή», προειδοποίησε.