Βρετανία : Κηπουροί προσπαθούν να αυξήσουν τη βιοποικιλότητα των σπόρων

Σε μια σειρά από θερμοκήπια και κήπους, σε κωμοπόλεις, πόλεις και χωριά της Βρετανίας, ξεπηδούν κοινότητες τοπικών κηπουρών. Σκάβουν βαθιά και φυτεύουν τους σπόρους τους, προκειμένου να δημιουργήσουν πλουσιότερα, πιο διαφοροποιημένα και πιο ανθεκτικά συστήματα τροφής. Πρόκειται για μια τάση που έχει παρασύρει ολόκληρο τον πλανήτη.

«Οι σπόροι είναι πανίσχυροι και απαραίτητοι για τη ζωή, όμως το εύρος και η ποικιλία που προσφέρουν οι μεγάλες εταιρείες είναι πολύ περιορισμένο», εξηγεί στον Guardian η Τζόσι Κάουγκιλ, μια από τους τριάντα καλλιεργητές και συλλέκτες σπόρων της τράπεζας σπόρων Stroud. «Με τα δικά μας, περιορισμένα μέσα προσπαθούμε να αυξήσουμε τη βιοποικιλότητα σε κάθε κήπο ή χωράφι στο οποίο καλλιεργούμε τροφή».

Μικρές τράπεζες σπόρων

Η Κοινοτική Τράπεζα Σπόρων Stroud είναι μια από τις εκατοντάδες πρωτοβουλίες στη Βρετανία που εστιάζουν τις προσπάθειές τους για τη διάσωση σπόρων σε εκείνους που, αν δεν υπάρξει διασταύρωση της επικονίασης, θα δίνουν κάθε χρόνο τα ίδια, αυθεντικά φυτά. Αντί να εγκλωβίζονται σε έναν κύκλο που απαιτεί την αγορά νέων σπόρων κάθε χρόνο, οι σπόροι μπορούν να αποθηκευτούν για μελλοντική χρήση.

«Αυτό που πρέπει να κάνουμε για να καταπολεμήσουμε τη στενή γενετική βάση των σπόρων μας είναι να έχουμε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους που θα καλλιεργούν όσο μεγαλύτερη ποικιλία σπόρων γίνεται», τονίζει στον Guardian η Κέιτ Μάκεβοϊ των Real Seeds, ενός μικρού παραγωγού που ειδικεύεται σε σπόρους βιολογικής καλλιέργειας που παράγονται σε συνθήκες ανοιχτής επικονίασης.

Ο Σάιμον Άλεν, άλλος ένας από τους «φύλακες» της Stroud, τονίζει: «Δεν απαιτείται γνώση γενετικής, μόνο παρατήρηση και φροντίδα». Όπως εξηγεί στον Guardian η Μπεθ Ρίτσαρντσον, μια 27χρονη φοιτήτρια μαιευτικής και συντονίστρια στο Stroud, «μετά από μερικά χρόνια, ο σπόρος προσαρμόζεται στο έδαφος, το κλίμα και τις συνθήκες στις οποίες αναπτύσσεται, με τον όρο ότι θα επιλεχθούν τα πιο δυνατά δείγματα. Ουσιαστικά αναπτύσσουμε καλύτερες σοδειές, επειδή με την πάροδο των ετών έχουν εξελιχθεί κατάλληλα για τις τοπικές συνθήκες».

Ζωντανές οντότητες

Αν και υπάρχουν αρκετά δίχτυα ασφαλείας σε όλο τον κόσμο για την διατήρηση των σπόρων, η διαρκής εξέλιξη και εξειδίκευση των σπόρων που καλλιεργούνται κατά τέτοιο τρόπο έχει ξεχωριστή αξία για τη δύναμη, την αντοχή και την ποικιλία των σπόρων που κυκλοφορούν σε όλο τον κόσμο. Η Σίντεντ Φόρτουν, υπεύθυνη προγράμματος στο Seed Sovereignty Programme, εξηγεί: «Το γεγονός ότι καλλιεργούνται και συντηρούνται από φύλακες σπόρων, σημαίνει ότι εξακολουθούν να ζουν και να αναπτύσσονται. Συνεχίζουν να είναι πραγματικές, ζωντανές οντότητες, και όχι στατικοί σπόροι αποθηκευμένοι σε μια τράπεζα κάπου στον κόσμο».

Η Μάκεβοϊ προσθέτει: «Όσο περισσότερο αναπτύσσεις αυτά τα πράγματα σε τοπικό επίπεδο και από πολλούς ανθρώπους, τόσο πιο ανθεκτικά γίνονται. Δεν υπάρχει ένα μοναδικό πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε αποτυχία. Έχεις πολλαπλές εναλλακτικές».

Εκτόξευση της ζήτησης

Ένα από τα ελάχιστα θετικά του lockdown ήταν και η τεράστια αύξηση της ζήτησης για σπόρους. Οι φύλακες ελπίζουν ότι αυτό θα αποτελέσει το έναυσμα για μια επανάσταση προσωπικής καλλιέργειας των λαχανικών που χρησιμοποιούμε, που θα επαναφέρει την ποικιλία των σπόρων.

Η Κάουγκιλ σημειώνει αναφορικά με τη διάσωση των σπόρων εντός του 2020: «Ζούμε δύσκολους καιρούς. Έχουμε μια πανδημία, έχουμε την κλιματική αλλαγή, την απώλεια βιοποικιλότητας, την απώλεια οικοσυστημάτων και την οικονομική καταστροφή. Ίσως μοιάζει πολύ μικρό το να σώζεις απλώς κάποιους βολβούς και να καλλιεργείς το φαγητό σου, όμως νομίζω ότι στην πραγματικότητα είναι θεμελιώδες».

«Κάνοντας κάτι τόσο μικρό, όσο είναι αυτή η μικροσκοπική κίνηση σε αυτή τη μικροσκοπική ομάδα, σε μια μικροσκοπική χώρα κάπου στον κόσμο, αρχίζεις να εργάζεσαι προς κάτι που σου δίνει ελπίδα. Είναι ένα θετικό βήμα. Δεν λέω ότι είναι ένα μαγικό ραβδί ή πανάκεια, αλλά είναι ένα θετικό βήμα».