Ο πολυχρηστικός πισινός των δεινοσαύρων επιτέλους αποκαλύπτεται

Γνωρίζουμε πλέον πολλά για την ανατομία των δεινοσαύρων, από τα πολύχρωμα λοφία τους μέχρι το φολιδωτό δέρμα τους. Κι όμως, η ανατομία της πίσω όψης παρέμενε μυστηριώδης μέχρι σήμερα.

Τώρα, διεθνής ερευνητική ομάδα παρουσιάζει μια τρισδιάστατη ανακατασκευή του πολυχρηστικού ανοίγματος που κρυβόταν κάτω από την ουρά του ψιττακόσαυρου, ενός φυτοφάγου δεινόσαυρου που έζησε πριν από 100 εκατομμύρια χρόνια.

Το άνοιγμα αυτό δεν ονομάζεται πρωκτός, παρόλο που έπαιζε και αυτόν τον ρόλο. Επιστημονικά ονομάζεται κλοάκα (ή κλοάκη) ένα άνοιγμα στο οποίο καταλήγουν το πεπτικό, το ουροποιητικό και το γεννητικό σύστημα.

Μπορεί να μοιάζει με προϊστορική ανατομική παραξενιά, στην πραγματικότητα όμως η κλοάκα υπάρχει και στα περισσότερα σύγχρονα σπονδυλωτά ζώα: πτηνά, ερπετά και αμφίβια χρησιμοποιούν την ίδια τρύπα για να αφοδεύουν, να ουρούν, να συνουσιάζονται και να γεννούν τα αβγά ή τα μικρά τους. Σε κάποιες περιπτώσεις η κλοάκα περιλαμβάνει ένα εσωτερικό πέος ή κλειτορίδα, σε άλλες περιπτώσεις ακόμα κι αυτά τα όργανα έχουν χαθεί μέσα στην τρύπα γενικής χρήσης.

Η ισοπεδωμένη πια κλοάκα του ψιττακόσαυρου σημειώνεται με το λευκό παραλληλόγραμμο (Jakob Vinther, Nicholls)

Οι παλαιοντολόγοι γνώριζαν για την κλοάκα των δεινοσαύρων, μέχρι σήμερα όμως δεν είχαν μπορέσει να τη θαυμάσουν σε όλο της το μεγαλείο.

Τη λύση έδωσε ένας ασυνήθιστα καλοδιατηρημένος ψιττακόσαυρος που βρέθηκε στην Κίνα και φυλάσσεται σήμερα στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Φρανκφούρτης. Διατηρεί ίχνη φολιδωτού δέρματος καθώς και μια άθικτη, κλοάκα, ισοπεδωμένη πλέον έπειτα από εκατομμύρια χρόνια συμπίεσης στα έγκατα της Γης.

Βρετανοί ερευνητές που εξέτασαν το μοναδικό εύρημα δημιούργησαν στον υπολογιστή ένα τρισδιάστατο μοντέλο της κλοάκας, το οποίο μάλιστα αποκαλύπτει λεπτομέρειες για τη σεξουαλική ζωή των δεινοσαύρων.

Η ανάλυση έδειξε ότι γύρω από το άνοιγμα υπήρχαν σκουρόχρωμοι λοβοί που έκαναν την κλοάκα να μοιάζει με κλειστή κουρτίνα, αναφέρει η ερευνητική ομάδα στην επιθεώρηση Current Biology. Το σκούρο χρώμα των λοβών, με φόντο την ανοιχτόχρωμη κοιλιά και ουρά του ζώου, δεν αποκλείεται να λειτουργούσε ως σεξουαλικό σινιάλο την εποχή της αναπαραγωγής.

Η ερευνητική ομάδα δεν παρέλειψε να συγκρίνει την προϊστορική κλοάκα με τα αντίστοιχα ανοίγματα σύγχρονων ερπετών, αμφιβίων και πτηνών, και διαπίστωσε ότι η κλοάκα του ψιττακόσαυρου πρέπει να έμοιαζε περισσότερο με την κλοάκα των κροκοδείλων.

Σε αντίθεση με τα περισσότερα πτηνά, που έχουν χάσει το πέος τους και απλώς τρίβουν τις κλοάκες τους στη διάρκεια της συνουσίας, οι κροκόδειλοι διαθέτουν πραγματικό πέος που εξέχει από την κλοάκα στη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.

Οι ερευνητές εικάζουν ότι και ο ψιττακόσαυρος διέθετε κι αυτός πέος, αν και η απολιθωμένη κλοάκα δεν μπορεί να δώσει οριστική απάντηση στο ερώτημα. Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν καν αν το απολιθωμένο ζώο ήταν αρσενικό ή θηλυκό.

Είναι ωστόσο βέβαιοι ότι μέσα στην κλοάκα κρυβόταν ο πρωκτός, αφού σαν κερασάκι στην τούρτα βρήκαν ένα απολιθωμένο κόπρανο σφηνωμένο στην τρύπα.