«Θεσμική υποχρέωση των δήμων ο σχεδιασμός πρόληψης και αντιμετώπισης κινδύνων»

Οι εποχές που ο εθελοντισμός αποτελούσε μια ανορθογραφία της καθημερινότητας και μόνο κάποιοι περιθωριακοί αργόσχολοι τύποι ήταν εθελοντές, ανήκουν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Αυτό έπρεπε να γίνει, δεδομένου πως οι εθελοντές σώζουν ζωές, προστατεύουν το περιβάλλον και κάνουν ότι οι περισσότεροι όχι. Δηλαδή βγαίνουν από την ζώνη άνεσης τους με σκοπό να εκπληρώσουν το κάλεσμα που έχουν για ανιδιοτελή προσφορά. Τους εθελοντές εκφράζει το απόφθεγμα  του Καζαντζάκη: «Ν’ αγαπάς την ευθύνη να λες εγώ, εγώ μονάχος μου θα σώσω τον κόσμο. Αν χαθεί, εγώ θα φταίω».

Και κάπως έτσι σας συστήνουμε τον πρόεδρο του Συνδέσμου Προστασίας και Ανάπλασης του Πεντελικού όρους, Βλάσση Σιώμο που έχει αφιερώσει τα τελευταία πολλά χρόνια της ζωής του στον εθελοντισμό μέσω του συνδέσμου των δήμων 12 μελών. Ενός ανθρώπου που επιχειρεί, συντονίζει και εκπαιδεύει εκατοντάδες εθελοντές με σκοπό να συνδράμουν όπου και όποτε χρειαστεί χωρίς να λογαριάζουν καιρικές συνθήκες και χρονική στιγμή.

Ο σύνδεσμος εκτός της επιχειρησιακής του δυνατότητας, διοργανώνει αποστολές φιλανθρωπικού σκοπού και φυσικά οι αναδασώσεις και οι καθαρισμοί της Πεντέλης είναι στην καθημερινότητα του οργανισμού και των ανθρώπων του. Εκτός από την ιδιότητα του αυτή όμως, ο Βλάσσης Σιώμος είναι και πρόεδρος της επιτροπής πολιτικής προστασίας της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος αλλά και αντιπρόεδρος του εποπτικού της συμβουλίου και στη συνέντευξη που μας παραχώρησε αναφέρθηκε διεξοδικά στην υποχρέωση των δημοτικών αρχών να ετοιμάσουν ένα σχέδιο πρόληψης και αντιμετώπισης κινδύνων.

Με λίγα λόγια οι δήμοι πρέπει να ξέρουν πως να αναγνωρίσουν τους πιθανούς κινδύνους, να επεξεργαστούν σενάρια διαχείρισης κρίσεων και να ξέρουν πως θα τα αντιμετωπίσουν: «Οι Δήμοι έχουν θεσμική́ υποχρέωση σχεδιασμού́ πρόληψης και αντιμετώπισης κινδύνων, από́ τους οποίους απειλούνται και η προστασία των τοπικών κοινωνιών. Αυτό́ πρακτικά́ αναλύεται από́ μια σειρά́ ενεργειών και δράσεων, που θα πρέπει να αναλάβουν στο Προ-Καταστροφικό́, στο Συν-Καταστροφικό́ και στο Μετα-Καταστροφικό στάδιο» δηλώνει ο κ. Σιώμος.

Η παγκόσμια ημέρα του εθελοντισμού είναι μια εξαιρετικά σημαντική μέρα την οποία τιμάμε κάθε χρόνο. Εσείς έχετε οργανώσει πολλές  ομάδες και τις έχετε εκπαιδεύσει παράλληλα. Τι σημαίνει εθελοντισμός για εσάς;

Για όλους εμάς στο σύνδεσμο ο εθελοντισμός είναι κάτι ιερό αφού εκείνος που ανιδιοτελώς προσφέρει ότι μπορεί περισσότερο υπέρ του συνόλου καταγράφει μια υπερβατική συμπεριφορά. Αυτό είναι κάτι ιερό. Εμείς και οι εθελοντές μας δεν επικεντρωνόμαστε μόνο στην προστασία και συνολικά την φροντίδα του Πεντελικού βουνού αλλά βρισκόμαστε πάντα σε ετοιμότητα έτοιμοι να επέμβουμε και να συνδράμουμε όσο είναι εφικτό σε κάθε περιστατικό που θα προκύψει.

Για την Ελλάδα παρότι το εθελοντικό κίνημα είναι ισχυρό και όποτε χρειαστεί γίνεται ρεύμα, χρειάζεται κατά την άποψη μου να δοθεί περαιτέρω έμφαση στην κατάρτιση και εκπαίδευση των εθελοντών. Ειδικά στο τομέα της πολιτικής προστασίας. Χρειάζεται η δημιουργία ενός ενιαίου θεσμικού πλαισίου για τον εθελοντισμό όπου θα συγκεκριμενοποιήσει ακόμα περισσότερο την υπάρχουσα  νομοθεσία και θα καθορίσει με ακρίβεια τις χρηματοδοτήσεις των εθελοντικών δράσεων με ταυτόχρονη όμως κατοχύρωση  ασφαλιστικής κάλυψης των εθελοντών. Με αυτόν τον τρόπο θεωρώ πως θα δημιουργηθεί το κατάλληλο πλαίσιο ώστε ο εθελοντισμός να κάνει άλμα στο μέλλον πολλαπλασιάζοντας τον αριθμό των ενδιαφερομένων. Από όσο γνωρίζω η κυβέρνηση αναμένεται να φέρει ένα νέο νομοσχέδιο για τον εθελοντισμό στα μέσα του 2021 κάτι το οποίο θα αποτελέσει ένα σημαντικό γεγονός. Σημαντικό θα ήταν τα ιδανικά του εθελοντισμού να ενταχθούν στην εκπαιδευτική διαδικασία δεδομένου πως η συμμετοχή σε ένα μεγαλύτερο σκοπό προκαλεί ενθουσιασμό και κίνητρα.

Θεωρείτε πως η σημασία των βουνών στην ζωή του ανθρώπου έχει κατανοηθεί πλήρως;

Παρά τη σημαντική αξία τους στην ανθρώπινη ζωή, τα βουνά εξακολουθούν να είναι συχνά ξεχασμένα. Λαμβάνοντας υπόψη τον πρωταγωνιστικό ρόλο που διαδραματίζουν για την παροχή βασικών αγαθών για την ανθρωπότητα και τον καθοριστικό ρόλο έναντι της κλιματικής αλλαγής, οφείλουμε όλοι να εντείνουμε τις προσπάθειες για τη διαφύλαξη των ορεινών όγκων.

Τα βουνά έχουν τεράστια σημασία:

Για το νερό, καθώς τα βουνά είναι οι «πύργοι νερού» στον κόσμο, παρέχοντας μεταξύ 60 και 80% όλων των πόρων γλυκού νερού για τον πλανήτη μας.

Για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών, που προκαλούνται από τις κλιματολογικές μεταβολές.

Για τον τουρισμό, καθώς οι ορεινές τοποθεσίες προσελκύουν περίπου το 15-20% του παγκόσμιου τουρισμού και είναι περιοχές σημαντικής πολιτιστικής γνώσης και κληρονομιάς.

Για τα τρόφιμα, δεδομένου ότι τα βουνά αποτελούν σημαντικά κέντρα αγροτικής βιοποικιλότητας.

Για τους λαούς, οι οποίοι σε πολλές ορεινές περιοχές, διατηρούν πολύτιμες γνώσεις, παραδόσεις και γλώσσες.

Για τη βιοποικιλότητα, δεδομένου ότι τα βουνά υποστηρίζουν περίπου το ένα τέταρτο της χερσαίας βιοποικιλότητας.

Αντιλαμβάνεστε λοιπόν πως το βουνό ισοδυναμεί με την ίδια την ζωή μας και οτιδήποτε λιγότερο είναι εκτός πραγματικότητας.

Για εμάς στον Σύνδεσμο Προστασίας και Ανάπλασης Πεντελικού, η αναγέννηση του δικού μας βουνού, του Πεντελικού, είναι ο κύριος σκοπός μας.  Όλες οι δράσεις μας εδώ και πολλά χρόνια στοχεύουν στην αναγέννηση και την αναβίωση της ζωής στο Πεντελικό μας, μέσα από την ευαισθητοποίηση των κοινωνικών ομάδων, αλλά πάνω από όλα της νέας γενιάς, στην αναζωογόνηση της φύσης και της βιοποικιλότητας του Πεντελικού.  Θα συνεχίσουμε να πορευόμαστε έχοντας για όραμα να κάνουμε και πάλι το Πεντελικό μας καταπράσινο και φιλόξενο για τους ανθρώπους αλλά και για τα εκατοντάδες είδη χλωρίδας και πανίδας, όπως ήταν πριν μερικές δεκαετίες.

Ως πρόεδρος της επιτροπής πολιτικής προστασίας της ΚΕΔΕ πείτε μας επιγραμματικά ποιες είναι οι νέες υποχρεώσεις των δήμων σύμφωνα και με τον Ν.4662/2020

Είναι γεγονός ότι οι συνθήκες και οι ανάγκες που σχετίζονται με την αντιμετώπιση του COVID-19 ήταν καθοριστικές για την εξέλιξη της εφαρμογής του Ν. 4662/2020.

Οι κυριότερες προβλέψεις του Νόμου 4662/2020 στις οποίες θα πρέπει να προσαρμοστούν οι Δήμοι της χώρας είναι:

Η συγκρότηση των Τοπικών Επιχειρησιακών Συντονιστικών οργάνων Πολιτικής Προστασίας (Τ.Ε.Σ.Ο.Π.Π.) ( ‘Άρθρο 4 ).

Η συγκρότηση Αυτοτελών Διευθύνσεων και τμημάτων πολιτικής προστασίας ( ‘Άρθρα 19 και 21).

Η σύνταξη Τοπικών Σχέδιων Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών για φυσικές , τεχνολογικές καταστροφές και λοιπές απειλές ( Άρθρο 21 παρ. ε ).

Ο σχεδιασμός και συμμετοχή́ σε προγράμματα εκπαίδευσης, κατάρτισης και επιμόρφωσης των στελεχών ΟΤΑ ( ‘Άρθρο 29 ).

Η δημιουργία Επιτελικής Δομής ΕΣΠΑ πολιτικής Προστασίας και Επιχειρησιακού́ Ταμείου Πρόληψης και Αντιμετώπισης Κινδύνων (Ε.Τ.Π.Α.Κ.) για τη διασφάλιση της απαιτούμενης χρηματοδότησης και των δράσεων των Δήμων ( ́Άρθρο 38 ).

Η εκπαίδευση στελεχών και αιρετών Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού́ (‘Άρθρο 39) στην Ακαδημία Πολιτικής Προστασίας.

Υλοποίηση υποχρεώσεων των Δήμων σε σχέση με τους εθελοντές ( Άρθρα 55,65,68,70 και 71).

Υπάρχουν προβλήματα στην άσκηση των υποχρεώσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης στα θέματα πολιτικής προστασίας και που θα τα εντοπίζατε κ. Σιώμο;

Οι Δήμοι έχουν θεσμική́ υποχρέωση σχεδιασμού́ πρόληψης και αντιμετώπισης κινδύνων, από́ τους οποίους απειλούνται και η προστασία των τοπικών κοινωνιών. Αυτό́ πρακτικά́ αναλύεται από́ μια σειρά́ ενεργειών και δράσεων, που θα πρέπει να αναλάβουν στο Προ-Καταστροφικό́, στο Συν-Καταστροφικό́ και στο Μετα-Καταστροφικό στάδιο. Και ενώ́ σε επίπεδο θεσμικών ρυθμίσεων σχεδιασμού́ και προθέσεων έχει σε πολύ́ μεγάλο βαθμό́ καλυφθεί́ η Αυτοδιοίκηση έμεινε για άλλη μια φορά́ ανοχύρωτη επιχειρησιακά́ και χωρίς πόρους για να ασκήσει τις αρμοδιότητες αυτές. Επιγραμματικά θα σας ανέφερα και τους λόγους: α)η μείωση των τακτικών πόρων κατά́ 65 %, β) την απαγόρευση των προσλήψεων, διατάξεις των μνημονικών νόμων που δυσχέραιναν και ακύρωναν στη πράξη την άσκηση των θεσμοθετημένων λειτουργιών και αρμοδιοτήτων της αυτοδιοίκησης. γ) τη τραγική́ καθυστέρηση του κτηματολογίου , του δασολογίου, οι διατάξεις για τη τακτοποίηση αυθαιρέτων, η γνωστή́ αρτηριοσκληρωτική́ και εξόχως γραφειοκρατική́ λειτουργία των Δασαρχείων και η αντίστοιχα δυσκίνητη διαδικασία για κάθε χωροταξική́ και πολεοδομική́ ρύθμιση. δ) τη συνήθη καθυστέρηση έγκρισης των προσλήψεων εποχικού́ προσωπικού́ και των πόρων π.χ. ΣΑΤΑ πυροπροστασίας με τις γραφειοκρατικές διαδικασίες και ιδιαίτερα μετά την εφαρμογή́ του Ν.4412/2016 οδηγεί́ στην ολοκλήρωση παρεμβάσεων και έργων πρόληψης στο μέσο τουλάχιστον της αντιπυρικής περιόδου με ότι αυτό́ συνεπάγεται. ε) την μη αποτελεσματική́ εφαρμογή́ του καθαρισμού́ των ιδιωτικών οικοπέδων εντός οικισμών (Άρθρο 94 του Ν. 3852/2010) αφού́ προσκρούει στο έλλειμμα προσωπικού́ και πόρων στους Δήμους αλλά́ και στη καθυστέρηση έγκρισης των εργολαβιών καθαρισμού́ εξαιτίας της άκαμπτης και δαιδαλώδους γραφειοκρατικής διαδικασίας που πρέπει να ακολουθηθεί́.

Πως θεωρείτε ότι μπορεί να γίνει κατανοητή η σημασία της προστασία του περιβάλλοντος  κ. Σιώμο;

Η κατανόηση της Φύσης και των λειτουργιών της καθώς και η απόκτηση  ειδικότερων  γνώσεων για τη σωστή αντιμετώπιση του φαινομένου των Φυσικών Καταστροφών από όλους είναι επιτακτική και πρέπει να ξεκινά από τα πρώτα σχολικά χρόνια.

Για εμάς στον ΣΠΑΠ, η ευθύνη αυτή επικεντρώνεται στην προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης μαθητών και πολιτών για την μείωση και την αντιμετώπιση των Φυσικών Καταστροφών. Για το σκοπό αυτό κάθε χρόνο προγραμματίζουμε και υλοποιούμε  εκπαιδευτικές βιωματικές δράσεις κυρίως για μαθητές αλλά και για πολίτες.

Από την ίδρυση του ΣΠΑΠ έως και σήμερα, για όλους εμάς, Διοίκηση, εργαζομένους και εθελοντές του ΣΠΑΠ, κάθε ημέρα είναι και θα εξακολουθήσει και μελλοντικά να είναι μια ξεχωριστή καινούργια ημέρα και μια πρόκληση να καταφέρουμε με τις γνώσεις και την εμπειρία που διαθέτουμε,  να ενημερώσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερους μαθητές  αλλά και συμπολίτες μας σε θέματα που αφορούν το  περιβάλλον και την προστασία μας από τις Φυσικές Καταστροφές.

Τέλος, ποια είναι τα συναισθήματα σας όταν επιχειρείτε σε περιπτώσεις πυρκαγιάς, πλημμυρών και άλλων φυσικών καταστροφών;

Δυστυχώς όλο και πιο συχνά βρισκόμαστε σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης. Για όλους εμάς στον ΣΠΑΠ αλλά και για όλους τους εθελοντές μας, είναι καθήκον να συνδράμουμε όπου μπορούμε. Τα συναισθήματα είναι πολύ έντονα και πολύ δύσκολο να περιγράφουνε. Αυτό που για όλους μας είναι αδιαπραγμάτευτο είναι η συμμετοχή μας με όλο μας το «είναι» όπου απαιτείται με σκοπό την συνεισφορά μας εκεί που οι αρμόδιες αρχές κρίνουν αναγκαίο. Από τα βάθη της ψυχής μου να ευχαριστήσω κάθε συνεργάτη μου και εθελοντή που με τιμάνε με την παρουσία τους σε κάθε περιστατικό και όλοι μαζί έστω και αποκαμωμένοι πολλές φορές από την προσπάθεια έχοντας όμως ο ένας τον άλλον για στήριξη, δίνουμε ραντεβού για το επόμενο περιστατικό όπου και όταν υπάρξει.