Μια έκπληξη διαρκείας

«Δείχνει καλός άνθρωπος!..» Το βλέμμα μιας ηλικιωμένης στην εικόνα του Τζο Μπάιντεν μπορεί όντως να καταγράφει περισσότερα από εκείνα που μπορούν να διαβάσουν αναλυτές και πολιτικοί παράγοντες στην πολιτική ατζέντα του νέου αμερικανού προέδρου και την παρθενική ομιλία του με τη νέα ιδιότητα. Για τους πολλούς, εντός κι εκτός Αμερικής, η αναζήτηση των αλλαγών που συνοδεύουν την αντικατάσταση ενοίκου στον Λευκό Οίκο, μπορεί να περιορίζονται στις διαφορετικές φυσιογνωμίες – κι αυτό ίσως τους αρκεί. Ενας «καλός άνθρωπος» προφανώς διαφέρει από τον προκάτοχο και στα δικά τους μάτια αυτή είναι ήδη μια μεγάλη αλλαγή.

Μπορεί να φαίνεται απλοϊκό, αλλά στη μάχη της προσωπικής εικόνας ο Μπάιντεν είχε κερδίσει κατά κράτος τον Ντόναλντ Τραμπ πριν ακόμη φτάσουν στις κάλπες. Είχε φανεί και στα προεδρικά ντιμπέιτ, όταν ο γηραιότερος Μπάιντεν έδειχνε περισσότερο φιλικός και οικείος. Τα άλλα, που εξασφάλισαν την επικράτηση Μπάιντεν, είχε φροντίσει να τα αναλάβει προσωπικά ο Τραμπ, υπερβάλλοντας εαυτόν όλους τους προηγούμενους μήνες.

Για τον Μπάιντεν, ωστόσο, δεν ήταν πάντοτε έτσι – κι ενδεχομένως δεν το ξεχνά κι ο ίδιος την ώρα που διαγκωνίζονται γύρω του οι θριαμβολογούντες. Για τους εγχώριους κομματικούς μηχανισμούς και τις κομματικές βάσεις, την ώρα της επιλογής αρχηγού ή υποψηφίου το βασικό κριτήριο είναι η εκλογική νίκη. Με αυτό το κριτήριο είχε διαδεχθεί ο Κώστας Σημίτης τον Ανδρέα Παπανδρέου το 1996, με το ίδιο κριτήριο η ΝΔ είχε παραμερίσει έναν χρόνο αργότερα τον Μιλτιάδη Εβερτ και στράφηκε στον Κώστα Καραμανλή. Το ζητούμενο ήταν η εκλογική επικράτηση (έστω κι αν ο Καραμανλής χρειάστηκε να περιμένει επτά χρόνια). Στα πλέον πρόσφατα, την εκλογική νίκη απέναντι στον Αλέξη Τσίπρα αναζητούσαν οι ίδιοι ψηφοφόροι που επέλεξαν τον Κυριάκο Μητσοτάκη στην εσωκομματική αναμέτρηση του 2016 με τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη. Και με το ίδιο κριτήριο θα ξεκινήσει μια εσωτερική αμφισβήτηση του Τσίπρα εάν οι επόμενες κάλπες οδηγήσουν σε μια νέα εκλογική ήττα.

Το αμερικανικό μοντέλο, ωστόσο, λειτουργεί διαφορετικά. Ο Ρίτσαρντ Νίξον δεν εξαφανίστηκε πολιτικά μετά την ήττα του 1960 από τον Κένεντι και επανήλθε το 1968 – για να φτάσει στην προεδρία των ΗΠΑ. Οπως και ο Μπάιντεν, ενάμιση χρόνο νωρίτερα, δεν ήταν ο υποψήφιος που θα μπορούσε να «εκπαραθυρώσει» τον Τραμπ από τον Λευκό Οίκο. Για τους περισσότερους και κυρίως για τον μηχανισμό των Δημοκρατικών, έδειχνε ο «χρήσιμος ηλίθιος» που είχε αποδεχθεί να υποστεί την ήττα για να μην «τσαλακωθούν» νεότεροι αστέρες του κόμματος, οι οποίοι ήταν απρόθυμοι να πάρουν τώρα το προσωπικό εκλογικό ρίσκο και προτιμούσαν να περιμένουν για τη μετά Τραμπ εποχή. Για τον Μπάιντεν η πολιτική αποστρατεία θα συνοδευόταν με τιμές από το Δημοκρατικό Κόμμα και τον σεβασμό των στελεχών του.

Ο 78χρονος Τζόζεφ Ρόμπινετ Μπάιντεν, ωστόσο, είναι πλέον ο 46ος πρόεδρος των ΗΠΑ. Μπορεί το δικό του ηγετικό ανάστημα να αποτελούσε επί μήνες θέμα συζήτησης ή η δική του μετριοπάθεια να έδειχνε τον Τραμπ περισσότερο «προεδρικό», αλλά η συγκυρία του κορωνοϊού σε συνδυασμό με τη δική επιμονή τον δικαίωσαν διπλά – όχι μόνον με την εκλογή, αλλά και με ένα ρεκόρ ψήφων. Μπορεί ακόμη και σήμερα να αμφισβητείται από αρκετούς – αφού και η συζήτηση για την προετοιμασία διαδοχής από την αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις, επί της ουσίας σε μια αμφισβήτηση του Μπάιντεν καταλήγει -, αλλά ο Τζο Μπάιντεν μπορεί να αποδεχθεί περισσότερο σημαντικός απ’ όσο αναμένουν φίλοι και αντίπαλοι.

Τα πρώτα δείγματα γραφής του νέου προέδρου φανερώνουν ότι η ατζέντα έχει αλλάξει. Δίπλα στις αποφάσεις για επιστροφή των ΗΠΑ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και στη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα ή τη γενναία ενίσχυση των κοινωνικών πόρων για τη στήριξη ανέργων και οικονομικά αδυνάτων, έχουν καταγραφεί ήδη κάποια στοιχεία που επιτρέπουν ακόμη μεγαλύτερη αισιοδοξία. «Δεν αστειεύομαι όταν το λέω αυτό. Αν δουλεύετε για μένα και ακούσω ότι δεν σέβεστε άλλον συνάδελφο, μιλάτε υποτιμητικά σε κάποιον, σας υπόσχομαι θα σας απολύσω επιτόπου. Επιτόπου… Ολοι, όλοι δικαιούνται να αντιμετωπίζονται με ευπρέπεια και αξιοπρέπεια» ήταν ανάμεσα στις πρώτες εντολές που έλαβε η ομάδα των στενών συνεργατών του στον Λευκό Οίκο. Ο Τζο Μπάιντεν μπορεί να αποδειχθεί μια έκπληξη διαρκείας.