Ανοιχτό το ενδεχόμενο εμφάνισης τρίτου κύματος της Covid-19 στην Ελλάδα, αν ο κόσμος χαλαρώσει και δεν τηρεί ευλαβικά τα μέτρα, αφήνει ο αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Δημήτρης Παρασκευής, σε συνέντευξη του στο Πρακτορείο Fm.

Το μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας τονίζει ωστόσο, ότι προς το παρόν δεν υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις και η χώρα μας βρίσκεται στο τέλος του δεύτερου κύματος. Το σύστημα υγείας δεν έχει ακόμη αποσυμφορηθεί λέει ο κ. Παρασκευής. «Έχουμε κοντά στους 300 διασωληνωμένους συνανθρώπους μας και πολύ μεγάλη κόπωση στους επαγγελματίες υγείας, που είναι απόλυτα λογική και δικαιολογημένη. Αν υπάρξει τρίτο κύμα οι δυνατότητες αντιμετώπισης του τόσο από τους επαγγελματίες υγείας, από την κοινωνία, ή ακόμα και από την οικονομία μας, είναι πολύ περιορισμένες, και οι συνέπειες θα είναι πιο δραματικές σε σχέση με το δεύτερο κύμα».

Ο ιός μεταλλάσσεται πιο αργά

Όσον αφορά τις μεταλλάξεις του ιού που έχουν κινητοποιήσει την επιστημονική κοινότητα ο κ. Παρασκευής εμφανίζεται επιφυλακτικός. Εξηγεί αναλυτικά ότι όσο περισσότεροι εμβολιαζόμαστε, τόσο θα αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης νέων στελεχών, και εκφράζει την εκτίμηση ότι σε σχέση με το εμβόλιο της γρίπης, που τροποποιείται κάθε χρόνο, το «πρόβλημα» με το εμβόλιο έναντι του Sars-Cov-2 θα είναι σε μικρότερη κλίμακα, γιατί όπως λέει αυτός ο ιός μεταλλάσσεται πιο αργά.

Ακολουθεί αναλυτικά η συνέντευξη του αναπληρωτή Καθηγητή Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Δημήτρη Παρασκευή στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή της Τάνιας Η. Μαντουβάλου «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ».

Ερ: Σε συνέντευξή μας το Σεπτέμβριο είχατε πει ότι είναι πιθανό να υπάρξει τρίτο, τέταρτο και πέμπτο κύμα αν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Σε ποιο κύμα είμαστε αυτή τη στιγμή;

Απ: Στην Ελλάδα βρισκόμαστε στο τέλος του δεύτερου κύματος, παρότι δεν έχουν μηδενιστεί τα κρούσματα, κάτι που δεν είναι εφικτό να γίνει εν μέσω χειμερινής περιόδου και δεδομένου ότι ο ιός αυτός είναι πολύ μολυσματικός. Θα θεωρήσουμε ότι θα υπάρξει ένα νέο κύμα, αν δούμε μία νέα αύξηση στον αριθμό των κρουσμάτων, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στο Ηνωμένο Βασίλειο, ή στην Ισπανία. Άρα λοιπόν αυτό που είχαμε πει το Σεπτέμβρη και βλέπουμε να επιβεβαιώνεται, θα το πούμε για άλλη μία φορά. Δηλαδή μπορεί ανά πάσα στιγμή να δούμε μία αύξηση στον αριθμό των κρουσμάτων, όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για τη διασπορά του ιού. Που σημαίνει συγχρωτισμός και ιδίως σε κλειστούς χώρους, που δεν αερίζονται επαρκώς, μη τήρηση των μέτρων κλπ.

Προς το παρόν δεν δεν υπάρχουν ενδείξεις για τρίτο κύμα

Ερ: Άρα προς το παρόν δεν βλέπετε τρίτο κύμα στην Ελλάδα, εφόσον η επιδημιολογική καμπύλη πάει προς το κάτω αυτή τη στιγμή, αν σωστά το αντιλαμβάνομαι;

Απ: Πολύ σωστά το αντιλαμβάνεστε. Προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις για τρίτο κύμα, αλλά η εμπειρία μάς έχει δείξει πως αυτό δεν σημαίνει ότι αν εμείς καταστήσουμε τις συνθήκες ευνοϊκές, δεν θα έχουμε εμφάνιση τρίτου κύματος, και μάλιστα σχετικά εύκολα λόγω της χειμερινής περιόδου, που ο κίνδυνος είναι πάρα πολύ υψηλός. Και υπάρχει και μία άλλη παράμετρος που είναι η φυσιολογική κόπωση του πληθυσμού από την συνεχή εφαρμογή των μέτρων, τα οποία έχουν αλλάξει τη ζωή μας όλο αυτό το διάστημα.

Ερ: Τι προβλέπουν τα μοντέλα που επεξεργάζεστε για τις επόμενες εβδομάδες, μετά το άνοιγμα του λιανεμπορίου και με κάθε άνοιγμα που συζητάτε στην επιτροπή.

Απ: Για να κάνουμε προβλέψεις θέτουμε υπόψιν κάποιες παραδοχές. Από τα δεδομένα που έχουμε από το πρώτο κύμα, προέκυψε ότι κάθε δραστηριότητα σχετίζεται με ένα ποσοστό κινδύνου. Βέβαια στο πρώτο κύμα η ευαισθητοποίηση μας, τουλάχιστον πριν την εφαρμογή του lockdown, ήταν μικρότερου βαθμού σε σχέση με τώρα. Και δεν κάναμε χρήση κάποιων μέτρων, όπως η υποχρεωτική χρήση της μάσκας. Άρα η επιβάρυνση του 15% που τότε είχε εκτιμηθεί από τα σχολεία, η οποία και ήταν μικρή, τώρα αναμένεται να είναι μικρότερη, δεδομένων των αυξημένων μέτρων και της χρήσης της μάσκας στα σχολεία. Έτσι λοιπόν δεν μπορούμε να κάνουμε μία ακριβή εκτίμηση του πόσο θα επιβαρυνθεί η κατάσταση ανά δραστηριότητα, γιατί δεν γνωρίζουμε ακριβώς τη βασική παράμετρο, δηλαδή πόσο θα αυξηθούν οι επαφές και σε τι ποσοστό θα τηρούνται τα μέτρα ανάλογα με την κάθε περίσταση. Αυτό όμως που γνωρίζουμε και μας έχει δείξει η εμπειρία μέχρι τώρα είναι ότι κάποιες δραστηριότητες είναι σχετικά πιο επικίνδυνες από κάποιες άλλες, όπως πχ η εστίαση, και κατά κανόνα η νυχτερινή διασκέδαση που προάγει το συγχρωτισμό.

Ο ρόλος των σχολείων και του λιανεμπορίου στη διασπορά του ιού

Ερ: Μήπως υπάρχουν ωστόσο εκτιμήσεις για το πόσο αυξάνει η μεταδοτικότητα από το άνοιγμα των σχολείων, το άνοιγμα του λιανεμπορίου ή της εστίασης;

Απ: Υπάρχουν εκτιμήσεις από το πρώτο κύμα και είναι τάξης μεγέθους 10-15% ανά δραστηριότητα. Αλλά όπως ήδη σας ανέφερα οι συνθήκες ήταν διαφορετικές στο πρώτο κύμα. Οι ομοιότητες και οι διαφορές από το πρώτο κύμα καθιστούν την κατάσταση όχι προβλέψιμη και για αυτό περιμένουμε 15 μέρες από το άνοιγμα κάθε δραστηριότητας, για να έχουμε μία αξιόπιστη εκτίμηση του πόσο έχει επιδράσει κάποια από αυτές.

Ερ: Αρκετοί συνάδελφοι σας λένε ότι αν είναι όλα ανοιχτά, δηλαδή σχολεία λιανεμπόριο και εστίαση το τρίτο κύμα είναι πιθανό να μας επισκεφθεί από Φεβρουάριο και μετά.

Απ: Το άνοιγμα όλων των δραστηριοτήτων προφανώς και έχει μεγαλύτερο κίνδυνο και ο λόγος που αίρονται σταδιακά τα μέτρα είναι για να έχουμε μία πραγματική εκτίμηση και όχι να βασίζεται σε μοντέλα του πως επιβαρύνει κάθε δραστηριότητα και αν αυτή η επιβάρυνση μας επιτρέπει να προχωρήσουμε σε περαιτέρω άνοιγμα μία άλλης δραστηριότητας.

Ερ: Αυτό πάντως που δεν καταλαβαίνω, από πλευράς διασποράς, και δεν καταλαβαίνει και πολύς κόσμος είναι το πώς επιτρέπονται οι αγορές με κόσμο και μέσα σε κλειστούς χώρους, αλλά απαγορεύονται το κυνήγι και ο ψάρεμα που γίνονται σε ανοιχτούς χώρους.

Απ: Η λογική είναι ότι ανοίγουμε σταδιακά τις δραστηριότητες. Το λιανεμπόριο έχει ανοίξει, γιατί είναι μία απαραίτητη οικονομική δραστηριότητα, που σχετίζεται με την επιβίωση πολλών συνανθρώπων μας και όλων ημών. Και βεβαίως έχουν μπει πολύ αυστηροί κανόνες. Το κυνήγι και το ψάρεμα είναι ασφαλή όταν γίνονται υπό τις συνθήκες που έχουν γίνει οι συστάσεις για αυτές οι δραστηριότητες. Πολύ συχνά γίνονται με συγχρωτισμό σε μεγάλες παρέες και δεν είναι εύκολο να επιτηρηθούν. Ωστόσο έχετε δίκιο είναι δραστηριότητες που συμβαίνουν σε εξωτερικό χώρο και είναι κάτι το οποίο θα ληφθεί υπόψιν για να συζητηθεί κι ενδεχομένως να αρθεί ο περιορισμός αυτός στο προσεχές μέλλον.

Ερ: Tι μας διδάσκει η πανδημία; Τι διαφορές βλέπουμε στο δεύτερο από το πρώτο κύμα ;

Απ: Η πανδημία μας έχει δώσει την ευκαιρία να διδαχθούμε κάποια πολύ χρήσιμα μαθήματα. Το πρώτο είναι ότι θα πρέπει να βάζουμε το εμείς μπροστά από το εγώ. Αν δηλαδή δεν σκεφτούμε το συλλογικό καλό, δεν είναι δυνατόν να περιορίσουμε την πανδημία. Το δεύτερο είναι ότι η κατάσταση αλλάζει και μεταβάλλεται πάρα πολύ γρήγορα. Ότι ίσχυε το Μάρτιο, ή το Μάιο, δεν ισχύει την τωρινή περίοδο, σε ότι αφορά τη γνώση, την εμπειρία ή την κόπωση που υπάρχει στον πληθυσμό. Στη χώρα μας είχαμε ένα πάρα πολύ ήπιο, σχεδόν ανεπαίσθητο πρώτο κύμα, λόγω του ότι εφαρμόστηκαν τα μέτρα, αλλά και τηρήθηκαν στην πλειονότητα του πληθυσμού, για αυτό και ήμασταν χώρα υπόδειγμα.

Στη συνέχεια και είναι λογικό, είχαμε μεγαλύτερη χαλάρωση, γιατί θεωρήσαμε ότι δεν μας απειλεί ενδεχομένως ο κορονοϊός και βιώσαμε ένα έντονο δεύτερο κύμα. Αυτή την περίοδο ακόμα το σύστημα υγείας δεν έχει αποσυμφορηθεί. Έχουμε περί τους 300 διασωληνωμένους συνανθρώπους μας και έχουμε πολύ μεγάλη κόπωση στους επαγγελματίες υγείας, που είναι απόλυτα λογική και δικαιολογημένη. Άρα λοιπόν αν υπάρξει τρίτο κύμα, οι δυνατότητες αντιμετώπισης του τόσο από τους επαγγελματίες υγείας, από την κοινωνία η ακόμα και από την οικονομία μας, είναι πολύ περιορισμένες. Αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν και να είμαστε για ένα λόγο παραπάνω πιο προσεκτικοί, γιατί αν αντιμετωπίσουμε τρίτο κύμα οι συνέπειες θα είναι πιο δραματικές σε σχέση με το δεύτερο.

Ανησυχία για τις μεταλλάξεις

Ερ: Πόσο σας ανησυχεί το βρετανικό στέλεχος που έχει εξαπλωθεί σε τουλάχιστον 60 χώρες και εντοπίστηκε σε«ορφανά» κρούσματα σε Αθήνα και Κρήτη, τουλάχιστον μέχρι αυτή τη στιγμή που μιλάμε; Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων κάνει λόγο για επιδεινούμενες επιδημιολογικές καταστάσεις. Και την Πέμπτη ανακοίνωσε ότι τα τρία μολυσματικά στελέχη που έχουν εντοπιστεί σε Βρετανία, Νότια Αφρική και Βραζιλία συνιστούν έως και πολύ υψηλό κίνδυνο και θα οδηγήσουν σε περισσότερες μολύνσεις, νοσηλείες και θανάτους.

Απ: Ο ιός αυτός δεν έχει σύνορα και όσο τα σύνορα είναι ανοιχτά είναι δύσκολο να περιοριστεί η διασπορά του. Αναφορικά με τον κίνδυνο των νέων στελεχών είμαστε όλοι επιφυλακτικοί και γενικότερα η άρση των περιοριστικών μέτρων γίνεται πολύ προσεκτικά για να αποφύγουμε τυχόν τρίτο κύμα. Για το εμβόλιο, φαίνεται ότι θα μας καλύπτει και έναντι αυτού του ιού, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα. Υπάρχει έντονη συζήτηση ότι ο ιός αυτός είναι πιο μολυσματικός και θα ήθελα εδώ να διευκρινίσω το εξής: Ο ιός αυτός έχει μεταδοθεί πιο αποτελεσματικά. Παρόλα αυτά η μολυσματικότητα είναι μία παράμετρος που εξαρτάται από το μέσο αριθμό επαφών μας, από τη συμπεριφορά μας δηλαδή, και από το χαρακτηριστικό της μολυσματικότητας του ιού. Είναι δύσκολο να υπολογίσουμε πόσο επιδρά η μολυσματικότητα του ιού και πόση ακριβώς ήταν η αύξηση στον αριθμό των επαφών την περίοδο που συνέβη η έξαρση του τρίτου κύματος στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ερ: Σε σχέση με την ανάπτυξη των εμβολίων πόσο ανησυχητική είναι η επίδραση αυτού του στελέχους;

Απ: Σε σχέση με την ανάπτυξη των εμβολίων φαίνεται ότι δεν υπάρχει κάποια ανησυχητική επίδραση. Από την εμπειρία μας με τη γρίπη δεν μπορεί μέσα σε ένα χρόνο ο ιός να διαφύγει 100% από την προστασία που μας παρέχουν τα εμβόλια. Δηλαδή δεν μπορεί σε σύντομο χρονικό διάστημα ο ιός να καταστήσει ένα εμβόλιο ανενεργό. Η πιθανότητα να έχουμε δημιουργία νέων στελεχών, που θα μπορούν να πολλαπλασιάζονται αποτελεσματικά στους εμβολιασμένους, θα αυξηθεί όταν και το ποσοστό του εμβολιασμού αντίστοιχα αυξηθεί στους πληθυσμούς. Δηλαδή ακόμα είμαστε σε μία κατάσταση που δεδομένου ότι το ποσοστό ανοσίας λόγω του εμβολίου στον πληθυσμό είναι χαμηλό, στον ιό δεν υφίσταται πίεση να επιλεγούν μεταλλάξεις προκειμένου να ξεφύγει από την ανοσιακή πίεση αυτών που έχουν εμβολιαστεί. Όταν αυτό συμβεί σε μεγάλο ποσοστό, βεβαίως δεν θα μπορεί να πολλαπλασιαστεί, και θα πρέπει να βρει τον τρόπο να εφύγει από την ανοσία που έχει αναπτυχθεί. Εκεί λοιπόν η πιθανότητα να έχουμε στελέχη διαφυγής είναι μεγαλύτερη, όπως συμβαίνει και με τον ιό της γρίπης.

Ερ: Πού σημαίνει ότι δεν θα τους πιάνει όλους το εμβόλιο;

Απ: Που σημαίνει ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου θα είναι μικρότερη ενδεχομένως, αλλά και προς τα εκεί η επιστήμη έχει δώσει την απάντηση, αφού πολύ γρήγορα είναι δυνατόν να τροποποιούνται τα εμβόλια, έτσι ώστε να είναι αποτελεσματικά και σε τυχόν νέα στελέχη. Κάτι το οποίο συμβαίνει με τον ιό της γρίπης. Εδώ εκτιμούμε ότι το πρόβλημα μάλλον θα είναι σε μικρότερη κλίμακα, γιατί αυτός ο ιός μεταλλάσσεται πιο αργά.

Ερ: Το θέμα των μεταλλάξεων απασχολεί έντονα και τις ελληνικές υγειονομικές αρχές. Χθες μετά από έκτακτη σύσκεψη στο υπουργείο υγείας, ανακοινώθηκε ότι δημιουργείται πανελλαδικό δίκτυο επιτήρησης και επαγρύπνησης για τις μεταλλάξεις, και σημαντικό κομμάτι αυτής της προσπάθειας έχει αναλάβει το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ). Στη σύσκεψη μετείχατε κι εσείς. Πόσο τοις εκατό πιο μεταδοτικός γίνεται ο ιός με αυτή τη μετάλλαξη; Πώς θα λειτουργήσει το Δίκτυο;

Απ: Βασιζόμαστε στα στοιχεία που έχουμε από το Ηνωμένο Βασίλειο και ως προς τη μεταδοτικότητα του ιού είμαστε επιφυλακτικοί αν η μεγάλη αύξηση που παρατηρήθηκε εκεί οφείλεται στα χαρακτηριστικά του βρετανικού στελέχους μόνο, ή και στη χαλάρωση των μέτρων. Το ΙΙΒΕΑΑ Θα συνεργαστεί με κέντρα αναφοράς στην επικράτεια και θα γίνεται επιλογή των δειγμάτων, βάσει επιδημιολογικών και εργαστηριακών κριτηρίων.

Headlines