Διερευνητικές επαφές : Πώς προσέρχεται η Ελλάδα στην άτυπη διαπραγμάτευση – Επιμένει σε πολεμικές ιαχές η Τουρκία

Αποφασισμένη να επιμείνει στην κόκκινη γραμμή της Ελλάδας που συνίσταται στην αρχή ότι αντικείμενο των διερευνητικών επαφών με την Τουρκία θα είναι μόνο το ζήτημα της οριοθέτησης της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, βάσει του Διεθνούς Δικαίου, εμφανίζεται η κυβέρνηση δύο εικοσιτετράωρα πριν την έναρξη του άτυπου διαλόγου με την Τουρκία, την ώρα που η Άγκυρα εμμένει να διατηρεί υψηλούς τόνους και πολεμική ρητορική.

Σε συνέντευξή του στην ΕΦΣΥΝ ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας επανέλαβε την πάγια ελληνική θέση τονίζοντας ότι στον 61ο γύρο των διερευνητικών δεν πρόκειται να συζητηθεί θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου, ούτε άλλο θέμα που αφορά την εθνική κυριαρχία μας.

«Εμείς προσερχόμαστε καλή τη πίστει στις επαφές αυτές. Με εποικοδομητικό πνεύμα. Και, κυρίως, δεν προκαλούμε. Δεν επιθυμούμε την κλιμάκωση. Ούτε προσπαθούμε να δυναμιτίσουμε τις διερευνητικές με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Αντιθέτως, ευελπιστούμε ότι οι επαφές αυτές θα οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση. Αυτό, εξάλλου, έχει υπογραμμίσει και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν αναφερόταν στην «ομαλή συνέχιση» των διερευνητικών επαφών. Ελπίζω ότι και η τουρκική πλευρά θα προσέλθει στις επαφές αυτές με αντίστοιχο πνεύμα», τόνισε ο κ. Δένδιας ο οποίος επεσήμανε ότι «εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία για διαπραγματεύσεις, που τυχόν ακολουθήσουν τις διερευνητικές, οι δύο πλευρές θα πρέπει να συμφωνήσουν σε κείμενο συνυποσχετικού που θα υποβληθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης».

Το πλαίσιο του νέου γύρου επαφών

Λιγότερο από 48 ώρες πριν την επανεκκίνηση των διερευνητικών το σκηνικό θυμίζει ναρκοπέδιο. Ο πρέσβης ε.τ. Παύλος Αποστολίδης  θα είναι αυτός που θα καθίσει ξανά στο τραπέζι του διαλόγου, έχοντας απέναντί του τον υφυπουργό Εξωτερικών και διπλωμάτη, Σεντάτ Ονάλ, σε έναν διάλογο που δεν είναι δεσμευτικός, ωστόσο θα αποβεί κρίσιμος για τη συνέχεια αφού θα δείξει πόσο μεγάλη είναι η διάσταση θέσεων μεταξύ των δύο πλευρών επί της αρχής, δηλαδή όσον αφορά τα θέματα που δέχεται κάθε χώρα να θέσει υπό διαπραγμάτευση.

Με απλά λόγια οι διερευνητικές είναι άτυπη προετοιμασία για διαπραγμάτευση. Κατά τη διάρκειά τους οι εμπλεκόμενοι δεν αναλαμβάνουν υποχρεώσεις.  Δεν είναι δεσμευτικές. Δεν έχουν συμφωνημένα πρακτικά. Δεν μετέχει τρίτη πλευρά. Και δεν γίνονται ενημερώσεις στα ΜΜΕ. Στις διερευνητικές, επίσης, όπως τονίστηκε από το ΥΠΕΞ, δεν συζητείται θέμα αποστρατικοποίησης νησιών και δεν γίνεται διαπραγμάτευση για οποιοδήποτε θέμα αφορά την εθνική κυριαρχία.

Διευκρινίζεται δε με νόημα ότι η απόφαση για την επέκταση των χωρικών υδάτων, αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα της χώρας. Τι είναι οι διερευνητικές; Είναι προκαταρκτικά. Ατυπες «επαφές». Εμπιστευτικές συζητήσεις. Με στόχο να διερευνηθούν σημεία σύγκλισης για μελλοντικές διαπραγματεύσεις για οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.

Οι συνομιλίες επανεκκινούν μετά από πέντε χρόνια σιωπής, και τουλάχιστον ένα έτος κατά τη διάρκεια του οποίου η ένταση κλιμακώθηκε επικίνδυνα σε Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειο και Έβρο, με τις δύο χώρες να φτάνουν ουκ ολίγες φορές κοντά σε ένα θερμό επεισόδιο.

Οι διερευνητικές επαφές δεν βρίσκονται στο επίκεντρο μόνο των δύο εμπλεκόμενων χωρών. Το ζήτημα παραμένει ψηλά στην ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τη Γερμανία να αναζητά άλλοθι αποφυγής των κυρώσεων, των ΗΠΑ και της νέας κυβέρνησης Μπάιντεν, αλλά και της Ρωσίας που δηλώνει πρόθυμη να μεσολαβήσει.

Πολεμική ρητορική από τον Τσαβούσογλου

Η τουρκική κυβέρνηση, ωστόσο, φρόντισε από νωρίς να δείξει -για άλλη μια φορά- τις διαθέσεις της και τη στάση που αναμένεται να τηρήσει κατά τη διάρκεια των διερευνητικών επαφών. Την Παρασκευή, ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, προχώρησε σε «αυστηρές συστάσεις» προς την Ελλάδα με αφορμή το ζήτημα της επέκτασης των χωρικών υδάτων μας στο Ιόνιο, «υπενθυμίζοντας» ότι το casus belli σε περίπτωση εφαρμογής της επέκτασης της ελληνικής επικράτειας στο Αιγαίο ισχύει.

«Δεν έχει αλλάξει τίποτα στην απόφαση της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης» (σ.σ. του 1995 για το casus belli). Κανένα τουρκικό κόμμα από όσα ήρθαν έκτοτε στην εξουσία δεν έκανε βήμα πίσω στη στάση μας και όλοι συνεχίζουμε με την ίδια αποφασιστικότητα. Διότι αυτό είναι ένα εθνικό θέμα», είπε χαρακτηριστικά.

Ο κ. Τσαβούσογλου χαρακτήρισε «λάθος τις δηλώσεις του Ν. Δένδια που δεν έχουν καμία ισχύ» και υπενθύμισε πως στις συνομιλίες που είχε με ευρωπαίους ομολόγους του κατηγόρησε την Ελλάδα ότι συνεχίζει τις προκλήσεις, αναφερόμενος επί λέξει σε ενέργειες όπως «η πόντιση καλωδίων στον βυθό, οι ασκήσεις, η ανακοίνωση αιφνιδιαστικά NAVTEX, NOTAM και η προσπάθεια δέσμευσης  θαλάσσιων περιοχών στο Αιγαίο. Επίσης, ανακοινώνουν δέσμευση περιοχών και δεν κάνουν καμία δραστηριότητα. Δηλαδή συνεχίζουν τις προκλήσεις», είπε επί λέξει ο τούρκος ΥΠΕΞ.

«Τώρα οι διερευνητικές επαφές θα ξεκινήσουν τη Δευτέρα. Εμείς από την αρχή λέμε και το δείχνουμε ότι είμαστε έτοιμοι για συνομιλίες  χωρίς προϋποθέσεις. Η Ελλάδα στο παρελθόν για τον έναν ή άλλον λόγο δεν το δεχόταν. Τώρα, μετά την ανοιχτή πρόσκληση που απευθύναμε, καθορίσαμε μαζί την ημερομηνία και τη Δευτέρα θα ξεκινήσουν. Ελπίζω ότι θα είναι ουσιαστικές και αποτελεσματικές αυτές οι επαφές. Και μετά τον 61ο γύρο των διερευνητικών επαφών, αυτές οι συνομιλίες θα συνεχιστούν, αλλά αυτού του είδους οι προκλήσεις δεν θα ωφελήσουν καθόλου την Ελλάδα. Δεν χρειάζονται καθόλου!».

Γερμανικός Τύπος: «Κίνδυνος συγκρούσεων από την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων»

Στη υπερψήφιση από την ελληνική Βουλή του νομοσχεδίου του υπουργείου Εξωτερικών για την επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας στα 12 ναυτικά μίλια στο Ιόνιο Πέλαγος αναφέρεται και ο γερμανικός Τύπος. Η γερμανική δημόσια τηλεόραση tagesschau.de αναφέρεται στο ζήτημα kάνοντας λόγο για μια «ιστορικής σημασίας απόφαση» με την οποία η Ελλάδα διευρύνει την επικράτειά της κατά σχεδόν 10%.

Στο ρεπορτάζ της η tagesschau.de επισημαίνει αφενός την προοπτική που ανοίγει για τη χώρα μας, και αφετέρου τον κίνδυνο που εγκυμονεί τυχόν εφαρμογή της απόφασης αυτής στην ανατολική πλευρά των θαλασσίων συνόρων μας.

«Κανένα »όχι» και 16 αποχές. Σπάνια ένα κυβερνητικό νομοσχέδιο τυγχάνει τόσο μεγάλης αποδοχής. Η Ελλάδα επεκτείνει τα θαλάσσια σύνορά της. Αυτό εγκυμονεί κίνδυνο συγκρούσεων. To νομοσχέδιο προβλέπει ρητώς την προοπτική επέκτασης των χωρικών υδάτων και στο Αιγαίο, όπως είπε ο Μητσοτάκης. Αυτό όμως θα συνιστούσε αιτία πολέμου για την Τουρκία», αναφέρει η γερμανική δημόσια τηλεόραση.

«Αιτία πολέμου»

«H Ελλάδα διευρύνει την επικράτειά της στη Μεσόγειο» και υπότιτλο «12 ναυτικά μίλια από τις ακτές: αυτό είναι το νέο εύρος της ελληνικής επικράτειας στο Ιόνιο Πέλαγος. Η απόφαση ανταποκρίνεται στο διεθνές δίκαιο, ωστόσο δίνει και μια προοπτική, την οποία απορρίπτει κατηγορηματικά η Τουρκία».

Όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, το γερμανικό περιοδικό, «σε περίπτωση που η Αθήνα εφαρμόσει την επέκταση αυτή και στο Αιγαίο, η Τουρκία θα μπορούσε να το εκλάβει ως αιτία πολέμου.

Μπορεί η Αθήνα να υποστηρίζει πως δεν σχεδιάζει στην παρούσα φάση περαιτέρω επεκτάσεις χωρικών υδάτων. Ο Μητσοτάκης τόνισε ωστόσο επανειλημμένως ότι με τον νέο νόμο αυτό μπορεί να γίνει και πως »η ίδια η Ελλάδα θα αποφασίσει πότε, με ποιο τρόπο και υπό ποιες προϋποθέσεις».

Το 1995 η τουρκική Βουλή είχε αποφασίσει ότι η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο στα 12 μίλια θα αξιολογούνταν ως αιτία πολέμου. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι το Αιγαίο θα γινόταν εκ των πραγμάτων »ελληνική θάλασσα». Πράγματι, στην περίπτωση αυτή το 71% του Αιγαίου θα ανήκε στα ελληνικά χωρικά ύδατα, από 21% που είναι σήμερα».

Εν όψει των διερευνητικών της Δευτέρας το Spiegel αναφέρει ότι οι δυο χώρες ξεκινούν για πρώτη φορά από το 2016 συνομιλίες «προκειμένου να ξεπεράσουν τις διαφορές τους που επανειλημμένως τις οδήγησαν στο παρελθόν στα πρόθυρα πολέμου».