Επέκταση χωρικών υδάτων

Την περασμένη Τετάρτη έγινε πραγματικότητα η επέκταση των χωρικών μας υδάτων στο Ιόνιο μέχρι και το ακρωτήριο Ταίναρο στην Πελοπόννησο. Πρόκειται για ιστορικής σημασίας απόφαση γιατί επεκτείνεται η επικράτειά μας για πρώτη φορά μετά την παραχώρηση των Δωδεκανήσων από τους Ιταλούς το 1947, ενώ οι πολιτικές δυνάμεις κατάφεραν να ομονοήσουν (με κάποιες αχρείαστες αλλά αναμενόμενες αντιπαραθέσεις ανάμεσα στους πολιτικούς αρχηγούς) ώστε το μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση να είναι καθαρό και ισχυρό.

Ωστόσο, η πρώτη επέκταση των χωρικών μας υδάτων έγινε με χαρακτηριστική καθυστέρηση, παρά το γεγονός ότι η σχετική προετοιμασία είχε γίνει με άρτιο τρόπο επί υπουργίας Κοτζιά (κάτι που πρέπει να του πιστωθεί) ήδη από το φθινόπωρο του 2019. Αντιλαμβάνομαι αλλά δεν συμμερίζομαι την ανησυχία ορισμένων ότι αν δεν προβαίναμε σε συνολική επέκταση των χωρικών μας υδάτων σε όλη την επικράτεια, θα θεωρούνταν (και από την Τουρκία) πως το Αιγαίο αποτελεί ειδική περίπτωση. Εντούτοις, καλό είναι να αναλογιστούμε για πόσο καιρό δεν ασκήσαμε ένα νόμιμο μονομερές δικαίωμά μας, οδηγούμενοι τελικά στην ακινησία.

Εδώ το μήνυμα ήταν λάθος για δύο λόγους: πρώτον, δείχναμε μία αναίτια φοβικότητα στα όρια της αντίφασης, αφού ενώ επικαλούμαστε συνεχώς το διεθνές δίκαιο δεν κάναμε χρήση προνοιών του και δεύτερον, η εικόνα μας στο εξωτερικό έδειχνε ένα κράτος που δεν μπορούσε να συμφωνήσει με τους γείτονες του. Αυτό αποδυνάμωνε αισθητά τη θέση μας ότι το πρόβλημα στην περιοχή ήταν αποκλειστικά η Τουρκία. Σημειώνεται πως μέχρι τον περασμένο Ιούνιο, η μόνη συμφωνία της Ελλάδας ήταν αυτή της υφαλοκρηπίδας του 1977 με την Ιταλία. Εκτοτε, είμαστε σαφώς ενδυναμωμένοι, διότι προστέθηκαν η επικαιροποίηση της τελευταίας σε ΑΟΖ, η συμφωνία με την Αίγυπτο, που μεταξύ άλλων, διεμβόλισε το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο, και η επί της αρχής κατανόηση με την Αλβανία για προσφυγή στη Χάγη.

Ως προς δε τις επόμενες ενέργειες, προφανώς σειρά παίρνει η περιοχή νοτίως της Κρήτης, αλλά εξίσου μεγάλης σημασίας είναι και η περιοχή του Θερμαϊκού, λόγω ενεργειακού ενδιαφέροντος, για την οποία, πάντως, είναι γνωστή στην ελληνική πλευρά η αντίθεση της Τουρκίας. Ομως, για εμάς είναι κρίσιμη η εξωτερική νομιμοποίηση/εξασφάλιση σε κάθε μεγάλο διπλωματικό μας βήμα. Εφόσον αυτή έχει κατοχυρωθεί, τότε οι αντιδράσεις της Τουρκίας περνούν σε δεύτερη μοίρα. Αυτός είναι ή θα πρέπει να είναι ο γνώμονας των επιλογών μας, βάσει ασφαλώς και των προνοιών του δικαίου της θάλασσας και όχι το ξεπερασμένο, σαθρό και παράνομο τουρκικό casus belli. Περιττό να αναφερθεί ότι για κάθε ενέργεια τέτοιας εμβέλειας απαιτείται άρτια και λεπτομερής τεχνική προετοιμασία με συντονισμό πολλών υπηρεσιών.

Και μία τελευταία επισήμανση: η Τουρκία άνοιξε τον κύκλο της έντασης τον περασμένο Αύγουστο, αλλά αργά ή γρήγορα θα καταλήγαμε – και υπό την πίεση του διεθνούς παράγοντα – στις διερευνητικές συνομιλίες. Με τη συμφωνία με την Αίγυπτο στη φαρέτρα μας, μπορούσαμε στην περιοχή οριοθέτησης ΑΟΖ να επεκτείνουμε και τα χωρικά μας ύδατα, ενδυναμώνοντας περαιτέρω τη θέση μας. Πιθανόν, όμως, η σύγχυση της αμερικανικής διοίκησης και η εσωστρέφεια των ΗΠΑ (λόγω εκλογών), η συνακόλουθη αδυναμία παρέμβασής τους σε περίπτωση κλιμάκωσης της κρίσης καθώς και τα θολά μηνύματα της ΕΕ να φρέναραν την ελληνική πλευρά, αν βέβαια είχε γίνει τέτοια σκέψη.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής ΙΔΙΣ