«Μη μου πείτε ότι τα πράγματα δεν μπορούν να αλλάξουν»

Από τη συγκινητική κι ανθρώπινη ομιλία του Τζο Μπάιντεν στην ορκωμοσία του κρατάω μια φράση.

«Μη μου πείτε ότι τα πράγματα δεν μπορούν να αλλάξουν» (20/1).

Παραλαμβάνοντας μια βαθιά διχασμένη χώρα, μια πληγωμένη δημοκρατία, εύχομαι να το εννοεί και να το πιστεύει. Διότι είναι αλήθεια ότι έχουμε ανάγκη να το πιστέψουμε όλοι μας.

Μαζί του ζούμε το τέλος ενός εφιάλτη. Το τέλος ενός κακού ονείρου που δεν αναστάτωσε μόνο την Αμερική, αλλά ολόκληρο τον πλανήτη. Και κατέληξε (τι δραματική συγκυρία…) μέσα στα φέρετρα και τις Εντατικές μιας πολύνεκρης πανδημίας.

Μη μου λέτε λοιπόν ότι τα πράγματα δεν μπορούν να αλλάξουν. Είμαστε υποχρεωμένοι να τα αλλάξουμε.

Η δημοκρατία μας (διότι η δυτική δημοκρατία είναι μία) πέρασε κρίσεις, συγκρούσεις, διχασμούς, βία, ανορθολογισμό, παράνοια, φανατισμό, μίσος, διακρίσεις. Φυσικά θα περάσει και άλλα στο μέλλον.

Η βάση της όμως είναι μια κοινή γλώσσα. Είναι (όπως έλεγε κι ο Ερνέστ Ρενάν για το έθνος) «ένα καθημερινό δημοψήφισμα».

Που στηρίζεται σε μια απλή, αλλά πόσο δύσκολη, συλλογική παραδοχή: ότι εκατομμύρια άνθρωποι διαφορετικού φύλου, χρώματος, προτιμήσεων, επιλογών, ιδεολογίας, πεποιθήσεων, κοινωνικών καταβολών, μορφωτικών εφοδίων και πολιτισμικών οριζόντων μπορούν να συνυπάρχουν.

Να πορεύονται μαζί. Να ζουν δίπλα δίπλα με τις διαφορές, τους καβγάδες και τις γκρίνιες τους. Να σχεδιάζουν το μέλλον κι ας μη σχεδιάζουν το ίδιο μέλλον. Να θυμούνται το παρελθόν. Να διαφωνούν με σεβασμό για τη γνώμη του άλλου.

«Κάθε διαφωνία δεν είναι πόλεμος» είπε ο Μπάιντεν. «Είναι δημοκρατία».

Αυτή η συλλογική παραδοχή της μεταπολεμικής κοινωνίας μας κλυδωνίστηκε επικίνδυνα κι αμφισβητήθηκε κυνικά. Στην Αμερική, στη Γαλλία, στην Ελλάδα, αλλού περισσότερο, αλλού λιγότερο

Κλονίστηκε στο Καπιτώλιο, στα Ηλύσια Πεδία, στην Πλατεία Συντάγματος. Από τους «κάτω» εναντίον των «πάνω» και αντιστρόφως. Από τους «έξω» εναντίον των «μέσα» και αντιστρόφως.

Λίγες μέρες νωρίτερα ένας πολιτικός της αντιπολίτευσης στην Ελλάδα (Ραγκούσης) δήλωνε στη Βουλή ότι «υπάρχει δημοκρατικό ασυμβίβαστο» με τις πεποιθήσεις ενός υπουργού (Βορίδης).

Ουδείς τον εμποδίζει να διαφωνεί μαζί του. Αλλά το μόνο δημοκρατικό ασυμβίβαστο που ξέρω είναι εκείνο που θεωρεί ασυμβίβαστη τη δημοκρατία με τις πεποιθήσεις του αντιπάλου του. Οδηγεί στον αντιδημοκρατικό αποκλεισμό.

Δεν είναι τυχαίο ότι η εμπάθεια, η χυδαιότητα κι η μισαλλοδοξία που ξεχύνεται καθημερινά στο Διαδίκτυο εκεί αποβλέπουν: να οικοδομήσουν αποκλεισμούς πεποιθήσεων και ανθρώπων.

Είναι μια κουλτούρα υπογείου που επιχειρεί βίαια τα τελευταία χρόνια να μπουκάρει στο ασανσέρ.

Κακά τα ψέματα, η δημοκρατία είναι σήμερα πληγωμένη σε ολόκληρο τον πλανήτη. Αλλού καταλύεται. Αλλού αμφισβητείται ανοιχτά. Αλλού απονευρώνεται από την ουσία της. Αλλού υπονομεύεται, σκόπιμα ή όχι.

Φυσικά δεν μπορούμε να κρυφτούμε από τη ζωή: υπάρχει ρήγμα. Κι είναι επείγον το ρήγμα αυτό να γεφυρωθεί. Να αποκατασταθεί η συνοχή.

Οι πιο προηγμένες οικονομικά και μορφωτικά χώρες του πλανήτη απειλήθηκαν (και απειλούνται…) από έναν μαζικό ανορθολογισμό που έθεσε σε δοκιμασία τις θεμελιώδεις παραδοχές της σύγχρονης ανθρωπότητας.

Εναν ανορθολογισμό που απορρίπτει κάθε πραγματικότητα και κάθε δεδομένο στο όνομα ενός αυθαίρετου υποκειμενισμού. «Ετσι πρέπει να είναι, επειδή έτσι νομίζουμε».

Τα πράγματα δεν είναι παρά η απόρροια διαφόρων «νομίζω» – ή, ακόμη χειρότερα, πολλών «πιστεύω»…

Ισχύει για την οικονομία, τη Δικαιοσύνη, την κοινωνία, την ενημέρωση, τον Τύπο, το εμβόλιο. Για το εκλογικό αποτέλεσμα στην Αμερική.

Μια από τις οργανώσεις που υποκίνησαν την εισβολή στο Καπιτώλιο πιστεύει ότι υπάρχει ένα παγκόσμιο κύκλωμα καβαλιστών παιδόφιλων που λατρεύει τον Σατανά, διευθύνει μια σπείρα παιδικής σωματεμπορίας και πολεμάει τον Τραμπ!

Τι να απαντήσει σε κάτι τέτοιο η δημοκρατία;

Ο ανορθολογισμός αυτός δαιμονοποίησε και πολεμά ένα «σύστημα» το οποίο δεν είναι άλλο από το πολιτικό και οικονομικό σύστημα που επικράτησε των δυνάμεων της καταστροφής σε έναν Παγκόσμιο κι έναν Ψυχρό Πόλεμο. Το σύστημα δηλαδή που διαμόρφωσε την καλύτερη περίοδο της ανθρώπινης Ιστορίας.

Που απέδειξε ότι «αξεπέραστος ορίζοντας της ανθρωπότητας» δεν είναι ο μαρξισμός που έλεγε ο Σαρτρ, ούτε άλλες τέτοιες αρλούμπες. Είναι η παλιά καλή δυτική δημοκρατία.

«Υπάρχει η αλήθεια, υπάρχουν και τα ψέματα» υπενθύμισε απλοϊκά ο Μπάιντεν στη συγκινητική ομιλία του. Η κατάργηση των ορίων μεταξύ τους βρίσκεται στο επίκεντρο της διαταραχής που ζούμε.

«Δεν γίνεται να διαφωνούμε για τα δεδομένα» είπε πριν από λίγες μέρες ο Μητσοτάκης στη Βουλή. Δεν γίνεται να αντιδικούν με την πραγματικότητα όσοι δεν τη γουστάρουν. Ο Τραμπ έχασε, τελεία.

Ξέρετε γιατί; Επειδή η αντικειμενική πραγματικότητα, η αλήθεια που λέει ο Μπάιντεν, τα δεδομένα που λέει ο Μητσοτάκης, αποτελούν τη μοναδική κοινή βάση συζήτησης πάνω στην οποία μπορεί να λειτουργήσει μια δημοκρατία.

Και δεν είναι τυχαία (θέλω να το σημειώσω αυτό) η επίθεση που δέχεται ο λεγόμενος «συστημικός» επαγγελματικός Τύπος στην Αμερική ή την Ευρώπη. Είναι μέρος της κοινής βάσης συζήτησης που πρέπει να διαρραγεί.

Προ ημερών ο ΣΥΡΙΖΑ επιτέθηκε στα «ΝΕΑ» επειδή έγραψαν για τη δικογραφία Καλογρίτσα – Παππά που οδεύει στη Βουλή (20/1). Λες και «ΤΑ ΝΕΑ» έκαναν την προανάκριση και τις μηνυτήριες αναφορές!

Μη μου λέτε λοιπόν ότι τα πράγματα δεν μπορούν και δεν πρέπει να αλλάξουν.

Διότι το ζήτημα δεν είναι να συμφιλιωθούμε όλοι μεταξύ μας. Ενδεχομένως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί. Το ζήτημα είναι να συμφιλιωθούμε όλοι με την πραγματικότητα.

Και τότε η δημοκρατία θα βρει αναντίρρητα τον δρόμο της.