Ελλάδα – Τουρκία : Διερευνητικές επαφές ώρα μηδέν – Παράθυρο ευκαιρίας ή διάλογος κωφών;

Η ώρα της αλήθειας για Αθήνα και Άγκυρα έφτασε. Σε ελάχιστες ώρες οι αντιπροσωπείες από τις δύο μεριές του Αιγαίου θα καθίσουν ξανά μετά από 5 χρόνια σε ένα θεσμοθετημένο τραπέζι συνομιλιών προκειμένου να δουν αν μπορούν να συμφωνήσουν καταρχάς σε τι διαφωνούν και ποιο πρόβλημα έχουν να επιλύσουν.

Χαμηλές προσδοκίες

Υπό την έννοια αυτή ο 61ος γύρος των διερευνητικών επαφών που ξεκινά αύριο στις 10 το πρωί στην Κωνσταντινούπολη δεν δημιουργεί υψηλές προσδοκίες για θεαματικά αποτελέσματα και μάλιστα προς θετική κατεύθυνση. Η ελληνική αποστολή με επικεφαλής τον πρέσβη επί τιμή Παύλο Αποστολίδη έφτασε νωρίς το βράδυ στην Κωνσταντινούπολη, ενώ απέναντι θα βρεθεί Τούρκος υφυπουργός Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ που ηγείται της αντιπροσωπείας της γείτονος χώρας.

Άλλωστε μέχρι να φτάσουμε στο αυριανό ραντεβού προηγήθηκε ένα επεισοδιακό εξάμηνο, καθώς οι διερευνητικές επαφές προγραμματίζονταν να αρχίσουν τον περασμένο Αύγουστο και εν συνεχεία των Οκτώβριο, ωστόσο η Τουρκία πότε επικαλούμενη την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία, πότε τις απειλές κυρώσεων της ΕΕ, συνέχισε την παρελκυστική της τακτική και την στρατηγική της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο.

Τουρκία και Δύση

Οι αναλύσεις στο διεθνή Τύπο αντιμετωπίζουν την προσέλευση της Τουρκίας στις διερευνητικές επαφές ως απόπειρα του Ερντογάν να ροκανίσει κι άλλο το χρόνο προκειμένου να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις του με τη Δύση και πρωτίστως με την προεδρία Μπάιντεν των ΗΠΑ.

Σύμφωνα με το Reuters oι καλύτεροι δεσμοί της Τουρκίας με την Ευρώπη μπορεί επίσης να εξαρτώνται εν μέρει από το κατά πόσο η Άγκυρα μπορεί να αντιμετωπίσει τις διαφορές με τη νέα κυβέρνηση στις Ηνωμένες Πολιτείες, αφού η Ουάσιγκτον επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία τον περασμένο μήνα για την αγορά ρωσικών αμυντικών συστημάτων.

Στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου, η ΕΕ δήλωσε ότι θα συντονίσει την απάντησή της στην Τουρκία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, πράγμα που σημαίνει ότι οι σχέσεις της Άγκυρας με την Ουάσιγκτον θα είναι «καθοριστικός παράγοντας για τους δεσμούς της Τουρκίας με τη Δύση στο σύνολό της» δήλωσε ο Ουλγκέν.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι λίγοι και εκείνοι που εκτιμούν ότι ενδεχομένως ο στόχος του Ερντογάν να είναι να ροκανίσει το χρόνο μέχρι τον ερχόμενο Μάρτιο προκειμένου να μην συζητηθούν για ακόμα μια φορά οι κυρώσεις από την ΕΕ.

Καταγεγραμμένη η τουρκική διγλωσσία και αδιαλλαξία

Κατά πληροφορίες στο χτεσινό συμβούλιο Εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας ο Ταγίπ Ερντογάν έδειξε να επιθυμεί να γίνουν βήματα στην κατεύθυνση της εξομάλυνσης των σχέσεων με την Ελλάδα, ωστόσο μέχρι στιγμής υπάρχει καταγεγραμμένη η τουρκική διγλωσσία ενώ δεν λείπουν και οι απειλές πολέμου με αιχμή το casus belli για τα 12 μίλια στο Αιγαίο όπως έδειξε με τις τελευταίες του δηλώσεις ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου αλλά και ο Χουλουσί Ακάρ που είτε εμμέσως είτε ευθέως κατά καιρούς θέτει το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών και των γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο στο πλαίσιο της στρατηγικής της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Η αυριανή πρώτη συνάντηση της ελληνικής και τουρκικής αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη αναμένεται να δείξει και τις προθέσεις των δύο πλευρών καθώς εκεί θα συζητηθούν καταρχήν διαδικαστικά ζητήματα για τις επόμενες συναντήσεις ενώ θα γίνει και μια πρώτη βολιδοσκόπηση στο πραγματικό πεδίο για την διαλλακτικότητα ή την αδιαλλαξία κάθε πλευράς στις κόκκινες γραμμές της.

Η ατζέντα των συνομιλιών

Σε κάθε περίπτωση πολιτικοί και διπλωματικοί κύκλοι στην Αθήνα εκτιμούν ότι οι διερευνητικές θα προχωρήσουν στο βαθμό που η Τουρκία είναι διατεθειμένη να θέσει εκτός αυτών των συνομιλιών, τουλάχιστον σ’ αυτή τη συγκυρία, τις θέσεις της για μια διευρυμένη ατζέντα διαλόγου που θα υπερβαίνει την ελληνική κόκκινη γραμμή ότι μοναδικό ζήτημα συζήτησης και επίλυσης είναι η οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας.

Στις Βρυξέλλες ο Δένδιας

Την ώρα πάντως που θα εκκινούν οι διερευνητικές επαφές και οι δύο αντιπροσωπείες θα κάθονται στο τραπέζι των συνομιλιών ο Νίκος Δένδιας θα μεταβεί στις Βρυξέλλες προκειμένου να πάρει μέρος στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ ενώ θα έχει διμερείς επαφές που άπτονται των εξελίξεων με την Τουρκία και συγκεκριμένα θα έχει συνομιλίες με τον Ζοζέπ Μπορέλ και τον Ευρωπαίο επίτροπο για θέματα Γειτονίας και Διεύρυνσης Όλιβερ Βάρελι.

Μάλιστα ο κ. Δένδιας θα έχει την Τρίτη και τετ α τετ με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ. Σημειώνεται ότι αντίστοιχες διμερείς επαφές είχε στις Βρυξέλλες την προηγούμενη εβδομάδα ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Μάλιστα στη συνάντηση που είχε ο κ. Τσαβούσογλου με τον κ. Μπορέλ ο Ευρωπαίος επίτροπος Εξωτερικών μίλησε για «παράθυρο ευκαιρίας».

Συζήτηση μόνο για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα

Η ελληνική κυβέρνηση, πάντως, εμμένει ότι είναι σταθερή και αδιαπραγμάτευτη η στάση της. Ο Νίκος Δένδιας τόνισε ότι στον 61ο γύρο των διερευνητικών δεν πρόκειται να συζητηθεί θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου, ούτε άλλο θέμα που αφορά την εθνική κυριαρχία μας. Το μόνο που θα τεθεί θα είναι το ζήτημα της οριοθέτησης της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, βάσει του Διεθνούς Δικαίου.

Σε συνέντευξή του στην Εφημερίδα των Συντακτών, ο υπουργός Εξωτερικών δήλωσε χαρακτηριστικά:

«Θέλω να είμαι ξεκάθαρος: το ζήτημα των ενδεχόμενων μελλοντικών διαπραγματεύσεων θα είναι η οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και πώς μπορεί να επιτευχθεί. Εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία σε διαπραγματεύσεις, που τυχόν ακολουθήσουν τις διερευνητικές, οι δύο πλευρές θα πρέπει να συμφωνήσουν σε κείμενο συνυποσχετικού που θα υποβληθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Ελπίζουμε η Τουρκία να προσέλθει με πνεύμα αποκλιμάκωσης

»Θέλω να επισημάνω, επίσης, ότι στις διερευνητικές δεν συζητείται θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών. Δεν συζητείται θέμα που αφορά την εθνική κυριαρχία.

»Εμείς προσερχόμαστε καλή τη πίστει στις επαφές αυτές. Με εποικοδομητικό πνεύμα. Και, κυρίως, δεν προκαλούμε. Δεν επιθυμούμε την κλιμάκωση. Ούτε προσπαθούμε να δυναμιτίσουμε τις διερευνητικές με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Αντιθέτως, ευελπιστούμε ότι οι επαφές αυτές θα οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση. Αυτό, εξάλλου, έχει υπογραμμίσει και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν αναφερόταν στην «ομαλή συνέχιση» των διερευνητικών επαφών.

Ελπίζω ότι και η τουρκική πλευρά θα προσέλθει στις επαφές αυτές με αντίστοιχο πνεύμα».

Αναφορικά με ενδεχόμενη συνάντησή του με τον Τούρκο ομόλογό του, ο κ. Δένδιας απάντησε απλά: «Οταν το επιτρέψουν οι συνθήκες και υπάρξει το κατάλληλο κλίμα που θα επιτρέψει σε μια τέτοια συνάντηση να είναι εποικοδομητική».