Η ακινησία του ρητορικού πατριωτισμού

Από τα πρώτα που έκανε ο Τζο Μπάιντεν μόλις ανέλαβε επισήμως τα καθήκοντά του ήταν να αλλάξει μερικά πράγματα συμβολικής σημασίας στη διακόσμηση του οβάλ γραφείου, στον χώρο δηλαδή όπου θα περνά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας του.

Εφυγε το πορτρέτο του Αντριου Τζάκσον και τη θέση του πήρε εκείνο του Βενιαμίν Φραγκλίνου: ο λαϊκισμός έδωσε τη θέση του στον Αμερικανικό Διαφωτισμό. Εφυγε, ομοίως, η προτομή του Ουίνστον Τσώρτσιλ πίσω από το προεδρικό γραφείο και τη θέση της πήρε εκείνη του λατινοαμερικανικής καταγωγής αγροτοσυνδικαλιστή Τσέζαρ Τσάβες: σε μια χώρα όπου οι λευκοί δεν πρόκειται για πολύ ακόμη να αποτελούν την πλειοψηφία, ο αγγλοαμερικανικός δεσμός έδωσε τη θέση του στο σύμβολο του αγώνα για τα δικαιώματα των εργατών γης και των Λατίνων. Προσετέθησαν και άλλες προτομές, η παρουσία των οποίων τονίζει την έμφαση στην προοδευτική αλλαγή: Ρόζα Πάρκς, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, Ελινορ Ρούζβελτ, Ρόμπερτ Κένεντι.

Αντιληφθήκατε, όμως, να γίνεται θόρυβος για τις αλλαγές αυτές και τον συμβολισμό τους; Δεν ακούστηκε κιχ. Μόνον εδώ θεωρήθηκε σκάνδαλο από τους γνωστούς κύκλους της ακινησίας ότι η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, αντικατέστησε τα εικονίσματα και τα καριοφίλια του προκατόχου της με την ελληνική σημαία που της προσέφερε η στρατιωτική φρουρά στη Μεγίστη. Να αναγνωρίσουμε, βέβαια, ότι οι πολιτισμικές διαφορές μεταξύ ημών και των Αμερικανών είναι τεράστιες. Στις ΗΠΑ, η προσαρμογή στις συνθήκες της πραγματικότητας και η εξέλιξη προς το μέλλον είναι βασικά στοιχεία της εθνικής ιδεολογίας τους, ενώ στην Ελλάδα η ακινησία είναι θρησκεία.

Η ακινησία είναι, επίσης, η χαρακτηριστικότερη μορφή αυτού που ο Βαγγέλης Βενιζέλος ορίζει στο άρθρο του στα «ΝΕΑ» του περασμένου Σαββάτου ως «αναποτελεσματικό και ανέξοδο ρητορικό πατριωτισμό». Το σχετικό παράδειγμα μας δίνει ένας φίλος (ή μήπως πρώην φίλος;) του Βενιζέλου, ο Αντώνης Σαμαράς, για τον οποίο τυχόν παραπομπή των ελληνοτουρκικών στη Χάγη σημαίνει παραίτηση «από όλα όσα προβλέπει υπέρ μας το Διεθνές Δίκαιο». Σημαίνει, επίσης, ότι προτιμάνε τη θεωρία από την πράξη, το δυνάμει από το πραγματικό, το φαντασιακό από το αληθινό.

Η ΜΟΝΗ ΣΤΑΘΕΡΑ

Εγραφα την περασμένη Παρασκευή για την ντροπιαστική απόφαση της συνόδου των πρυτάνεων της 18ης του μηνός, βάσει της οποίας οι φοιτητές αντιμετωπίζονται σαν τη μαρμαρόσκονη που προσέθεταν κάποτε οι βαμβακοκαλλιεργητές στο προϊόν τους, για να αυξάνουν το βάρος του και το ύψος της επιδότησης.

Την ίδια ημέρα, ωστόσο, η σύνοδος εξέδωσε νέα ανακοίνωση επί του θέματος, στην οποία αναφέρονται τα εξής: «Για την καλύτερη ανάγνωση της τελευταίας απόφασης της Συνόδου των Πρυτάνεων των Δ.Ε. των ελληνικών πανεπιστημίων διευκρινίζεται ότι η Σύνοδος επιβεβαιώνει την παλιότερη θέση της για την αναγκαιότητα καθορισμού της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής φοιτητών/τριών στα ακαδημαϊκά ιδρύματα με βάση ακαδημαϊκά κριτήρια και μάλιστα με τρόπο ώστε να ενισχύεται η αυτονομία των πανεπιστημίων». Με απλά λόγια, οι πρυτάνεις υποχωρούν χαριτωμένα – με πιρουέτες και ελαφρά πηδηματάκια – από την πλήρη άρνηση που εξέφρασαν στην απόφαση της 18ης.

Εντύπωση αλγεινή, όμως, μου προξενεί η επεξηγηματική φράση με την οποία ξεκινά η νέα ανακοίνωση: «Για την καλύτερη ανάγνωση της τελευταίας απόφασης»! Δηλαδή όσοι επικρίναμε τη συγκεκριμένη απόφαση το κάναμε επειδή δεν καταλάβαμε σωστά το περιεχόμενό της, ίσως λόγω λειτουργικού αναλφαβητισμού. Κάθε άλλο παρά αυτό συνέβη. Εκείνοι που δεν κατάλαβαν ήσαν μάλλον οι πρυτάνεις. Και αυτό που δεν κατάλαβαν ήταν ότι η περιπλοκλότητα των διατυπώσεων και οι γλωσσικές περικοκλάδες δεν φθάνουν για να τους προστατεύσουν από την κατακραυγή. Εκαναν πίσω, λοιπόν, παρουσιάζοντας την υποχώρησή τους ως δήθεν αδυναμία ημών των κοινών θνητών να συλλάβουμε τα περισπούδαστα νοήματα της απόφασής τους.

Το μόνο σταθερό σημείο στις αποφάσεις της συνόδου είναι ο φόβος των μελών του οργάνου να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Η δειλία τους παραμένει αναλλοίωτη και στην τελευταία απόφαση και την προηγούμενη. Δύο φορές κρίμα…