Η ώρα των διερευνητικών

Το κλίμα στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο είναι σήμερα αδιαμφισβήτητα καλύτερο απ’ ό,τι πριν από λίγους μήνες. Τουρκικά πλοία δεν αλωνίζουν σε αμφισβητούμενες περιοχές, οι πολεμικοί τόνοι έχουν πέσει, ενώ είναι εμφανής και η προσπάθεια της Ευρώπης να επαναλάβει τον διάλογο με την Αγκυρα σε θέματα όπως η τελωνειακή ένωση και η μετανάστευση.

Σε αυτό το κλίμα επανεκκινούν σήμερα, Δευτέρα στην Κωνσταντινούπολη οι διερευνητικές συνομιλίες ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία ύστερα από μια διακοπή τεσσάρων ετών. Αν και η στρατηγική που θα επιλέξει η κάθε πλευρά θα δείξει τις προθέσεις της για τη συνέχεια, σε αυτό το επίπεδο δεν λαμβάνονται αποφάσεις, δεν αναλαμβάνονται υποχρεώσεις, δεν τηρούνται καν πρακτικά. Εχει μεγάλη σημασία λοιπόν ο ψυχολογικός παράγων: να κυριαρχήσει δηλαδή μια αμοιβαία εμπιστοσύνη, ώστε να ξεκαθαριστεί πού συμφωνούν και πού διαφωνούν οι δύο πλευρές και να τεθούν οι βάσεις για τις κυρίως διαπραγματεύσεις.

Τα εμπόδια είναι πολλά. Οπως πολλοί είναι εκείνοι, και στις δύο χώρες, που θέλουν την αποτυχία αυτών των συνομιλιών, θεωρώντας ότι η συντήρηση της έντασης θα οδηγήσει κάποια στιγμή στην οριστική επικράτηση της μιας πλευράς επί της άλλης. Αλλά αυτός ο τρόπος σκέψης είναι λανθασμένος, αντιπαραγωγικός και επικίνδυνος. Λανθασμένος, επειδή οι δύο χώρες είναι «καταδικασμένες» να συνυπάρξουν. Αντιπαραγωγικός, επειδή πόροι που θα έπρεπε να διατίθενται για την ανάπτυξη σπαταλώνται σε εξοπλισμούς. Επικίνδυνος, επειδή η ένταση δεν είναι κάτι σταθερό, έχει εξάρσεις, και οι εξάρσεις μπορεί μια μέρα να αποβούν μοιραίες.

Για τις διερευνητικές επαφές δεν γίνονται ούτε ενημερώσεις. Και είναι καλύτερα έτσι, οι δύο πλευρές πρέπει να αφοσιωθούν στο έργο τους χωρίς να υπόκεινται σε πολιτικές ή δημοσιογραφικές πιέσεις. Ο στόχος είναι σαφής και τον επανέλαβε ο έλληνας Πρωθυπουργός σε συνέντευξή του αυτή την εβδομάδα στο περιοδικό Monocle. «Πάντα προέτρεπα τον πρόεδρο Ερντογάν να καθίσουμε και να συζητήσουμε την κύρια διαφορά μας, που είναι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μας», είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. «Αν δεν τα καταφέρουμε, μπορούμε να προσφύγουμε στο Διεθνές Δικαστήριο. Αυτός είναι ο λόγος ύπαρξης των διεθνών δικαστηρίων».