Σεξουαλικές επιθέσεις : Πολλές ιστορίες γυναικών, πολύς δρόμος ακόμα

Το 2017 το hashtag #ΜeToo κατέκλυσε τις ΗΠΑ και τον κόσμο. Η μια αποκάλυψη ακολούθησε την άλλη τα χρόνια που ακολούθησαν και το κίνημα έγινε παγκόσμιο. #ΥoTambien στην Ισπανία και τη Λατινική Αμερική, #BalanceTonPorc στη Γαλλία, #quellevoltache στην Ιταλία. Από τον Οκτώβριο του 2017, το #MeToo χρησιμοποιείται κατά μέσο όρο 55.319 φορές κάθε μέρα στο Twitter, σε τουλάχιστον 85 χώρες. Κι αυτό αναδεικνύει το πόσο συχνές είναι οι σεξουαλικές επιθέσεις εναντίον των γυναικών σε όλον τον κόσμο. Ομως υπάρχουν ιδιαιτερότητες. Αλλού τα πράγματα βελτιώθηκαν, αλλού έπειτα από λίγο ξεχάστηκε και αλλού ακόμα δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος.

Στην Κίνα, τρίτα χρόνια μετά, οι γυναίκες πολεμούν ακόμα να ακουστούν μέσα σε ένα πολιτικό περιβάλλον όπου το Κομμουνιστικό Κόμμα ελέγχει το Διαδίκτυο και τα ΜΜΕ και οι καταγγέλλουσες δέχονται επιθέσεις.

Αλλά και στην Αυστραλία, μια χώρα με εντελώς διαφορετικό πολιτικό σύστημα, επειδή δεν υπάρχει το κατάλληλο νομικό πλαίσιο, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που φιλοξενούν τις καταγγελίες γυναικών για σεξουαλική κακοποίηση δέχονται πλήθος μηνύσεων από τους άνδρες τους οποίους κατηγορούν, με αποτέλεσμα να προτιμούν να αποσιωπήσουν τις κατηγορίες. Ενας κόσμος, πολλές ιστορίες γυναικών, πολύς δρόμος ακόμα για να αντιμετωπιστεί η έμφυλη βία.

ΙΝΔΙΑ

Κίνηµα και µετά σιωπή

Το φθινόπωρο του 2018 οι Ινδές πήραν μέρος σε μια ξεχωριστή στιγμή της ιστορίας των γυναικών στη χώρα τους. Στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης με hashtag #MeToo η μία γυναίκα μετά την άλλη άρχισαν να μοιράζονται τις εμπειρίες τους σεξουαλικής βίας. Οι περισσότερες ιστορίες, αφηγείται η δημοσιογράφος Ριτουπάρνα Σαπερζί που χειριζόταν τον λογαριασμό @IndiaMeToo, αφορούσαν γνωστούς τους. «Οι γυναίκες αφηγούνταν πως άνδρες που κάποτε εμπιστεύονταν – πρώην σύντροφοι, συμφοιτητές, καθηγητές και συνάδελφοι – τις βίασαν σε ραντεβού, τις κακοποίησαν στον ύπνο τους, επιβλήθηκαν πάνω τους, προσποιούμενοι ότι δεν άκουγαν τις αντιρρήσεις τους». Περισσότερες από 12 γυναίκες εμφανίστηκαν κατηγορώντας τον υπουργό Μ. Τζ. Ακμπάρ για βιασμό, με αποτέλεσμα εκείνος να παραιτηθεί. Ηταν όμως μια σύντομη νίκη. Εκτοτε αρκετοί άνδρες ξεκίνησαν μηνύσεις εναντίον των γυναικών ελπίζοντας ότι θα λειτουργήσουν ως προειδοποίηση. Επειδή συνήθως συμβαίνουν σε ιδιωτικούς χώρους, οι περισσότερες υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης από γνωστούς δύσκολα αποδεικνύονται και οι αστυνομικοί δεν τις παίρνουν σοβαρά.

Από την άλλη, οι ισχυρότερες διαμαρτυρίες εναντίον της ολιγωρίας της Δικαιοσύνης προέρχονται επίσης από άνδρες – διάσημους καλλιτέχνες, δημοσιογράφους και δικηγόρους. Ισως, παρατηρεί η Σαπερζί, γιατί θέλουν να προστατεύσουν τη φήμη τους. Οσο για τα ΜΜΕ, παραμένουν σε μεγάλο βαθμό σιωπηλά για το θέμα. Οι ιστορίες του #MeToo έχουν τώρα πια ξεχαστεί και οι Ινδές ακόμα έχουν περιορισμένη πρόσβαση στη Δικαιοσύνη. Μέχρις ότου, ξανά, μια ιστορία έμφυλης βίας «σοκάρει» και πάλι τη χώρα.

ΓΑΛΛΙΑ
Μάχη γενεών

«Ντροπή!» φώναξε η ηθοποιός Αντέλ Ενέλ αποχωρώντας από την τελετή των γαλλικών κινηματογραφικών βραβείων Σεζάρ τον Φεβρουάριο. Αντέδρασε έτσι στην ανακοίνωση της βράβευσης ως καλύτερου σκηνοθέτη του 86χρονο Ρόμαν Πολάνσκι, που διέφυγε στις ΗΠΑ το 1978 αφότου κατηγορήθηκε για βιασμό και δήλωσε ένοχος για σεξουαλική σχέση με ένα 13χρονο κορίτσι. Αλλες 11 γυναίκες τον έχουν κατηγορήσει για βιασμό και μάλιστα όταν ήταν ανήλικες. Λίγους μήνες νωρίτερα η Ενέλ είχε κατηγορήσει τον σκηνοθέτη της πρώτης της ταινίας ότι της είχε επιτεθεί σεξουαλικά όταν εκείνη ήταν μόλις 12 ετών.

Ηταν εκείνη την περίοδο όταν η Βανέσα Σπρινγκορά αποκάλυπτε με το βιβλίο της ότι ο λογοτεχνικός κόσμος τιμούσε και προστάτευε τον γνωστό συγγραφέα Γκαμπριέλ Ματζνέφ που έγραφε για τις σεξουαλικές του επαφές με εφήβους – αγόρια και κορίτσια. Το 2017 το κίνημα #MeToo έγινε δεκτό με ανάμεικτα αισθήματα στη Γαλλία. Περίπου 100 γυναίκες, μεταξύ των οποίων και η Κατρίν Ντενέβ, δημοσίευσαν ανοιχτή επιστολή υποστηρίζοντας το δικαίωμα των ανδρών να παρενοχλούν τις γυναίκες δημοσίως, ενώ η Μπριζίτ Μπαρντό χαρακτήρισε το κίνημα «υποκριτικό και γελοίο». Παρ’ όλα αυτά, λέει η δημοσιογράφος και κινηματογραφίστρια Ροκαγιά Ντιαλό, «υπάρχει σήμερα μια νέα γενιά που δεν ανέχεται πια τη σιωπή των θυμάτων και θέλει να βάλει τέλος στην ατιμωρησία των ισχυρών που έχουν συνηθίσει να παρενοχλούν σεξουαλικά. Η εποχή της απόδοσης ευθυνών έρχεται».

IAΠΩΝΙΑ
Ψηλά τακούνια και ευθύνες

Το κίνημα #MeToo έφτασε στην Ιαπωνία στα τέλη του 2017. Και έδειξε πως το πρόβλημα της σεξουαλικής παρενόχλησης είναι σημαντικό στη χώρα. Η Σιόρι Ιτο, μια δημοσιογράφος η οποία με πολύ κουράγιο κατηγόρησε για βιασμό έναν πανίσχυρο άνδρα, έγινε στόχος έντονων επικρίσεων, τόσο που δεν άντεξε άλλο να ζει στην Ιαπωνία. Παρ’ όλα αυτά ένα πολύ μεγάλο πλήθος συμμετείχε στις «διαδηλώσεις των λουλουδιών», όπως ονομάστηκαν και γίνονταν κάθε μήνα το 2019 στις 11 Σεπτεμβρίου, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις απαλλακτικές δικαστικές αποφάσεις ανδρών που είχαν κατηγορηθεί για βιασμό. Σε αυτές, γυναίκες έπαιρναν το μικρόφωνο και αφηγούνταν τις δικές τους ιστορίες. Η Ιτο εμφανίστηκε με τα ίδια ρούχα που φορούσε κατά τον βιασμό της λέγοντας: «Θέλω να ξέρουν πως, ασχέτως των ρούχων που φορά κάποια, όταν λέει «όχι» εννοεί «όχι»».

Στα τέλη του 2019 η ηθοποιός Γιούμι Ισικάουα ξεκίνησε το κίνημα #KuToo ως ένδειξη διαμαρτυρίας για το γεγονός ότι οι γυναίκες στα γραφεία υποχρεούνται να φορούν ψηλά τακούνια, αντιμετωπίζοντάς τες ως διακοσμητικά αντικείμενα. Το κίνημα πήρε μεγάλες διαστάσεις και τον περασμένο Μάρτιο ο πρωθυπουργός Σίνζο Αμπε ανακοίνωσε πως οι γυναίκες δεν υποχρεούνται πια να φορούν ψηλά τακούνια. Ενα πρώτο, μικρό, βήμα.

ΜΕΞΙΚΟ
Αντίο στον φόβο

Οταν το κίνημα #MeToo ξεκίνησε το 2017, οι Μεξικανές άρχισαν να ελπίζουν, λέει η συγγραφέας Ταμάρα ντε Αντα. «Ομως το κίνημα έμοιαζε μακρινό, σαν μια παραγωγή του Χόλιγουντ». Η ηθοποιός Κάρλα Σόουζα μίλησε για τη σεξουαλική βία που υπέστη, όμως δεν κατονόμασε τον υπεύθυνο – ήταν ξεκάθαρο ότι οι γυναίκες στο Μεξικό δεν αισθάνονταν ασφαλείς να αποκαλύψουν όλη την ιστορία τους. Ομως το 2019 ήρθε, αναπάντεχα, η στιγμή της έκρηξης. Ενας συγγραφέας παρουσίαζε το καινούργιο βιβλίο του όταν προκλήθηκε ένα μεγάλο κύμα καταγγελιών εις βάρος του. Την επόμενη ημέρα, ο συγγραφέας αρνήθηκε τις κατηγορίες. Λίγα λεπτά μετά ξεκίνησαν τα tweets από πολλές γυναίκες:

Με χτύπησες. Μου επιβλήθηκες παρά τη θέλησή μου. Με άφησες έγκυο και εξαφανίστηκες. Βλέποντάς τα αυτά και άλλες πήραν θάρρος και κατήγγειλαν άνδρες που τους επιτέθηκαν σεξουαλικά, διάσημους που επί χρόνια κακοποιούσαν γυναίκες. Κάπως έτσι, ξαφνικά, το #ΜeToo σάρωσε τη βιομηχανία της μουσικής, του κινηματογράφου, τον θεατρικό χώρο, τη διαφήμιση, τα πανεπιστήμια και τα ΜΜΕ. Κάποιες εταιρείες στράφηκαν εναντίον των γυναικών αντί των βιαστών. Ομως, γενικά, οι γυναίκες αισθάνθηκαν ότι είναι απολύτως αναγκαίο να πουν τις ιστορίες τους για να αποτρέψουν περισσότερη βία. Ισως είναι νωρίς να αξιολογήσουμε τις πλήρεις συνέπειες του κινήματος στο Μεξικό, γιατί συναντιούνται με άλλα σημαντικά κινήματα, εξηγεί η Ντε Αντα. «Ομως κάθε μέρα ακούμε περισσότερες μαρτυρίες και κατηγορίες. Ξέρουμε πια πως δεν θα είμαστε μόνες μας εάν τολμήσουμε. Οργανωνόμαστε για να απαιτήσουμε να σταματήσει η βία εναντίον των γυναικών». Τον περασμένο Μάρτιο δεκάδες χιλιάδες γυναίκες διαδήλωσαν στους δρόμους της Πόλης του Μεξικού, απαιτώντας να τεθεί τέλος στις δολοφονίες γυναικών που σημειώνονται καθημερινά. Την επόμενη μέρα οι γυναίκες απήργησαν σε όλη τη χώρα με το ίδιο αίτημα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ