Το κλειδί

To κυρίαρχο ερώτημα που τίθεται στην Ελλάδα σε σχέση με τις διερευνητικές συνομιλίες που επανεκκίνησαν είναι αν η Τουρκία «το εννοεί». Και η απάντηση που δίνουν οι περισσότεροι είναι αρνητική. Η κυβέρνηση Ερντογάν, λένε, σύρεται στον διάλογο επειδή έχει οικονομικά προβλήματα, επειδή φοβάται τις κυρώσεις και επειδή θέλει να δείξει ένα καλό πρόσωπο στην κυβέρνηση Μπάιντεν. Οι προθέσεις της όμως δεν είναι ειλικρινείς: με την πρώτη ευκαιρία θα δώσει τέλος στις συνομιλίες και θα ρίξει την ευθύνη στην Ελλάδα.

Είναι πράγματι ένα σενάριο. Η Αγκυρα όχι μόνο έχει δώσει επανειλημμένα δείγματα κακής πίστης, όχι μόνο έχει τινάξει στον αέρα στο παρελθόν ορισμένα δειλά ανοίγματα της ελληνικής πλευράς, αλλά επιμένει απαρέγκλιτα στο δόγμα της «γαλάζιας πατρίδας», δηλαδή σε έναν νεο-οθωμανικό επεκτατισμό. Για να διαπιστωθεί όμως αν πράγματι θέλει αυτή τη φορά την επίλυση των διαφορών της με την Ελλάδα, ένας τρόπος υπάρχει: να τη δοκιμάσουμε. Και αυτό ακριβώς κάνει ο Πρωθυπουργός. Παρά τη γενικευμένη δυσπιστία, παρά τις κραυγές για «πειρατές» και «κατακόκκινες γραμμές», έδωσε το πράσινο φως στον Παύλο Αποστολίδη να πάει στην Κωνσταντινούπολη. Διευκρινίζοντας, μάλιστα, σε ξένο μέσο όπως πάντα, ότι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών αποτελεί την «κύρια», όχι τη «μοναδική» διαφορά μας.

Γιατί ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αντίθετα με διάφορους αυτοαποκαλούμενους αναλυτές, γνωρίζει καλά ότι οι θαλάσσιες ζώνες δεν μπορεί να διαχωριστούν από τα χωρικά ύδατα και τον εναέριο χώρο. Προϋπόθεση της παραπομπής στη Χάγη για το πρώτο είναι να υπάρξει συμφωνία για τα δεύτερα. Και το κλειδί είναι ένα: κλιμακωτά χωρικά ύδατα (ώστε να μην αποκλειστούν άλλες δυνάμεις από το Αιγαίο) και εναρμόνισή τους με τον εναέριο χώρο (όπως ορίζει το διεθνές δίκαιο). Το θέμα δεν είναι αν, αλλά πότε και υπό ποιες συνθήκες θα χρησιμοποιηθεί αυτό το κλειδί ώστε να επιτευχθεί λύση.

Οπως έχει επανειλημμένα επισημάνει ο εκ των πλέον εγκύρων και πλέον εντίμων, ο Χρήστος Ροζάκης, η Τουρκία αρχικά συμφωνούσε με αυτό το σχήμα, στη συνέχεια όμως υπαναχώρησε. Σήμερα, η κατάσταση μοιάζει να έχει αντιστραφεί. Οι πιο δυνατές φωνές κατά της «απεμπόλησης ενός κυρίαρχου δικαιώματός μας», δηλαδή των 12 ναυτικών μιλίων παντού, ακούγονται στην Ελλάδα. Αλλοι το λένε από καθαρό εθνικισμό, άλλοι από τακτικισμό. Οι πρώτοι θεωρούν ότι με το αθάνατο «ελληνικό DNA», και τη βοήθεια των συμμάχων μας, μπορούμε να κατατροπώσουμε την Τουρκία. Οι δεύτεροι πιστεύουν ότι σε μια διαπραγμάτευση πρέπει να ξεκινάς μαξιμαλιστικά, ώστε να έχεις στη συνέχεια περιθώρια υποχωρήσεων.

Πόσους ελέγχει το πρώτο στρατόπεδο, τόσο στο κυβερνών κόμμα όσο και στην κοινωνία, και ποιοι απαρτίζουν το δεύτερο; Δύσκολο να το πει κανείς. Το βέβαιο είναι ότι τις αποφάσεις τις λαμβάνει ο Πρωθυπουργός. Εκείνος κρατάει το κλειδί. Και έχει δείξει ότι δεν θέλει να το αφήσει να σκουριάσει.